Erythromycin (อิริโทรมัยซิน)

Erythromycin (อิริโทรมัยซิน) เป็นยาปฏิชีวนะที่ใช้ในการรักษาหรือป้องกันการติดเชื้อจากแบคทีเรียในระบบต่าง ๆ เช่น ทางเดินหายใจ เช่น ปอดบวม หลอดลมอักเสบ ไอกรน การติดเชื้อที่ผิวหนัง ตา หู ลำไส้ ทางเดินปัสสาวะ โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ และป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำของไข้รูมาติก (Rheumatic Fever)

Erythromycin มีคุณสมบัติยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย โดยเข้าไปลดการผลิตโปรตีนที่เป็นแหล่งอาหารของแบคทีเรีย ผู้ใช้ยานี้ควรปฏิบัติตามคำสั่งแพทย์และฉลากยาอย่างเคร่งครัด และอาจทำให้เกิดผลข้างเคียงจากการใช้ยาได้

เกี่ยวกับ Erythromycin

กลุ่มยา	ยาปฏิชีวนะในกลุ่มแมคโครไลด์ (Macrolide)
ประเภทยา	ยาตามใบสั่งแพทย์
สรรพคุณ	รักษาหรือป้องกันการติดเชื้อจากแบคทีเรีย
กลุ่มผู้ป่วย	เด็ก ผู้ใหญ่
การใช้ยาในหญิงตั้งครรภ์	Category B จากการศึกษาในสัตว์ ไม่พบความเสี่ยงในการทำให้เกิดความผิดปกติของตัวอ่อนในครรภ์สัตว์ แต่ไม่มีการศึกษาในมนุษย์หรืออาจพบผลไม่พึงประสงค์ในสัตว์ และยังไม่พบความเสี่ยงในมนุษย์เมื่อใช้ในช่วงสามเดือนแรกของการตั้งครรภ์ รวมทั้งไม่มีหลักฐานทางการศึกษาที่แสดงให้เห็นว่า มีความเสี่ยงเมื่อใช้ในช่วงหลังเดือนที่สามเป็นต้นไป
การใช้ยาในผู้ให้นมบุตร	ยานี้สามารถขับออกผ่านทางนมแม่ และอาจส่งผลเสียต่อทารกได้ จึงควรปรึกษาแพทย์ก่อนการใช้ยา และใช้อย่างระมัดระวังตามคำสั่งแพทย์
รูปแบบของยา	ยารับประทานชนิดแคปซูล ชนิดเม็ด ยาแขวนตะกอน ยาขึ้ผึ้งป้ายตา เจล ยาทาผิวชนิดน้ำ แผ่นแปะผิวหนัง และยาฉีด

คำเตือนในการใช้ยา Erythromycin

การใช้ยา Erythromycin อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงหรือปฏิกิริยาที่ไม่พึงประสงค์ได้ ดังนั้นควรปรึกษาและแจ้งแพทย์หรือเภสัชกรให้ทราบถึงเงื่อนไขของผู้ป่วยเกี่ยวกับประวัติการใช้ยา ประวัติทางการแพทย์ ประวัติการแพ้ยา ก่อนการใช้ยาทุกครั้ง โดยเฉพาะบุคคลที่อยู่ในกลุ่มดังต่อไปนี้

• ผู้ที่เป็นโรคตับ โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ กลุ่มอาการคลื่นไฟฟ้าหัวใจผิดปกติชนิดลองคิวที (Long QT Syndrome) ระดับโพแทสเซียมหรือแมงกานีสในเลือดต่ำ
• ผู้หญิงที่วางแผนการตั้งครรภ์ในระหว่างการรักษาด้วยยาชนิดนี้ กำลังตั้งครรภ์ และผู้ให้นมบุตร 
• ผู้ที่เข้ารับการตรวจปัสสาวะ เพราะการใช้ยานี้อาจทำให้ผลการตรวจปัสสาวะบางอย่างคลาดเคลื่อนได้
• เด็กที่มีการเปลี่ยนแปลงของน้ำหนักตัว เนื่องจากขนาดและปริมาณการใช้ยาจะพิจารณาจากอายุและน้ำหนักตัวของเด็ก

Erythromycin เป็นยาปฎิชีวนะที่ใช้รักษาโรคที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียเท่านั้น ไม่สามารถใช้รักษาโรคที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส เช่น หวัดและไข้หวัดใหญ่ได้

ปริมาณการใช้ยา Erythromycin

ปริมาณการใช้ยา ยา Erythromycin ใช้ในการรักษาการติดเชื้อจากแบคทีเรียในหลายอาการ ขนาดและปริมาณการใช้ยาจะแตกต่างกันออกไปขึ้นอยู่กับอายุหรือเงื่อนไขของผู้ป่วยแต่ละราย

1. การป้องกันการติดเชื้อจากการผ่าตัด การติดเชื้อที่ระบบทางเดินหายใจ การติดเชื้อที่ผิวหนัง  และผู้มีความเสี่ยงของการติดเชื้อ

การใช้ยาป้องกันและรักษาโรคในกลุ่มนี้ แบ่งออกเป็นยารับประทานและยาฉีดตามช่วงวัย ดังนี้

ยารับประทาน

ผู้ใหญ่ ให้รับประทานขนาด 200–800 มิลลิกรัมต่อวัน ทุก 6–12 ชั่วโมง โดยอาจเพิ่มปริมาณยาได้สูงสุดถึง 4 กรัมต่อวัน กรณีที่มีการติดเชื้อรุนแรง หากรับประทานยาที่มีขนาดมากกว่า 1 กรัม ควรแบ่งให้มากกว่า 2 เวลา 

เด็ก รับประทานขนาด 30–50 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม แบ่งเป็นวันละ 2–4 เวลา โดยแพทย์จะเป็นผู้คำนวณปริมาณยา กรณีที่ผู้ป่วยมีอาการรุนแรงอาจเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า 

ยาฉีด

ฉีดยาให้ผู้ป่วยผู้ใหญ่และเด็ก ปริมาณครั้งละ 20–50 กรัม วันละ 1 ครั้ง หรือ 15–20 กรัม วันละ 2 ครั้ง ปริมาณยาสูงสุดไม่ควรเกิน 4 กรัมต่อวัน โดยอาจฉีดยาเข้าสู่หลอดเลือดดำอย่างต่อเนื่องตลอด 24 ชั่วโมง หรือหยดเข้าหลอดเลือดดำช้า ๆ เป็นเวลาครั้งละ 20–60 นาที ทุก 6 ชั่วโมง

2. การป้องกันการกลับมาเป็นไข้รูมาติกซ้ำ

ผู้ใหญ่ รับประทานยาขนาด 250–400 มิลลิกรัม 2 ครั้งต่อวัน

3. การติดเชื้อที่ตา

ผู้ใหญ่ ใช้ยาขี้ผึ้งสำหรับป้ายตาขนาดความแรง 0.5% ขนาดประมาณ 1 เซนติเมตร ป้ายที่ตาข้างที่มีการติดเชื้อใช้ได้ถึง 6 ครั้งต่อวัน

4. สิวและโรคติดเชื้อแบคทีเรียที่ผิวหนัง

การรักษาสิวและโรคผิวหนังที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียด้วยยา Erythromycin จะใช้ในผู้ใหญ่ โดยอาจเป็นยาทาภายนอกชนิดเจล ชนิดน้ำ หรือแผ่นแปะผิวหนัง ขนาดความแรง 2% ทาหรือแปะบริเวณที่มีการติดเชื้อ 1–2 ครั้งต่อวัน ควรหยุดใช้ยาหากอาการไม่ดีขึ้นหรือมีอาการแย่ลงหลังการใช้ยาอย่างต่อเนื่อง 6–8 สัปดาห์

การใช้ยา Erythromycin

ยา Erythromycin เป็นยาตามใบสั่งแพทย์ ขนาดและปริมาณขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น อาการ ความรุนแรง อายุและน้ำหนักตัวของผู้ป่วย ควรอ่านฉลากยาและทำตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด ไม่ควรใช้ยาในปริมาณที่มากหรือน้อยเกินไป และไม่ควรใช้ยานี้เกินกว่าระยะเวลาที่แพทย์สั่ง

ควรรับประทานยาให้ครบตามที่แพทย์กำหนด หากพบว่ามีอาการที่ดีขึ้นแล้ว ไม่ควรหยุดใช้ยาจนกว่ายาจะหมด เพราะจะเป็นการเพิ่มความเสี่ยงทำให้เชื้อดื้อยาหากเกิดการติดเชื้อในครั้งต่อไป

ยาชนิดรับประทานควรรับประทานตอนท้องว่าง อย่างน้อย 30 นาทีก่อนหรือ 2 ชั่วโมงก่อนมื้ออาหาร รับประทานทั้งเม็ด ไม่ควรกัด เคี้ยว หรือทำให้แตก

หากลืมรับประทานทานยาตามเวลาที่แพทย์สั่ง เมื่อนึกขึ้นได้สามารถรับประทานได้ทันที หากลืมรับประทานยาใกล้กับมื้ออาหารถัดไป ให้รับประทานยาในเวลาและขนาดตามปกติ ไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเพื่อทดแทนในมื้อที่ขาดหายไป

ควรเก็บยาไว้ที่อุณหภูมิห้อง หรือประมาณ 15–30 องศาเซลเซียส ปิดฝาให้สนิททุกครั้งหลังใช้ยา ยาน้ำแขวนตะกอนสำหรับรับประทาน ควรเก็บไว้ที่อุณหภูมิ 2–8 องศาเซลเซียส ไม่ควรเก็บในที่ที่มีความร้อน ความชื้น หลีกเลี่ยงการสัมผัสแสงโดยตรง และไม่ควรใช้ยาที่หมดอายุ

ปฏิกิริยาระหว่างยา Erythromycin กับยาอื่น 

ผู้ที่รับประทานยา Erythromycin ร่วมกับยาบางชนิดอาจเกิดปฏิกิริยาที่ไม่พึงประสงค์ได้ เช่น

• ยารักษาเกี่ยวกับไขมันในเลือด เช่น อะโทวาสแตติน (Atorvastatin) ซิมวาสแตติน (Simvastatin)
• ยารักษาเชื้อรา เช่น ฟลูโคนาโซล (Fluconazole) ไอทราโคนาโซล (Itraconazole) คีโตโคนาโซล (Ketoconazole) โวริโคนาโซล (Voriconazole)
• ยารักษาการเต้นของหัวใจที่ผิดปกติ เช่น อะมิโอดาโรน (Amiodarone) โปรเคนเอไมด์ (Procainamide) โพรพาฟีโนน (Propafenone) ควินิดีน (Quinidine)
• ยารักษาอาการทางจิตเวช เช่น พิโมไซด์ (Pimozide) ไทโอริดาซีน (Thioridazine) ซิพราสิโดน (Ziprasidone)
• ยารักษาโรคมาลาเรีย เช่น คลอโรควิน (Chloroquine)
• ยารักษาอาการกรดไหลย้อน เช่น ซิซาไพรด์ (Cisapride)
• ยารักษาอาการปวดเรื้อรัง เช่น เมทาโดน (Methadone)
• ยารักษาอาการแพ้ เช่น เทอร์เฟนาดีน (Terfenadine)
• ยารักษาอาการปวดหรือโรคลมชัก เช่น คาร์บามาซีปิน (Carbamazepine)
• ยารักษาภาวะอุดตันของหลอดเลือด เช่น วาร์ฟาริน (Warfarin)
• ยารักษาโรคหัวใจ เช่น ไดจอกซิน (Digoxin)
• ยารักษาอาการชัก เช่น เฟนิโทอิน (Phenytoin)
• ยารักษาอาการหอบ เช่น ทีโอฟิลลีน (Theophylline)
• ยารักษาอาการปวดไมเกรน เช่น เออร์โกตามีน (Ergotamine)
• ยาคุมกำเนิด

ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Erythromycin

ผลข้างเคียงที่พบได้ทั่วไปจากการใช้ยา Erythromycin เช่น ท้องเสีย คลื่นไส้ อาเจียน ปวดเกร็งท้อง เบื่ออาหาร แต่หากเกิดผลข้างเคียงรุนแรงเหล่านี้ ควรรีบไปพบแพทย์

• ปวดท้องอย่างรุนแรง โดยเฉพาะปวดท้องด้านขวาบน
• มีไข้
• ปวดศีรษะร่วมกับอาการเจ็บหน้าอก วิงเวียนศีรษะ และหัวใจเต้นเร็วและแรงผิดปกติ
• ปัสสาวะมีสีเข้ม ถ่ายเหลว ถ่ายปนเลือด อุจจาระมีสีซีด ตาหรือผิวมีสีเหลือง
• มีผื่นแดง ลมพิษ คัน 
• หายใจลำบาก กลืนลำบาก หายใจมีเสียงหวีด
• อ่อนเพลียผิดปกติ
• ชัก
• มีปัญหาในการได้ยิน

ในผู้สูงอายุมีโอกาสที่จะเกิดผลข้างเคียงที่รุนแรงได้มากกว่า เช่น สูญเสียการได้ยิน การเต้นของหัวใจที่เร็วผิดปกติและอาจทำให้เกิดอันตรายต่อชีวิต

นอกจากนี้ ยา Erythromycin อาจทำให้เกิดอาการแพ้ได้ในผู้ป่วยบางราย หากมีอาการลมพิษ หายใจลำบาก มีอาการบวมที่ใบหน้า ริมฝีปาก ลิ้น หรือลำคอ ควรรีบไปพบแพทย์โดยด่วน