St.John's wort กับสรรพคุณต้านโรคซึมเศร้า

St.John's wort (เซนต์จอห์นเวิร์ต) เป็นพืชสมุนไพรจากฝั่งยุโรปและอเมริกา มักพบในรูปแบบของอาหารเสริมและยาสมุนไพรที่ใช้บรรเทาอาการของโรคซึมเศร้า อาการนอนไม่หลับ และปรับสภาวะอารมณ์

ดอกและใบ St.John's wort มีสารไฮเปอร์ฟอริน (Hyperforin) ที่เป็นสารออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทและสมองเป็นส่วนประกอบ หลักฐานทางวิทยาศาสตร์บางส่วนรองรับว่า สารนี้มีส่วนช่วยบรรเทาอาการเกี่ยวกับอารมณ์ แต่การใช้อย่างไม่เหมาะสมหรือขาดความรู้ก็อาจเสี่ยงต่อผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายได้

St.John's wort กับสรรพคุณต้านเศร้า

โรคซึมเศร้า (Depression) เป็นความผิดปกติทางอารมณ์ที่พบมากขึ้นในปัจจุบัน โรคนี้มักส่งผลให้ผู้ป่วยตกอยู่ในภาวะอารมณ์ที่เศร้าหมอง ท้อแท้ สิ้นหวัง และรู้สึกไม่เป็นที่ต้องการของคนรอบข้าง โดยอาการของแต่ละคนอาจแตกต่างกันไป ผู้ที่มีอาการซึมเศร้ารุนแรงอาจนำไปสู่การทำร้ายตัวเองและฆ่าตัวตายได้

ปัจจุบันแพทย์ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัดของโรคซึมเศร้า แต่คาดว่าอาจเกิดจากหลายปัจจัยประกอบกัน ส่วนหนึ่งมาจากการหลั่งของสารเคมีในสมองที่ส่งผลต่ออารมณ์และความคิดผิดไปจากเดิมจนทำให้เกิดอาการขึ้น โรคซึมเศร้าเกิดขึ้นได้หลายระดับ ตั้งแต่ระดับไม่รุนแรง รุนแรงปานกลาง ไปจนถึงขั้นร้ายแรง

ซึ่งการรักษาเน้นไปที่การใช้ยาและการบำบัดด้วยวิธีต่าง ๆ การใช้อาหารเสริมหรือสมุนไพรบางชนิดก็เป็นการรักษาทางเลือกรูปแบบหนึ่ง

ข้อมูลในภาพรวมจากงานวิจัยและการทดลองทางวิทยาศาสตร์ชี้ว่าสารสกัดจาก St.John's wort อาจส่งผลดีต่อผู้ป่วยโรคซึมเศร้าในระดับที่ไม่รุนแรงไปจนถึงรุนแรงปานกลางในช่วงสั้น ๆ เมื่อเทียบกับผู้ที่ไม่ได้รับสารสกัดดังกล่าว แต่ไม่ได้ผลในผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรง

นอกจากนี้ การศึกษาชิ้นหนึ่งได้เปรียบเทียบผลข้างเคียงของยาต้านเศร้าและสารสกัด St.John's wort ในการรักษาผู้ป่วยซึมเศร้าระดับไม่รุนแรงไปจนถึงรุนแรงปานกลางพบว่า ผู้ที่ใช้สารสกัด St.John's wort มีแนวโน้มที่จะเกิดผลข้างเคียงจากการรักษาน้อยกว่า

อย่างไรก็ตาม โรคซึมเศร้าเป็นการเจ็บป่วยที่เสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนของตัวโรคเอง และเสี่ยงต่อผลข้างเคียงจากการรักษาด้วยเช่นกัน

ดังนั้น เพื่อความปลอดภัย หากแพทย์วินิจฉัยว่าเป็นโรคซึมเศร้า ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับการรักษาตามขั้นตอนทางการแพทย์ อย่างการใช้ยาและการบำบัด หากต้องการใช้อาหารเสริมหรือยาสมุนไพรเพื่อรักษาโรค ควรสอบถามแพทย์เพิ่มเติมและไม่ควรซื้อยาสมุนไพรหรืออาหารเสริมมาใช้เอง

ความเสี่ยงจากการใช้ St.John's wort

แม้ว่ายาสมุนไพรหรืออาหารเสริม St.John's wort อาจส่งผลดีต่อผู้ป่วยโรคซึมเศร้าจริง แต่ผู้เชี่ยวชาญแนะนำว่าการรักษาทางเลือกชนิดนี้เหมาะสำหรับการใช้ระยะสั้น และไม่ควรใช้เกิน 12 สัปดาห์เพราะอาจเสี่ยงต่อผลข้างเคียง หากพบอาการเหล่านี้ ควรหยุดใช้และไปพบแพทย์ เช่น 

• ปากแห้ง
• เวียนศีรษะ ปวดศีรษะ
• เครียด หงุดหงิด กระวนกระวาย
• นอนไม่หลับ อ่อนเพลีย
• ท้องผูก ท้องเสีย
• ผิวหนังไวต่อแสงอย่างรุนแรง

สำหรับผู้ที่ใช้ยาต้านเศร้าเพื่อรักษาอาการอยู่ก่อนแล้ว ไม่ควรใช้ยาสมุนไพร St.John's wort ร่วมด้วย เพราะยาทั้งสองรูปแบบล้วนออกฤทธิ์ต่อสมองและระบบประสาท การใช้คู่กันอาจทำให้เกิดผลข้างเคียงรุนแรงและเป็นอันตรายถึงขั้นเสียชีวิต เช่น

• กระสับกระส่าย กระวนกระวาย
• ท้องเสีย
• หัวใจเต้นเร็ว
• เห็นภาพหลอนหรือหูแว่ว
• มีไข้สูง
• ความดันโลหิตสูง

นอกจากนี้ อาจมีอาการอื่น ๆ ที่อาจเกิดขึ้น หากพบอาการผิดปกติหลังใช้ยาทั้ง 2 ชนิดร่วมกัน ควรไปพบแพทย์ทันที

สำหรับผู้ป่วยโรคซึมเศร้าที่ใช้ยาชนิดอื่นไม่ควรใช้สารสกัดจาก St.John's wort โดยเฉพาะยาคุมกำเนิด ยาโรคหัวใจ ยาต้านเชื้อเอชไอวี ยาต้านการแข็งตัวของเลือด และยารักษาโรคมะเร็ง แม้ St.John's wort จะใช้รักษาโรคซึมเศร้าที่เป็นอาการทางจิตและความผิดปกติของสมอง แต่ไม่ควรใช้สมุนไพรชนิดนี้ในผู้ป่วยโรคไบโพลาร์ โรคจิตเภท และโรคอัลไซเมอร์ เพราะอาจทำให้เกิดอันตรายได้

เรื่องที่ควรรู้ก่อนใช้  St.John's wort

หากกำลังสนใจเกี่ยวกับสมุนไพรชนิดนี้ ก่อนเลือกซื้อและเลือกใช้ควรปฏิบัติตามวิธีต่อไปนี้เพื่อความปลอดภัย

• ปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอ ไม่ว่าจะใช้อาหารเสริม St.John's wort เพื่อจุดประสงค์ใดก็ตาม เพราะแพทย์สามารถช่วยให้คำแนะนำที่ถูกต้อง ทั้งความจำเป็นในการใช้ ความเสี่ยง ความเหมาะสม วิธีใช้ และปริมาณที่เหมาะสม
• ควรเข้ารับการตรวจเพื่อวินิจฉัยโรคซึมเศร้าจากแพทย์ก่อนเสมอ เพราะโรคซึมเศร้าไม่ใช่แค่ความรู้สึกเศร้าหรือท้อแท้ที่เกิดขึ้นเพียงชั่วคราว แต่เป็นโรคที่ส่งผลต่อการใช้ชีวิตและอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนอันตราย ดังนั้น หากรู้สึกว่าตนเองเป็นโรคซึมเศร้าหรือมีอาการเศร้าบ่อยครั้ง ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจอย่างเหมาะสม
• ผู้ที่มีโรคประจำตัว ผู้ที่อยู่ระหว่างการรักษาโรค เด็ก ผู้สูงอายุ หญิงตั้งครรภ์ และคุณแม่ที่กำลังให้นมลูก ควรหลีกเลี่ยงการใช้อาหารเสริมชนิดนี้
• เลือกซื้อผลิตภัณฑ์ St.John's wort จากผู้จัดจำหน่ายที่น่าเชื่อและได้รับการจดทะเบียนอย่างถูกต้อง
• ควรใช้ผลิตภัณฑ์ St.John's wort ตามที่แพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญแนะนำอย่างเคร่งครัดเพื่อความปลอดภัย หากสงสัยเกี่ยวกับการใช้ควรปรึกษาแพทย์

สุดท้ายนี้ แม้ว่า St.John's wort อาจบรรเทาอาการของโรคซึมเศร้าได้ แต่ก็มีความเสี่ยงที่จะเกิดผลข้างเคียงตามมา อีกทั้งผลลัพธ์การใช้อาจแตกต่างกันในแต่ละคน ดังนั้น หากใช้แล้ว อาการของโรคไม่ดีขึ้น รุนแรงขึ้น หรือพบสัญญาณของผลข้างเคียงอันตราย อย่างกระวนกระวาย อยู่ไม่นิ่ง ท้องเสีย หัวใจเต้นเร็ว เห็นภาพหลอน มีความคิดที่จะทำร้ายตัวเองหรือฆ่าตัวตาย ควรไปพบแพทย์ทันที