ยาถ่ายพยาธิ

ยาถ่ายพยาธิ คือยาที่ใช้สำหรับกำจัดพยาธิชนิดต่าง ๆ ออกฤทธิ์โดยทำให้พยาธิอดตายหรือหยุดเคลื่อนไหว และถูกขับออกมาจากร่างกายผ่านการขับถ่าย บางชนิดอาจป้องกันการฟักตัวของไข่พยาธิและช่วยไม่ให้พยาธิเพิ่มจำนวนขึ้นได้ด้วย

ยาถ่ายพยาธิมีหลายชนิด ซึ่งแต่ละชนิดมีคุณสมบัติในการกำจัดพยาธิต่างชนิดกัน และมีข้อควรระวังในการใช้ที่ควรทราบ ผู้ที่ต้องการใช้ยาถ่ายพยาธิควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยาเสมอ และรับประทานยาตามที่แพทย์แนะนำ หรือตามข้อบ่งใช้ที่ระบุบนฉลากอย่างเคร่งครัด เพื่อให้ได้รับประโยชน์จากการใช้ยา และลดความเสี่ยงของการเกิดผลข้างเคียงที่อาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพ

ปริมาณการใช้ยาถ่ายพยาธิ

ตัวอย่างปริมาณการใช้ยาถ่ายพยาธิที่นิยมใช้ในปัจจุบัน ได้แก่

1. อัลเบนดาโซล (Albendazole)

อัลเบนดาโซลเป็นยาถ่ายพยาธิที่แพทย์นิยมใช้เป็นหลัก เพราะรักษาการติดเชื้อพยาธิได้เกือบทุกชนิดในไทย ทั้งพยาธิตัวกลม เช่น พยาธิไส้เดือน พยาธิเส้นด้าย พยาธิปากขอ พยาธิแส้ม้า และพยาธิตัวตืด 

รูปแบบยา : ยาเม็ด ยาน้ำ 

ยาอัลเบนดาโซลที่วางจำหน่ายมี 2 ขนาด คือ 200 มิลลิกรัม และ 400 มิลลิกรัม โดยตัวยาขนาด 200 มิลลิกรัมเหมาะสำหรับเด็กเล็ก กรณีที่ใช้ในเด็กอายุมากกว่า 2 ปีและผู้ใหญ่ ควรรับประทานครั้งละ 2 เม็ด หรือเลือกรับประทานยาขนาด 400 มิลลิกรัม เพียงครั้งละ 1 เม็ดต่อวัน ซึ่งอาจช่วยให้รับประทานยาได้สะดวกมากกว่า

ขนาดยาและจำนวนวันที่รับประทานจะแตกต่างกันตามช่วงอายุ และชนิดของพยาธิ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพิ่มเติม และห้ามใช้ยานี้กับสตรีมีครรภ์ เพราะอาจเป็นอันตรายต่อทารกได้ 

2. มีเบนดาโซล (Mebendazole)

มีเบนดาโซลใช้กำจัดพยาธิแส้ม้า พยาธิเข็มหมุด พยาธิตัวกลม พยาธิปากขอ และอาจใช้ในกรณีที่มีการติดเชื้อพยาธิหลายชนิดพร้อมกัน

รูปแบบยา: ยาเม็ด ยาน้ำ

ปริมาณการใช้ยาและข้อมูลอื่น ๆ ของยานี้สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ที่บทความยามีเบนดาโซล

3. พราซิควอนเทล (Praziquantel)

พราซิควอนเทลใช้รักษาพยาธิใบไม้ต่าง ๆ เช่น พยาธิใบไม้ในเลือด พยาธิใบไม้ในตับ เป็นต้น

รูปแบบยา: ยาเม็ด

ปริมาณการใช้ยาและข้อมูลอื่น ๆ ของยานี้สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ที่บทความยาพราซิควอนเทล

4. ไอเวอร์เมคติน (Ivermectin)

ไอเวอร์เมคตินใช้รักษาการติดเชื้อพยาธิสตรองจิลอยด์ สเตอร์โคราลิส (Strongyloides Stercoralis) และพยาธิไส้เดือน ทั้งยังนำมาใช้รักษาเหา หิด เปลือกตาอักเสบ และโรคเท้าช้างได้

รูปแบบยา: ยาเม็ด

ปริมาณการใช้ยาและข้อมูลอื่น ๆ ของยานี้สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ที่บทความยาไอเวอร์เมคติน

คำเตือนและข้อควรระวังในการใช้ยาถ่ายพยาธิ

ยาถ่ายพยาธิแต่ละชนิดล้วนมีข้อบ่งชี้ในการใช้และข้อควรระวังที่แตกต่างกันออกไป ดังนั้น ควรศึกษาวิธีการใช้ยาและอ่านคำเตือนบนฉลากอย่างละเอียดถี่ถ้วนก่อนใช้ เพื่อป้องกันผลข้างเคียงอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาผิดวิธี โดยข้อควรระวังในการใช้ยาถ่ายพยาธิ ได้แก่

• แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยา หากมีประวัติแพ้ยาหรือส่วนประกอบของยา รวมถึงยาชนิดอื่น อาหาร หรือสารใด ๆ
• แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยา หากมีอาการเจ็บป่วยหรือกำลังใช้ยาชนิดอื่นอยู่
• หญิงที่กำลังวางแผนตั้งครรภ์หรือไม่แน่ใจว่ากำลังตั้งครรภ์หรือไม่ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยาถ่ายพยาธิ
• เด็ก สตรีมีครรภ์ หรือผู้ที่อยู่ในช่วงให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยานี้
• การรักษาโรคพยาธิแต่ละชนิดใช้ยาถ่ายพยาธิในปริมาณและประเภทที่แตกต่างกันออกไป ดังนั้น เพื่อความปลอดภัยควรใช้ยาตามคำแนะนำของแพทย์

ผลข้างเคียงจากการใช้ยาถ่ายพยาธิ

ยาถ่ายพยาธิเป็นยาที่ค่อนข้างปลอดภัยและก่อให้เกิดผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายได้น้อย อย่างไรก็ตาม ผู้ใช้ยาบางรายอาจมีอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาได้ เช่น ปวดเกร็งที่ท้อง มีแก๊สในกระเพาะอาหาร ไม่อยากอาหาร ท้องเสีย คลื่นไส้ อาเจียน เวียนศีรษะหรือปวดศีรษะ มีไข้ต่ำ และมีผื่นขึ้นตามผิวหนัง

หากอาการดังกล่าวไม่ดีขึ้นหรือแย่ลงควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร และควรไปพบแพทย์โดยทันที หากพบผลข้างเคียงรุนแรงต่อไปนี้

• อาการแพ้ยา เช่น ผื่น ลมพิษ หายใจไม่ออก ใบหน้า ริมฝีปาก ลิ้น หรือคอบวม
• มีอาการบ่งบอกถึงความผิดปกติของตับ เช่น รู้สึกเหนื่อย คลื่นไส้ ปวดท้องส่วนบน ไม่อยากอาหาร ปัสสาวะสีเข้มขึ้น อุจจาระสีซีด มีอาการดีซ่าน เป็นต้น
• อาการของภาวะกดไขกระดูก เช่น อ่อนแรงอย่างเฉียบพลัน รู้สึกไม่สบาย มีไข้ หนาวสั่น เจ็บคอ เหงือกบวมแดง มีแผลในปาก มีปัญหาในการกลืน หรือมีรอยฟกช้ำและมีเลือดออกง่ายกว่าปกติ
• มีปัญหาผิวหนังรุนแรง เช่น ใบหน้าและลิ้นบวม เกิดแผลบริเวณดวงตา จมูก ปาก หรืออวัยวะเพศ มีผื่นเป็นบริเวณกว้าง เกิดตุ่มน้ำ ผิวลอก เป็นต้น