ข้อควรรู้ก่อนฉีดโบทอกซ์

การฉีดโบทอกซ์ เป็นการศัลยกรรมความงามอย่างหนึ่งด้วยการฉีดสารโบทูลินัม ท็อกซินเข้าไปที่กล้ามเนื้อ โดยมีจุดประสงค์เพื่อช่วยให้ผิวหน้าเต่งตึงขึ้น แก้ปัญหาริ้วรอยหรือรอยตีนกาบนใบหน้า ลดกราม หรือช่วยให้ใบหน้าดูเรียวมากขึ้น 

ในปัจจุบันการฉีดโบทอกซ์เป็นที่นิยม เนื่องจากเป็นวิธีที่ไม่จำเป็นต้องทำการผ่าตัดเหมือนการศัลยกรรมชนิดอื่น ๆ อย่างไรก็ตาม การฉีดโบทอกซ์เป็นวิธีที่มีข้อจำกัดและข้อควรรู้หลาย ๆ อย่างที่ควรทำความเข้าใจก่อน ซึ่งผู้ที่กำลังหาข้อมูลเพื่อนำไปประกอบการตัดสินใจสามารถศึกษาได้จากในบทความนี้

โบทอกซ์คืออะไร ออกฤทธิ์อย่างไร

โบทอกซ์ หรือโบทูลินัม ท็อกซิน (Botulinum Toxin: Botox) เป็นสารสกัดจากแบคทีเรียคลอสตริเดียม โบทูลินัม ซึ่งแต่เดิมโบทอกซ์จะถูกนำไปใช้เพื่อรักษาอาการหนังตากระตุก (Blepharospasm) และอาการตาเหล่ หรือตาขี้เกียจ (Strabismus / Lazy Eye)

แต่ในปัจจุบัน ทางการแพทย์ก็ได้นำโบทอกซ์มาใช้ในการรักษาริ้วรอยเหี่ยวย่นบนใบหน้าตามจุดต่าง ๆ เนื่องจากสารนี้เป็นสารที่สามารถช่วยปิดกั้นการหดตัวของกล้ามเนื้อ ซึ่งถือเป็นส่วนหนึ่งของที่มาในการเกิดริ้วรอยเหี่ยวย่นต่าง ๆ รวมถึงยังช่วยให้กล้ามเนื้อภายใต้ผิวหนังเกิดการคลายตัวอีกด้วย

ข้อจำกัดของการฉีดโบทอกซ์ และกลุ่มผู้ที่ควรหลีกเลี่ยง

แม้การฉีดโบทอกซ์จะอาจช่วยลดปัญหาริ้วรอยได้ แต่ผลลัพธ์จากการฉีดโบทอกซ์ก็อาจแตกต่างกันได้บ้างในแต่ละคน รวมถึงโบทอกซ์ที่ฉีดเข้าไปจะสามารถคงอยู่และมีผลต่อส่วนต่าง ๆ บนใบหน้าได้เพียงชั่วคราวเท่านั้น ซึ่งผู้ที่ต้องการให้ผลลัพธ์คงอยู่นาน ๆ อาจจำเป็นต้องไปฉีดสารนี้ซ้ำ ๆ อยู่เสมอ

นอกจากนี้ โบทอกซ์อาจไม่สามารถช่วยแก้ปัญหาริ้วรอยได้ทุกกรณี เช่น อาการเปลือกตาหย่อนคล้อย หรือรอยย่นที่เกิดจากจากการแก่ตามวัยหรือสาเหตุอื่น ๆ

แต่คนบางกลุ่มควรหลีกเลี่ยงการฉีดโบทอกซ์ ได้แก่ ผู้ที่กำลังตั้งครรภ์หรืออยู่ในช่วงให้นมบุตร และผู้ที่ป่วยด้วยโรคหรืออาการทางสมองและระบบประสาท เนื่องจากการฉีดโบทอกซ์อาจส่งผลกระทบบางอย่างที่ไม่พึงประสงค์ต่อร่างกายได้

นอกเหนือจากนี้ ผู้ที่ต้องการฉีดโบทอกซ์ควรปรึกษาและแจ้งให้แพทย์ทราบถึงประวัติทางการแพทย์ก่อน เนื่องจากบางภาวะอาการอาจส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพตามมาได้หากฉีดโบทอกซ์เข้าสู่ร่างกาย

ขั้นตอนการฉีดโบทอกซ์

ก่อนการฉีดโบทอกซ์ ผู้ที่เข้ารับการรักษาควรศึกษาข้อมูลและปรึกษาแพทย์ให้ดีก่อน ไม่ว่าจะเป็นค่าใช้จ่าย หรือข้อจำกัดและความเสี่ยงต่าง ๆ และที่สำคัญ ผู้เข้ารับการรักษาควรเลือกสถานพยาบาลหรือคลินิกที่มีสุขลักษณะที่ดี สะอาด ปลอดภัย มีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ รวมไปถึงเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์ที่ได้รับใบอนุญาตรับรองอย่างถูกต้องเป็นผู้ดูแลตลอดกระบวนการ

และในช่วง 1 สัปดาห์ก่อนฉีดโบทอกซ์ ผู้เข้ารับการรักษาควรหลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ เพื่อประสิทธิผลทางการรักษาที่ดีที่สุด รวมถึงควรงดรับประทานยาแอสไพรินและยาต้านการอักเสบอื่นประมาณ 2 สัปดาห์ก่อนฉีด เพื่อลดโอกาสในการเกิดห้อเลือด 

โดยในวันฉีดโบทอกซ์ แพทย์จะให้ผู้เข้ารับการรักษาทำความสะอาดผิวหน้าบริเวณที่จะทำการฉีดก่อน และแพทย์จะฉีดโบทอกซ์เข้าไปตามบริเวณที่ต้องการให้มีผลการรักษาโดยไม่จำเป็นต้องใช้ยาชาหรือยาระงับความรู้สึกใด ๆ เนื่องจากการฉีดจะสร้างความเจ็บปวดเพียงเล็กน้อยในบริเวณที่ฉีด ซึ่งโดยทั่วไป แพทย์มักฉีดโบทอกซ์หลาย ๆ เข็มตามจุดต่าง ๆ ทั่วใบหน้า

ข้อควรปฏิบัติหลังฉีดโบทอกซ์ 

หลังจากฉีดโบทอกซ์ ผลการรักษาจะยังไม่ปรากฏในทันที แต่จะเริ่มเห็นผลชัดขึ้นภายใน 3–5 วัน และปรากฏผลอย่างชัดเจนสมบูรณ์ประมาณ 2 สัปดาห์หลังการฉีด

โดยภายหลังการฉีดโบทอกซ์ ผู้เข้ารับการรักษาควรนอนราบเป็นระยะเวลาประมาณ 3–4 ชั่วโมง เนื่องจากสารโบทอกซ์จะค่อย ๆ เคลื่อนตัวและทำปฏิกิริยาต่อกล้ามเนื้อทั่วบริเวณที่ทำการฉีด และหลีกเลี่ยงการนวดหรือถูบริเวณที่ฉีดโบทอกซ์เป็นระยะเวลา 3 วันหลังฉีด

โบทอกซ์อยู่ได้นานแค่ไหน 

โบทอกซ์จะส่งผลทางการรักษาอย่างต่อเนื่องไปยาวนานประมาณ 4–6 เดือน จากนั้น กล้ามเนื้อต่าง ๆ บนใบหน้าจะค่อย ๆ คลายตัวและกลับเข้าสู่สภาวะเดิมก่อนการฉีดโบทอกซ์ ดังนั้น หากต้องการให้ผลการรักษายังคงอยู่ ก็อาจจำเป็นต้องเข้ารับการฉีดซ้ำเป็นระยะ

ผลข้างเคียงและความเสี่ยงจากโบทอกซ์

การฉีดโบทอกซ์ อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงทั่วไปในระยะสั้น ๆ ภายใน 1–2 วันหลังการฉีด เช่น

• มีห้อเลือดหรือรอยช้ำในบริเวณที่ฉีดโบทอกซ์
• มีอาการคล้ายไข้หวัด อย่างมีไข้ ปวดศีรษะ 
• อวัยวะต่าง ๆ บนใบหน้าที่อยู่ใกล้กับจุดที่ทำการฉีดโบทอกซ์เข้าไปอาจได้รับผลกระทบ เช่น หางตาหรือหางคิ้วตก ซึ่งจะทุเลาลง และค่อย ๆ ดีขึ้นภายใน 3 สัปดาห์
• อาการดื้อยา เพราะร่างกายจะต่อต้านสารโบทอกซ์ทำให้กระบวนการรักษาไม่ได้ผลตามที่หวัง เนื่องจากฉีดโบทอกซ์ซ้ำ ๆ บ่อยจนเกินไป

ส่วนผลข้างเคียงสำคัญที่เสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพ เป็นอาการที่อาจเกิดขึ้นได้ในบางรายเท่านั้น และอาจเกิดอาการขึ้นภายในไม่กี่ชั่วโมง ไม่กี่วัน หรือไม่กี่สัปดาห์หลังการฉีดโบทอกซ์ ซึ่งได้แก่

• การมองเห็น หากฉีดโบทอกซ์ในบริเวณใกล้เคียงกับดวงตา อาจส่งผลให้ผู้เข้ารับการรักษาเกิดอาการมองเห็นไม่ชัด เห็นเป็นภาพเบลอ หรือมองเห็นภาพซ้อน 
• ระบบทางเดินหายใจ หากฉีดโบทอกซ์ในบริเวณใกล้เคียงกับคอ อาจส่งผลให้ผู้เข้ารับการรักษามีปัญหาในการหายใจ หายใจลำบากหรือติดขัดได้

ทั้งนี้ หากผู้เข้ารับการรักษาประสบกับปัญหาอาการต่าง ๆ หลังการฉีดโบทอกซ์ ควรรีบติดต่อโรงพยาบาลหรือคลินิกที่เข้ารับการฉีดโบทอกซ์โดยเร็ว และหากมีอาการรุนแรงหรือมีภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ต้องรีบไปพบแพทย์เพื่อทำการตรวจรักษาทันที