ทำสวน กิจกรรมเสริมสุขภาพสำหรับคนทุกวัย

ทำสวนอาจเป็นหนึ่งในกิจกรรมที่หลายคนชื่นชอบ ถือเป็นการใช้เวลาว่างท่ามกลางต้นไม้และธรรมชาติที่ร่มรื่น ทำให้รู้สึกผ่อนคลายและสบายใจ แต่รู้หรือไม่ว่าการทำสวนมีประโยชน์ต่อสุขภาพร่างกาย สุขภาพจิตใจ และทำให้คนในครอบครัวได้ใช้เวลาว่างทำกิจกรรมร่วมกันอีกด้วย

การทำสวนสามารถทำได้หลายรูปแบบ และอาจไม่จำเป็นต้องใช้พื้นที่ขนาดใหญ่ โดยทั่วไป คนนิยมจัดสวนเพื่อความสวยงาม น่าอยู่ และร่มรื่นให้กับบ้าน หรือบางคนอาจเลือกปลูกพืชผักสวนครัวเพื่อรับประทานในครอบครัว บทความนี้จะบอกเล่าถึงประโยชน์ของการทำสวนที่คุณอาจยังไม่เคยรู้ และข้อควรปฏิบัติในการทำสวนอย่างปลอดภัย

การทำสวนเสริมสร้างสุขภาพอย่างไรบ้าง

ประโยชน์ของการทำสวน 7 ข้อที่ทำให้คุณมีสุขภาพดีทั้งกายและใจ ได้แก่

ช่วยให้ร่างกายแข็งแรง

หลายคนทราบดีว่าการออกกำลังกายช่วยให้สุขภาพแข็งแรง การทำสวนจัดเป็นหนึ่งในกิจกรรมที่ช่วยให้เราได้เคลื่อนไหวร่างกายพร้อมกับสูดอากาศสดชื่น ผลการวิจัยหนึ่งพบว่าการทำสวนเป็นเวลา 12 สัปดาห์ช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานได้ดีขึ้น เพิ่มความแข็งแรงและความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อ รวมทั้งช่วยลดความดันโลหิตและระดับคอเลสเตอรอลได้

การทำสวนเป็นเหมือนการออกกำลังกายแบบแอโรบิก (Aerobic Exercise) แบบหนึ่งที่ทำให้ร่างกายหายใจเอาออกซิเจนเข้าสู่ร่างกายเพื่อเผาผลาญพลังงาน โดยการทำสวนในบ้าน เช่น การตัดเล็มกิ่งไม้ รดน้ำต้นไม้ การตัดหญ้าโดยใช้เครื่องตัดหญ้า และการกวาดใบไม้ จัดเป็นการออกกำลังกายในระดับปานกลาง (Moderate Intensity) ที่ไม่หนักจนเกินไป และเหมาะกับคนทุกช่วงวัย

เสริมสร้างความแข็งแรงของหัวใจ

การทำสวนเป็นกิจกรรมหนึ่งในการออกกำลังกายแบบแอโรบิกที่ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด ลดความดันโลหิต ป้องกันความเสี่ยงของโรคหัวใจขาดเลือดwww.pobpad.com/หัวใจขาดเลือด (Heart Attack) และโรคหลอดเลือดสมอง สมาคมโรคหัวใจสหรัฐอเมริกา (American Heart Association) จึงแนะนำให้คนทั่วไปออกกำลังกายแบบความหนักปานกลางเป็นเวลา 150 นาทีต่อสัปดาห์ เพื่อสุขภาพร่างกายและสุขภาพหัวใจที่แข็งแรง

ช่วยในการทำงานของสมอง

การใช้เวลาอยู่กับต้นไม้และพืชพรรณต่าง ๆ ในสวนมีส่วนช่วยพัฒนาการทำงานของสมองและช่วยเสริมสร้างความจำให้ดีขึ้น โดยมีงานวิจัยระบุว่า การทำสวนวันละ 20 นาทีเป็นประจำอาจช่วยเพิ่มปัจจัยช่วยเซลล์ระบบประสาทเติบโต (Brain Nerve Growth Factors) จึงอาจช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุได้

ทั้งนี้ ผู้สูงอายุควรเลือกกิจกรรมที่ไม่ใช้แรงมากจนเกินไป อย่างการรดน้ำต้นไม้ เพื่อป้องกันการบาดเจ็บและอันตรายจากการการทำสวน นอกจากนี้ หากมีโรคประจำตัวควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำในการออกกำลังกายที่เหมาะสม

รับสารอาหารที่มีประโยชน์จากพืชผักสวนครัว

การทำสวนมีหลายรูปแบบและให้ประโยชน์ที่แตกต่างกัน ซึ่งนอกจากการปลูกต้นไม้และดอกไม้เพื่อความสวยงามและเพิ่มสีสันให้กับที่อยู่อาศัยแล้ว การปลูกพืชผักสวนครัวเป็นการทำสวนอีกรูปแบบหนึ่งที่ได้รับความนิยม เนื่องจากทำให้คนในครอบครัวได้รับประทานผักสดที่มีคุณค่าทางอาหาร ปลอดภัยจากสารเคมี และยาฆ่าแมลง แถมยังช่วยลดค่าใช้จ่ายในการซื้อผักมาประกอบอาหารในแต่ละวันอีกด้วย

การปลูกพืชสวนครัวควรคำนึงถึงพื้นที่และตำแหน่งที่ต้องการปลูก หากมีพื้นที่ไม่มากอาจเลือกปลูกพืชในกระถางต้นไม้ กระบะ หรือภาชนะเล็ก ๆ และอาจเริ่มปลูกพืชที่ปลูกง่ายและคนในครอบครัวชอบรับประทาน เช่น กะเพรา คะน้า และโหระพา เป็นต้น

รับวิตามินดีจากแสงแดด

การทำสวนยังเป็นกิจกรรมกลางแจ้งที่ช่วยให้กระตุ้นให้ร่างกายสังเคราะห์วิตามินดีในแสงแดด โดยวิตามินดีมีส่วนช่วยในการดูดซึมแคลเซียมและฟอสฟอรัส จึงช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูกและฟันให้แข็งแรง และยังช่วยในการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันและเซลล์เม็ดเลือดอีกด้วย

อย่างไรก็ตาม การสัมผัสแสงแดดจัดเป็นเวลานานอาจทำให้ผิวไหม้ ผิวคล้ำเสีย เสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งผิวหนัง หรือเป็นลมแดดได้ จึงควรหลีกเลี่ยงการทำสวนในช่วงเวลา 10.00–16.00 น. ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่มีแสงแดดจัด

ผ่อนคลายความเครียดและความกังวล

หลายคนอาจทราบว่าการใช้เวลาอยู่ท่ามกลางธรรมชาติ ไม่ว่าจะเป็นการนั่งชมบรรยากาศหรือการเดินเล่นในสวนช่วยลดความเครียดและความวิตกกังวลได้ การทำสวนก็มีส่วนช่วยให้สภาพจิตใจดีขึ้นได้เช่นกัน โดยมีงานวิจัยระบุว่า การทำสวนช่วยลดระดับฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ทำให้เกิดความเครียด ทำให้ผู้ทำสวนรู้สึกผ่อนคลาย และมีอารมณ์ให้แจ่มใสขึ้น

นอกจากนี้ การทำสวนเป็นหนึ่งในวิธีที่นำมาใช้บำบัดรักษาผู้ที่มีอาการวิตกกังวล โรคซึมเศร้า และผู้ที่มีปัญหาสุขภาพในด้านอื่น ๆ โดยการทำสวนจะช่วยเสริมสร้างความคิดสร้างสรรค์ สร้างแรงบันดาลใจ ทำให้เกิดการตั้งเป้าหมายและรับรู้ถึงคุณค่าในตัวเองมากยิ่งขึ้น

สร้างความสัมพันธ์ร่วมกับคนในครอบครัว

การทำสวนเป็นกิจกรรมที่สามารถทำร่วมกันกับคนในครอบครัว ซึ่งช่วยสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างกันในวันหยุดสุดสัปดาห์ คุณพ่อคุณแม่อาจชวนลูก ๆ ไปช่วยรดน้ำต้นไม้ หว่านเมล็ดพืช และเก็บดอกไม้หรือผักสวนครัวมาทำอาหารรับประทานด้วยกัน

นอกจากนี้ พ่อแม่อาจสอนให้ลูกได้เรียนรู้วิทยาศาสตร์จากการทำสวน ซึ่งจะทำให้เด็ก ๆ ได้ฝึกฝนพัฒนาการด้านกล้ามเนื้อ การคิด การตัดสินใจ และความรับผิดชอบผ่านกิจกรรมที่สนุกสนานร่วมกับคนในครอบครัว

ทำสวนอย่างไรให้ปลอดภัย

การทำสวนเป็นกิจกรรมหนึ่งที่ต้องคำนึงถึงความปลอดภัยต่อสุขภาพเช่นเดียวกับกิจกรรมกลางแจ้งอื่น ๆ โดยก่อนเริ่มการทำสวน ควรศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับการทำสวนในรูปแบบต่าง ๆ ชนิดของต้นไม้ที่ต้องการปลูก และวิธีการดูแลต้นไม้ โดยเลือกปลูกให้เหมาะสมกับพื้นที่ในบริเวณที่อยู่อาศัยและความต้องการของผู้ปลูก เช่น ปลูกผักสวนครัว ปลูกไม้ดอก หรือปลูกต้นไม้ให้ร่มเงา เป็นต้น

ทั้งนี้ ควรดูแลความปลอดภัยของตัวเองและคนในครอบครัวขณะทำสวนด้วยวิธีต่อไปนี้

อบอุ่นร่างกายโดยการยืดกล้ามเนื้อให้ร่างกายพร้อมที่จะทำสวน แม้การทำสวนในบ้านมักไม่ได้ใช้แรงอย่างหนัก แต่การอบอุ่นร่างกายถือเป็นสิ่งจำเป็นก่อนการออกกำลังกายทุกชนิด เพราะจะช่วยป้องอาการหน้ามืด เป็นลม และลดความเสี่ยงของอาการบาดเจ็บกล้ามเนื้อได้
ทาโลชั่นป้องกันยุงและแมลง และทาครีมกันแดดที่มีค่า SPF 30 ขึ้นไปก่อนการทำสวนอย่างน้อย 15 นาที นอกจากนี้ ควรสวมเสื้อผ้าปกปิดร่างกายและสวมหมวกปีกกว้างเพื่อป้องกันแสงแดดและแมลงกัดต่อย
สวมถุงมือและรองเท้าที่ปิดบริเวณนิ้วเท้าและส้นเท้า เพื่อป้องกันการได้รับบาดเจ็บจากการขีดข่วนของต้นไม้และอุปกรณ์ทำสวน และสวมหน้ากากป้องกันการได้รับเชื้อแบคทีเรียฟรานซิเซลล่า ทูลารีซิส (Francisella Tularensis) ซึ่งเป็นแบคทีเรียที่พบในดิน หากสูดดมละอองที่ปนเปื้อนเชื้ออาจเป็นสาเหตุของโรคไข้กระต่าย (Tularemia) ได้
อ่านฉลากปุ๋ย น้ำยากำจัดวัชพืช หรือผลิตภัณฑ์เคมีต่าง ๆ ให้ละเอียด และใช้ในปริมาณที่ฉลากแนะนำเพื่อความปลอดภัย
ควรหยุดพักเป็นระยะเพื่อเปลี่ยนอิริยาบถบ่อย ๆ ขณะทำสวน และจิบน้ำบ่อย ๆ เพื่อป้องกันอาการขาดน้ำ
ระมัดระวังไม่ให้เด็กใช้สารเคมีต่าง ๆ และอุปกรณ์ทำสวนที่มีคม อย่างกรรไกรหรือมีด และหลังใช้งานเสร็จควรเก็บอุปกรณ์เหล่านี้ในตู้หรือห้องที่ปิดมิดชิด
ล้างมือให้สะอาดหลังจากการทำสวน เพื่อกำจัดสิ่งสกปรกและเชื้อโรคต่าง ๆ ที่อาจติดมากับมือและเล็บ

ทำสวนเป็นกิจกรรมที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพหลายด้าน ทั้งช่วยเสริมความแข็งแรงของร่างกายและจิตใจ สร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับคนในครอบครัว ช่วยให้บ้านสวยงามร่มรื่น และยังให้ผลผลิตที่มีประโยชน์นำมารับประทานได้ด้วย ทั้งนี้ หากรู้สึกไม่สบายตัวหรือได้รับบาดเจ็บจากการทำสวน ควรหยุดพักและดูแลอาการ เมื่อหายดีแล้วค่อยกลับไปทำสวนอีกครั้ง