Lamivudine (ลามิวูดีน)

Lamivudine (ลามิวูดีน) เป็นยาต้านไวรัสในกลุ่มเอ็นอาร์ทีไอ (Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitors: NRTI) ที่ออกฤทธิ์ช่วยลดจำนวนเชื้อเอชไอวีในร่างกายของผู้ป่วยติดเชื้อ ซึ่งจะช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานได้ดีขึ้น และลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากเชื้อเอชไอวี เช่น การติดเชื้อบางชนิด และมะเร็ง เป็นต้น โดยนำมาใช้ร่วมกับยารักษาการติดเชื้อเอชไอวีชนิดอื่น เพื่อรักษาผู้ป่วยที่ติดเชื้อเอชไอวี รวมไปถึงนำมารักษาผู้ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีชนิดเรื้อรังด้วย หรืออาจใช้รักษาโรคอื่น ๆ ตามดุลยพินิจของแพทย์

ยา Lamivudine มีข้อห้ามใช้และอาจเกิดผลข้างเคียงได้ ดังนั้น การใช้ยาควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์และเภสัชกรเสมอ

เกี่ยวกับยา Lamivudine

กลุ่มยา	ยาต้านไวรัส
ประเภทยา	ยาตามใบสั่งแพทย์
สรรพคุณ	ช่วยลดจำนวนเชื้อเอชไอวี และรักษาไวรัสตับอักเสบบีชนิดเรื้อรัง
กลุ่มผู้ป่วย	ผู้ใหญ่ เด็ก
รูปแบบของยา	ยารับประทาน

คำเตือนในการใช้ยา Lamivudine

แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยา หากมีประวัติแพ้ยาหรือส่วนประกอบของยาชนิดนี้ และแพ้ยาชนิดอื่น อาหาร หรือสารใด ๆ
แจ้งให้แพทย์ทราบเกี่ยวกับยาทุกชนิดที่กำลังใช้อยู่ ทั้งยาที่แพทย์สั่ง ยาที่ซื้อใช้ด้วยตนเอง วิตามิน และสมุนไพรใด ๆ เพราะมียาหลายชนิดที่อาจมีปฏิกิริยากับยานี้
ไม่ควรใช้ยา Lamivudine รักษาการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี ชนิดอื่น หากกำลังใช้ยาอื่นที่มีส่วนประกอบของยานี้หรือยาเอ็มตริไซตาบีน
แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยานี้ หากเป็นโรคตับหรือเคยรับการปลูกถ่ายตับ เป็นโรคไต เป็นโรคตับอ่อนอักเสบ หรือเคยใช้ยาชนิดอื่น ๆ รักษาโรคติดเชื้อเอชไอวี
ปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยาเสมอ เพราะยา Lamivudine อาจทำให้ผู้ป่วยบางรายมีภาวะเลือดเป็นกรดจากแลคติก ซึ่งมักเกิดขึ้นในเพศหญิง ผู้ที่มีน้ำหนักเกิน ผู้ที่เป็นโรคตับ และผู้ที่ใช้ยารักษาภาวะเอดส์มาเป็นเวลานาน
ผู้ป่วยโรคเบาหวานให้ระมัดระวังการใช้ยานี้ในรูปแบบสารละลาย เพราะอาจมีส่วนผสมของน้ำตาลประมาณ 3-4 กรัม ในปริมาณยาที่ใช้ต่อครั้ง
ผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวีที่ตั้งครรภ์ควรปรึกษาแพทย์ถึงข้อดีและข้อเสียก่อนใช้ยา โดยการรักษาจะช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อเอชไอวีของทารกได้ และต้องใช้ยาตามที่แพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด เพราะหากรักษาอย่างไม่เหมาะสมอาจทำให้เชื้อถูกส่งผ่านไปยังบุตรได้
ไม่ควรให้นมบุตรในระหว่างที่ใช้ยา เพราะยาสามารถซึมผ่านสู่น้ำนมมารดาและอาจเป็นอันตรายต่อทารก

ปริมาณการใช้ยา Lamivudine

ปริมาณและระยะเวลาในการใช้ยาขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ผู้รักษา โดยมีตัวอย่างการใช้ยา ดังนี้

การติดเชื้อเอชไอวี

ผู้ใหญ่

รับประทานยาปริมาณ 150 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง หรือ 300 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ร่วมกับยาต้านรีโทรไวรัสชนิดอื่น

เด็ก

เด็กอายุ 3 เดือนขึ้นไป และน้ำหนักตัวน้อยกว่า 14 กิโลกรัม ให้รับประทานยาชนิดสารละลายปริมาณ 4 มิลลิกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม วันละ 2 ครั้ง
เด็กที่มีน้ำหนักตัว 14-21 กิโลกรัม ให้รับประทานยาชนิดเม็ดปริมาณ 75 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง
เด็กที่มีน้ำหนักตัว 22-30 กิโลกรัม ให้รับประทานยาชนิดเม็ดปริมาณ 75 มิลลิกรัมในมื้อเช้า และ 150 มิลลิกรัมในมื้อเย็น ร่วมกับยาต้านรีโทรไวรัสชนิดอื่น โดยปริมาณยาสูงสุดไม่เกิน 300 มิลลิกรัม/วัน
เด็กที่มีน้ำหนักตัว 30 กิโลกรัมขึ้นไป ให้รับประทานยาชนิดเม็ดปริมาณ 150 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง โดยรับประทานยาปริมาณสูงสุดไม่เกิน 300 มิลลิกรัม/วัน ร่วมกับยาต้านรีโทรไวรัสชนิดอื่น

ไวรัสตับอักเสบบีชนิดเรื้อรัง

ผู้ใหญ่

รับประทานยาปริมาณ 100 มิลลิกรัม/วัน สำหรับผู้ป่วยที่มีการติดเชื้อเอชไอวีร่วมด้วย ให้รับประทานยาปริมาณ 150 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง หรือ 300 มิลลิกรัม/วัน

เด็ก

เด็กอายุ 2-17 ปี ให้รับประทานยาปริมาณ 3 มิลลิกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม วันละ 1 ครั้ง โดยรับประทานยาปริมาณสูงสุดไม่เกิน 100 มิลลิกรัม/วัน

การใช้ยา Lamivudine

ใช้ยาตามฉลากและตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด ไม่ใช้ยานี้ในปริมาณมากกว่า น้อยกว่า หรือติดต่อกันนานกว่าที่แพทย์แนะนำ หากมีข้อสงสัยควรสอบถามแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยาเสมอ
สามารถรับประทานยา Lamivudine พร้อมหรือไม่พร้อมอาหารก็ได้
ควรวัดปริมาณยาชนิดสารละลายด้วยช้อนหรือถ้วยตวงสำหรับยาโดยเฉพาะ
ระหว่างที่ใช้ยา ผู้ป่วยอาจต้องรับการตรวจเลือดอยู่บ่อยครั้ง รวมไปถึงตรวจการทำงานของไตและตับ
ผู้ที่ใช้ยารักษาไวรัสตับอักเสบบีอาจมีอาการเกี่ยวกับตับหลังหยุดใช้ยา ซึ่งแพทย์อาจต้องตรวจการทำงานของตับอีกหลายเดือนหลังจากหยุดใช้ยา
หากติดเชื้อเอชไอวีในระหว่างที่ใช้ยา Lamivudine ในการรักษาโรคตับอักเสบแล้วไม่ได้รับการรักษาทันที อาจทำให้เชื้อเอชไอวีดื้อต่อยาต้านไวรัสได้
หากพบว่าเด็กมีน้ำหนักตัวเปลี่ยนแปลงในระหว่างที่ใช้ยานี้ ควรแจ้งให้แพทย์ทราบ เพราะอาจจำเป็นต้องปรับเปลี่ยนปริมาณการใช้ยา
ห้ามแช่แข็งยา แต่ให้เก็บยาไว้ที่อุณหภูมิห้อง ให้ห่างจากความร้อนและความชื้น โดยปิดฝาบรรจุภัณฑ์ให้สนิททุกครั้งหลังใช้ยา

ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Lamivudine

การใช้ยา Lamivudine อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงที่พบได้บ่อย เช่น ปวดศีรษะ รูปร่างเปลี่ยนไป มีไข้ อ่อนเพลีย รู้สึกไม่สบาย หูติดเชื้อ ซึ่งอาจมีอาการเจ็บหูหรือได้ยินผิดปกติ จมูกหรือคอติดเชื้อ ซึ่งอาจมีอาการไอ จาม คัดจมูก เจ็บคอ เป็นต้น

ทั้งนี้ หากพบผลข้างเคียงที่รุนแรงดังต่อไปนี้ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที

อาการแพ้ยา เช่น ลมพิษ หายใจลำบาก หน้าบวม คอบวม ลิ้นบวม และริมฝีปากบวม เป็นต้น
ภาวะเลือดเป็นกรดแลคติก อาจทำให้มีอาการบางอย่าง เช่น ปวดกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้ออ่อนแรง ชา เย็นแขนและขา หายใจลำบาก ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน เวียนศีรษะ เหนื่อย อ่อนเพลีย หัวใจเต้นเร็วหรือเต้นผิดจังหวะ เป็นต้น
ตับอ่อนผิดปกติ อาจมีอาการบางอย่าง เช่น ปวดท้องส่วนบนอย่างรุนแรงลามไปถึงด้านหลัง คลื่นไส้ อาเจียน และหัวใจเต้นเร็ว เป็นต้น
ตับผิดปกติ อาจมีอาการบางอย่าง เช่น คลื่นไส้ ปวดท้องด้านขวา คัน เหนื่อย เบื่ออาหาร ปัสสาวะมีสีเข้ม และตัวเหลืองตาเหลือง เป็นต้น

นอกจากนี้ ยา Lamivudine อาจเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดการติดเชื้อบางชนิดและเสี่ยงต่อโรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง โดยอาจทำให้ระบบภูมิคุ้มกันเกิดการเปลี่ยนแปลง ซึ่งอาจเกิดอาการขึ้นหลังจากใช้ยาไปเป็นสัปดาห์หรือเป็นเดือน และหากผู้ป่วยพบอาการที่เป็นสัญญาณสำคัญดังต่อไปนี้ ต้องรีบแจ้งให้แพทย์ทราบทันที

อาการที่บ่งบอกว่าเกิดการติดเชื้อ เช่น มีไข้ มีเหงื่อออก ต่อมน้ำเหลืองบวม มีแผลในปาก ท้องเสีย น้ำหนักลด และปวดท้อง เป็นต้น
เจ็บหน้าอก ไอแห้ง ๆ หายใจมีเสียงหวีด หายใจไม่อิ่ม เป็นเริมที่ริมฝีปาก มีแผลที่อวัยวะเพศหรือทวารหนัก
หัวใจเต้นเร็ว หงุดหงิด ประหม่า อ่อนเพลีย มีปัญหาในการทรงตัว
มีปัญหาในการพูดหรือการกลืน ปวดหลังส่วนล่างอย่างรุนแรง กลั้นปัสสาวะหรืออุจจาระไม่ได้
คอบวม ประจำเดือนมาไม่ปกติ ไร้สมรรถภาพทางเพศและไม่สนใจเรื่องเพศ

อย่างไรก็ตาม หากผู้ป่วยพบอาการผิดปกติใด ๆ เพิ่มเติม ก็ควรแจ้งให้แพทย์ทราบด้วยเช่นกัน