อินูลิน (Inulin) เป็นคาร์โบไฮเดรตชนิดหนึ่ง นิยมนำมาเป็นส่วนประกอบของอาหารเสริม เนื่องจากมีคุณสมบัติเหมาะกับการเป็นพรีไบโอติก ที่มีส่วนช่วยในการทำงานของระบบย่อยอาหาร โดยอินูลินจัดเป็นใยอาหารประเภทหนึ่ง มักพบในหัวและรากของพืช เช่น กระเทียม ต้นหอม หอมใหญ่ หน่อไม้ฝรั่ง อาร์ติโชค (Artichoke) และต้นชิโครี (Chicory)
พรีไบโอติกคือสารอาหารกลุ่มคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อนที่เป็นอาหารของแบคทีเรียชนิดดีในลำไส้ อินูลินเป็นพรีไบโอติกในกลุ่มโอลิโกแซคคาไรด์ (Oligosaccharide) โดยนิยมสกัดจากต้นชิโครีมาใช้ในอาหารเสริม อินูลินมีประโยชน์ต่อร่างกายในด้านใด และรับประทานอย่างไรจึงจะได้ประโยชน์และปลอดภัย สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ในบทความนี้
ประโยชน์ของอินูลิน
อินูลินอาจมีประโยชน์ต่อสุขภาพในด้านต่าง ๆ ดังนี้
1. ช่วยในการทำงานของระบบย่อยอาหาร
อินูลินเป็นพรีไบโอติกที่เป็นอาหารของโพรไบโอติก (Probiotics) หรือจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ต่อระบบย่อยอาหารและลำไส้ โดยลำไส้ของเราจะมีจุลินทรีย์ชนิดดีและชนิดที่ให้โทษกับร่างกาย การรับประทานอินูลินอาจช่วยให้จุลินทรีย์ชนิดดีเจริญเติบโตดีขึ้น ลดจำนวนจุลินทรีย์ชนิดไม่ดีที่ทำให้เกิดโรค ทำให้ลดความเสี่ยงของการติดเชื้อ และเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน
อินูลินมีส่วนช่วยบรรเทาอาการท้องผูก โดยการเพิ่มความเป็นกรดในลำไส้และมวลอุจจาระให้มากขึ้น และอินูลินยังช่วยกระตุ้นการขับถ่ายให้ถี่ขึ้น โดยเฉพาะผู้ที่มีปัญหาท้องผูก เช่น ผู้สูงอายุ ผู้ที่รับประทานน้ำหรืออาหารที่มีกากใยน้อย
งานวิจัยหนึ่งพบว่าผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ได้รับอินูลิน 16 กรัมต่อวัน เป็นเวลา 6 สัปดาห์ มีจำนวนบิฟิโดแบคทีเรีย (Bifidobacteria) ซึ่งเป็นแบคทีเรียชนิดดี และกรดไขมันสายสั้น (Short-Chain Fatty Acids) ในอุจจาระเพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับการได้รับมอลโทเดกซ์ทริน (Maltodextrin) ซึ่งเป็นคาร์โบไฮเดรตประเภทโพลีแซคคาไรด์ชนิดหนึ่ง
นอกจากนี้ อินูลินอาจช่วยให้การย่อยอาหารช้าลงและทำให้ร่างกายดูดซึมสารอาหารต่าง ๆ ได้ดีขึ้น โดยผลการศึกษาบางชิ้นระบุว่าอินูลินอาจช่วยในการดูดซึมของแคลเซียม ส่งผลให้เพิ่มความแข็งแรงของกระดูกและฟัน
2. ช่วยให้อิ่มท้อง
อินูลินเป็นใยอาหารที่ละลายน้ำได้ มีคุณสมบัติทำให้ลำไส้ย่อยและดูดซึมอาหารช้าลง มีส่วนช่วยให้อิ่มท้อง ลดการดูดซึมคอเลสเตอรอล และมีแคลอรี่ต่ำ โดยอินูลิน 1 กรัมให้แคลอรี่เพียง 1.5 กิโลแคลอรี่ นอกจากนี้ อินูลินส่งผลต่อฮอร์โมนที่หลั่งในทางเดินอาหาร ทำให้ความอยากอาหารลดลง การรับประทานอินูลินจึงอาจเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่ควบคุมอาหารหรือจำกัดแคลอรี่
3. อาจช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด
อินูลินช่วยชะลอการย่อยอาหาร ซึ่งทำให้อาหารประเภทคาร์โบไฮเดรตถูกย่อยและดูดซึมอย่างช้า ๆ ส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดค่อย ๆ เพิ่มขึ้น ไม่สูงขึ้นอย่างรวดเร็ว
โดยงานวิจัยบางชิ้นระบุว่าอินูลินอาจเป็นประโยชน์ในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้มีภาวะก่อนเบาหวาน (Prediabetes) และงานวิจัยอีกชิ้นหนึ่งที่ระบุว่าอาหารเสริมอินูลินอาจช่วยควบคุมระดับคอเลสเตอรอลและน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ได้
4. ลดความเสี่ยงของโรคอื่น ๆ
นอกจากประโยชน์ที่กล่าวมา อินูลินอาจช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคต่าง ๆ เช่น โรคอ้วน ภาวะหลอดเลือดแข็ง (Atherosclerosis) โรคลำไส้แปรปรวน (Irritable Bowel Disease) โรคลำไส้ใหญ่อักเสบ (Ulcerative Colitis) และโรคโครห์น (Crohn's Disease) รวมทั้งอาจช่วยลดความเสี่ยงของมะเร็งลำไส้ใหญ่ทางอ้อม
อย่างไรก็ตาม ผลการวิจัยเกี่ยวกับประสิทธิภาพของอินูลินที่มีต่อการป้องกันโรคเหล่านี้ยังต้องการการศึกษาวิจัยเพิ่มเติมในอนาคตเพื่อให้เข้าใจประโยชน์และผลข้างเคียงที่แน่ชัดมากยิ่งขึ้น
แหล่งของอินูลินและปริมาณการรับประทาน
อินูลินเป็นใยอาหารที่พบในธัญพืชและผักผลไม้หลายชนิด เช่น หน่อไม้ฝรั่ง อาร์ติโชค หอมใหญ่ กระเทียม ถั่วเหลือง ข้าวสาลี ข้าวโอ๊ต กล้วย และเครื่องเทศอย่างอบเชย และพาร์สลีย์ (Parsley)
นอกจากนี้ อินูลินจากรากชิโครีและหัวแก่นตะวัน มักนำมาสกัดเป็นอาหารเสริมในรูปแบบแคปซูล ผง และเม็ดเคี้ยว (Gummy) โดยมีตัวอย่างปริมาณการรับประทาน ดังนี้
- รับประทานเป็นใยอาหารเสริม หรือเพื่อช่วยให้ระบบย่อยอาหารทำงานตามปกติ ให้รับประทานอินูลินวันละ 2–15 กรัมต่อวัน
- รับประทานเพื่อเพิ่มการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ชนิดดีในลำไส้และทางเดินอาหาร ให้รับประทานอินูลิน 5–15 กรัมต่อวัน
การรับประทานผลิตภัณฑ์ที่มีอินูลินตั้งแต่ 5 กรัมต่อมื้อขึ้นไป ต้องรับประทานร่วมกับน้ำ 250 มิลลิลิตร และต้องรับประทานห่างจากยาหรืออาหารเสริมอื่นอย่างน้อย 2 ชั่วโมง
นอกจากนี้ อินูลินอาจพบในอาหารแปรรูปบางชนิด เช่น น้ำสลัด มาการีน และไอศกรีม โดยเป็นสารที่ใช้ทดแทนไขมันและน้ำตาล แต่การรับประทานอาหารเหล่านี้อาจให้โทษต่อสุขภาพมากกว่าได้รับประโยชน์จากอินูลิน
การได้รับอินูลินจึงควรมาจากการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์และเป็นแหล่งของใยอาหารหลัก เช่น ผัก ผลไม้ ถั่วและธัญพืชเต็มเมล็ด เพื่อให้ได้รับสารอาหารที่ครบถ้วนและมีประโยชน์ต่อร่างกาย
ข้อควรระวังและผลข้างเคียงการจากการรับประทานอินูลิน
การรับประทานอาหารที่มีอินูลินมักไม่ทำให้เกิดอันตรายต่อร่างกาย และผู้ใหญ่สามารถรับประทานอินูลินในรูปอาหารเสริมได้อย่างปลอดภัยหากรับประทานในปริมาณและระยะเวลาที่เหมาะสม โดยไม่ควรเกิน 18 กรัมต่อวัน และรับประทานต่อเนื่องกันเป็นเวลา 6–12 สัปดาห์
ทว่าการรับประทานอินูลินปริมาณตั้งแต่ 5 กรัมขึ้นไปในช่วงแรกอาจทำให้บางคนปวดท้อง ท้องอืด ท้องผูก และท้องเสียได้ จึงควรรับประทานทีละน้อยและค่อย ๆ เพิ่มปริมาณการรับประทานเมื่อร่างกายเคยชิน และดื่มน้ำให้เพียงพอเพื่อป้องกันอาการปวดมวนท้อง
โดยปริมาณใยอาหารที่ควรได้รับต่อวันในผู้ใหญ่ที่มีอายุ 20 ปีขึ้นไปอยู่ที่ประมาณ 25 กรัมต่อวัน แต่หากได้รับใยอาหารมากกว่า 50–60 กรัมต่อวัน อาจขัดขวางการดูดซึมวิตามินและเกลือแร่บางชนิด
ทั้งนี้ เด็ก ผู้ที่ตั้งครรภ์ และให้นมบุตรไม่ควรรับประทานอาหารเสริมอินูลิน นอกจากนี้ ผู้มีโรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวานและโรคลำไส้แปรปรวนและผู้ที่รับประทานยาหรืออาหารเสริมชนิดอื่นอยู่ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนรับประทานอาหารเสริมอินูลิน เนื่องจากการรับประทานอินูลินอาจส่งผลกระทบต่ออาการของโรคหรือประสิทธิภาพของยา
นอกจากนี้ อินูลินอาจทำให้เกิดอาการแพ้อย่างรุนแรง ซึ่งมีอาการใบหน้าและลำคอบวม หายใจมีเสียงหวีดหรือหายใจลำบาก เกิดผื่นแดงคัน และหมดสติ เป็นอันตรายต่อชีวิต จำเป็นต้องเข้ารับการรักษาอย่างเร่งด่วน แต่พบได้น้อยมาก
อินูลินเป็นใยอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย เช่น ช่วยในการทำงานของระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่าย ลดความอยากอาหาร และอาจช่วยควบคุมระดับคอเลสเตอรอล ซึ่งผู้บริโภคสามารถได้รับอินูลินจากการรับประทานผักผลไม้และธัญพืชที่มีใยอาหารสูง และอาจเลือกอาหารเสริมอินูลินจากแหล่งที่ได้รับการรับรองตามคำแนะนำของแพทย์และเภสัชกรเพื่อความปลอดภัยต่อสุขภาพ
