Bisphosphonate (ยาในกลุ่มบิสฟอสโฟเนต)
Bisphosphonate หรือยาในกลุ่มบิสฟอสโฟเนต เป็นยารักษาโรคกระดูกพรุน โรคพาเจทของกระดูก ใช้ลดระดับแคลเซียมในเลือดของผู้ป่วยโรคมะเร็งบางชนิด และอาจใช้รักษาภาวะกระดูกบาง ซึ่งยาในกลุ่มบิสฟอสโฟเนตจะออกฤทธิ์ช่วยชะลอหรือป้องกันการสูญเสียมวลกระดูก และเสริมสร้างสุขภาพกระดูกให้ดียิ่งขึ้น
ยาในกลุ่มบิสฟอสโฟเนตจะไปยับยั้งการทำงานของเซลล์สลายกระดูก (Osteoclast) ที่ย่อยสลายกระดูกเก่า และช่วยให้เซลล์สร้างกระดูก (Osteoblast) ทำงานเพิ่มมวลกระดูกอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ทั้งนี้ แพทย์จะพิจารณาให้ผู้ป่วยแต่ะคนใช้ยาในกลุ่ม Bisphosphonate ต่างกัน เนื่องจากยาบางชนิดอาจมีประสิทธิภาพและเป็นผลดีกับตัวผู้ป่วยบางคนมากกว่ายาชนิดอื่น
โดยยารักษาโรคกระดูกพรุนและโรคพาเจทในกลุ่มนี้จะอยู่ในรูปแบบยาเม็ด ตัวอย่างเช่น ยาริซซีโดรเนต ยาอเลนโดรเนต ยาไอแบนโดรเนต รวมไปถึงยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดอย่างยาโซเลโดรเนต
คำเตือนในการใช้ยา Bisphosphonate
เพื่อให้เกิดความปลอดภัยในการใช้ยา ผู้ป่วยควรระมัดระวังและปฏิบัติตามคำแนะนำดังต่อไปนี้
- แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยา Bisphosphonate โดยเฉพาะหากมีประวัติแพ้ยาหรือส่วนประกอบของยาในกลุ่มนี้ เพราะอาจเกิดอาการแพ้ยาหรือเกิดผลข้างเคียงอื่น ๆ ตามมา
- แจ้งให้แพทย์ทราบเกี่ยวกับยา วิตามิน หรือสมุนไพรทุกชนิดที่ผู้ป่วยกำลังใช้อยู่ เพราะยาบางชนิดอาจทำปฏิกิริยากับยาในกลุ่มนี้ เช่น แคลเซียมกลูโคเนต ผลิตภัณฑ์อาหารเสริมที่มีส่วนผสมของแคลเซียมและธาตุเหล็ก ยาลดกรด ยาที่มีส่วนผสมของแมกนีเซียม ยาขับปัสสาวะ และยาปฏิชีวนะ เป็นต้น
- ผู้ป่วยควรอยู่ในท่านั่งอย่างน้อย 30 นาที และไม่ควรนอนหรือเอนหลังทันทีหลังจากรับประทานยา เพราะอาจทำให้กระเพาะอาหารและหลอดอาหารระคายเคือง มีอาการแสบร้อนกลางอกได้
- ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพบางประการไม่ควรรับประทานยาในกลุ่มบิสฟอสโฟเนต เช่น โรคไตที่รุนแรง ระดับแคลเซียมในเลือดต่ำ มีปัญหาเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร หรือไม่สามารถนั่งตัวตรงได้นานกว่า 30 นาที เป็นต้น
- ยา Bisphosphonate ควรรับประทานพร้อมน้ำเปล่าเท่านั้น ไม่ควรรับประทานพร้อมเครื่องดื่มชนิดอื่น เช่น กาแฟ น้ำผลไม้ น้ำอัดลม เป็นต้น
- ผู้ที่กำลังตั้งครรภ์ วางแผนจะตั้งครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์ถึงผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นของยากลุ่มนี้ก่อนใช้ยาเสมอ เพราะตัวยาอาจเป็นอันตรายต่อทารกได้
ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Bisphosphonate
โดยปกติ ยา Bisphosphonate อาจก่อให้เกิดการระคายเคืองที่กระเพาะอาหารและแสบร้อนกลางอก อีกทั้งยังอาจเกิดอาการอื่น ๆ ร่วมด้วยได้ เช่น
- ปวดกระดูกหรือข้อต่อ
- ปวดเกร็งกล้ามเนื้อ
- คลื่นไส้ อาเจียน
- ท้องเสีย ท้องผูก ท้องไส้ปั่นป่วน
- ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ
- ติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะ
- มีปัญหาในการนอนหลับ
หากผู้ป่วยอาการไม่หายไปหรือมีอาการแย่ลง ควรไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติมต่อไป นอกจากนี้ การใช้ยาในระยะยาวอาจส่งผลให้ผู้ป่วยเกิดผลข้างเคียงที่รุนแรง แต่มักพบได้น้อยมากอย่างกระดูกต้นขาหักแบบผิดปกติ ซึ่งอาจทำให้ผู้ป่วยปวดต้นขาหรือขาหนีบ และมีอาการแย่ลงช้า ๆ หรือกระดูกขากรรไกรตาย ทำให้มีอาการเหงือกร่น ซึ่งอาจนำไปสู่การติดเชื้อ มีแผลที่เหงือ และฟันหลุด แต่ภาวะนี้มักพบในผู้ป่วยโรคมะเร็งที่ต้องรับยาในปริมาณมาก
อย่างไรก็ตาม หากผู้ป่วยพบผลข้างเคียงหรือความผิดปกติอื่น ๆ นอกเหนือจากนี้ ควรรีบแจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบด้วยเช่นกัน
