Promethazine (โปรเมทาซีน)

Promethazine (โปรเมทาซีน) เป็นยาแก้แพ้ที่ออกฤทธิ์โดยการยับยั้งสารฮีสตามีนที่ร่างกายสร้างขึ้นเพื่อกำจัดสารก่อภูมิแพ้ ใช้บรรเทาอาการจากการแพ้ เช่น คัน น้ำมูกไหล จาม ลมพิษ และผื่น อีกทั้งมีฤทธิ์ช่วยเปลี่ยนแปลงปฏิกิริยาของสารเคมีในสมอง จึงนำมาใช้รักษาอาการเมารถ เมาเรือ คลื่นไส้ อาเจียน บรรเทาอาการปวดจากการผ่าตัด ใช้เป็นยาระงับประสาทหรือรักษาอาการนอนไม่หลับ นอกจากนี้ อาจใช้รักษาโรคอื่น ๆ ตามดุลยพินิจของแพทย์

ยา Promethazine มีข้อห้ามใช้และอาจเกิดผลข้างเคียงได้ ดังนั้น การใช้ยาควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์และเภสัชกรเสมอ

เกี่ยวกับยา Promethazine

กลุ่มยา	ยาแก้แพ้
ประเภทยา	ยาตามใบสั่งแพทย์
สรรพคุณ	รักษาอาการเมารถ เมาเรือ อาการแพ้ คลื่นไส้ อาเจียน อาการปวดหลังการผ่าตัด อาการนอนไม่หลับ
กลุ่มผู้ป่วย	เด็ก ผู้ใหญ่
รูปแบบของยา	ยารับประทาน ยาฉีด ยาเหน็บ

คำเตือนในการใช้ยา Promethazine

• แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยานี้ หากมีประวัติแพ้ยา ส่วนประกอบของยาชนิดนี้ หรือยาที่ใกล้เคียงกัน เช่น ยาคลอร์โปรมาซีน ยาฟลูเฟนาซีน ยาไทโอริดาซีน รวมถึงการแพ้ซัลไฟต์ ยาชนิดอื่น อาหาร หรือสารใด ๆ
• แจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบหากผู้ป่วยมีภาวะผิดปกติหรือโรคประจำตัวชนิดใดก็ตาม โดยเฉพาะโรคหืด โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ มีความผิดปกติเกี่ยวกับการหายใจ โรคหลอดลมอักเสบ ภูมิคุ้มกันร่างกายบกพร่อง ต้อหิน ต่อมลูกหมากโต มีปัญหาในการปัสสาวะ เป็นแผลหรือมีการอุดกั้นในกระเพาะอาหาร ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคตับ เนื้องอกต่อมหมวกไต ภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำ กลุ่มอาการเรย์ (Reye’s Syndrome) มีภาวะกดไขกระดูก เคยมีอาการชักหรือมีประวัติเกิดผลข้างเคียงที่รุนแรงจากการใช้ยานี้
• ก่อนเข้ารับการตรวจวินิจฉัยใด ๆ ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบว่ากำลังใช้ยานี้ เพราะยาอาจทำให้ผลการทดสอบบางอย่างคลาดเคลื่อนได้
• ระหว่างทีี่ใช้ยานี้ให้ระมัดระวังในการขับรถหรือการทำกิจกรรมที่เสี่ยงเกิดอุบัติเหตุ เพราะยาอาจทำให้ความคิดและการตอบสนองของร่างกายบกพร่อง
• หลีกเลี่ยงการลุกขึ้นยืนจากท่านั่งหรือท่านอนเร็วเกินไป เพราะอาจทำให้รู้สึกเวียนศีรษะ ควรลุกขึ้นยืนอย่างช้า ๆ และทรงตัวให้มั่นคงเพื่อป้องกันการหกล้ม
• ระหว่างที่ใช้ยานี้ ควรจำกัดการดื่มแอลกอฮอล์ เพราะเสี่ยงทำให้เกิดผลข้างเคียงจากการใช้ยามากขึ้น
• หลีกเลี่ยงการเผชิญแสงแดด เพราะยาอาจทำให้ผิวไวต่อแสงแดดและไหม้แดดได้ง่ายขึ้น ควรใช้ครีมกันแดดและสวมใส่เสื้อผ้าป้องกันแดดเมื่อต้องออกไปกลางแจ้ง
• ห้ามใช้ยานี้กับเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี เพราะอาจทำให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับการหายใจที่รุนแรงหรือเป็นอันตรายถึงชีวิตได้
• ผู้ที่ตั้งครรภ์ วางแผนมีบุตร หรือกำลังให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยานี้

ปริมาณการใช้ยา Promethazine

ปริมาณและระยะเวลาในการใช้ยาขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ผู้รักษา โดยมีตัวอย่างการใช้ยา ดังนี้

บรรเทาอาการจากภูมิแพ้
ยารับประทาน

• ผู้ใหญ่ รับประทานยา Promethazine HCl ครั้งละ 25 มิลลิกรัม ในเวลาก่อนนอน หากจำเป็นให้เพิ่มปริมาณยาเป็นครั้งละ 25 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง หรือรับประทานยาครั้งละ 10-20 มิลลิกรัม วันละ 2-3 ครั้ง
• เด็กอายุ 2-5 ปี รับประทานยา Promethazine HCl ปริมาณ 5-15 มิลลิกรัม โดยแบ่งรับประทานวันละ 1 หรือ 2 ครั้ง
• เด็กอายุ 6-10 ปี รับประทานยาปริมาณ 10-25 มิลลิกรัม โดยแบ่งรับประทานวันละ 1 หรือ 2 ครั้ง

ยาเหน็บ

• ผู้ใหญ่ เหน็บยา Promethazine HCl ปริมาณ 25 มิลลิกรัม ในเวลากลางคืน หากจำเป็นให้เพิ่มปริมาณยาเป็นครั้งละ 25 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง หรือเหน็บยาครั้งละ 10-20 มิลลิกรัม วันละ 2-3 ครั้ง
• เด็กอายุ 2-5 ปี เหน็บยา Promethazine HCl ปริมาณ 5-15 มิลลิกรัม/วัน โดยแบ่งใช้วันละ 1 หรือ 2 ครั้ง
• เด็กอายุ 6-10 ปี เหน็บยาปริมาณ 10-25 มิลลิกรัม/วัน โดยแบ่งใช้วันละ 1 หรือ 2 ครั้ง

ยาฉีด

• ผู้ใหญ่ ฉีดยา Promethazine HCl ปริมาณ 25-50 มิลลิกรัม เข้าทางกล้ามเนื้อ หลอดเลือดดำ หรือหยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำในอัตราไม่เกิน 25 มิลลิกรัม/นาที ปริมาณยาสูงสุดไม่เกิน 100 มิลลิกรัม
• เด็กอายุ 5-10 ปี ฉีดยา Promethazine HCl เข้าทางกล้ามเนื้อ ปริมาณ 6.25-12.5 มิลลิกรัม

ใช้ในการระงับประสาท
ยาฉีด

• ผู้ใหญ่ ฉีดยา Promethazine HCl ปริมาณ 25-50 มิลลิกรัม เข้าทางกล้ามเนื้อ หลอดเลือดดำ หรือหยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำในอัตราไม่เกิน 25 มิลลิกรัม/นาที ปริมาณยาสูงสุดไม่เกิน 100 มิลลิกรัม
• เด็กอายุ 5-10 ปี ฉีดยา Promethazine HCl เข้าทางกล้ามเนื้อ ปริมาณ 6.25-12.5 มิลลิกรัม

รักษาอาการนอนไม่หลับในระยะสั้น
ยารับประทาน

• ผู้ใหญ่ รับประทานยา Promethazine HCl ปริมาณ 20-50 มิลลิกรัม ก่อนนอน
• เด็กอายุ 2-5 ปี รับประทานยา Promethazine HCl ปริมาณ 15-20 มิลลิกรัม
• เด็กอายุ 6-10 ปี รับประทานยา Promethazine HCl ปริมาณ 20-25 มิลลิกรัม

ยาเหน็บ

• ผู้ใหญ่ เหน็บยา Promethazine HCl ปริมาณ 20-50 มิลลิกรัม ในเวลาก่อนนอน
• เด็กอายุ 2-5 ปี เหน็บยา Promethazine HCl ปริมาณ 15-20 มิลลิกรัม
• เด็กอายุ 6-10 ปี เหน็บยา Promethazine HCl ปริมาณ 20-25 มิลลิกรัม
  

บรรเทาอาการคลื่นไส้และอาเจียน       
ยารับประทาน

• ผู้ใหญ่ รับประทานยา Promethazine Teoclate ปริมาณ 25 มิลลิกรัม ก่อนนอน หากจำเป็นอาจเพิ่มปริมาณยาเป็น 50-75 มิลลิกรัม ก่อนนอน หรือครั้งละ 25 มิลลิกรัม วันละ 2-3 ครั้ง ปริมาณยาสูงสุดไม่เกิน 100 มิลลิกรัม/วัน
• เด็กอายุ 5-10 ปี รับประทานยา Promethazine Teoclate ปริมาณ 12.5-37.5 มิลลิกรัม/วัน

ยาฉีด

• ผู้ใหญ่ ฉีดยา Promethazine HCl ปริมาณ 12.5-25 มิลลิกรัม และฉีดยาซ้ำอีกครั้งเมื่อผ่านไป 4 ชั่วโมง ปริมาณยาสูงสุดไม่เกิน 100 มิลลิกรัม/วัน

ป้องกันอาการเมารถ เมาเรือ
ยารับประทาน

• ผู้ใหญ่ รับประทานยา Promethazine HCl ปริมาณ 20 มิลลิกรัม หรือ 25 มิลลิกรัม ในคืนก่อนเดินทาง หากจำเป็นให้รับประทานยาปริมาณเดียวกันในเวลาเช้าอีกครั้ง สำหรับยา Promethazine Teoclate รับประทานปริมาณ 25 มิลลิกรัม ในเวลาก่อนนอน หรือ 1-2 ชั่วโมง ก่อนเดินทาง

• เด็กอายุ 2-5 ปี รับประทานยา Promethazine HCl ปริมาณ 5 มิลลิกรัม ในคืนก่อนเดินทาง หากจำเป็นให้รับประทานอีกครั้งในตอนเช้าหรือประมาณ 6-8 ชั่วโมงถัดไป  
• เด็กอายุ 6-10 ปี รับประทานยา Promethazine HCl ปริมาณ 10 มิลลิกรัม ในคืนก่อนเดินทาง หากจำเป็นให้รับประทานอีกครั้งในตอนเช้าหรือประมาณ 6-8 ชั่วโมงถัดไป  

• เด็กอายุ 5-10 ปี รับประทานยา Promethazine Teoclate ปริมาณ 12.5 มิลลิกรัม ในคืนก่อนเดินทางหรือ 1-2 ชั่วโมง ก่อนเดินทาง

ยาเหน็บ

• ผู้ใหญ่ เหน็บยา Promethazine HCl ปริมาณ 20 หรือ 25 มิลลิกรัม ในคืนก่อนเดินทาง หากจำเป็นให้ใช้ยาอีกครั้งในตอนเช้า
• เด็กอายุ 2-5 ปี เหน็บยา Promethazine HCl ปริมาณ 5 มิลลิกรัม
• เด็กอายุ 6-10 ปี เหน็บยา Promethazine HCl ปริมาณ 10 มิลลิกรัม ในคืนก่อนวันเดินทาง หากจำเป็นให้ใช้ยาอีกครั้งในตอนเช้าหรือ 6-8 ชั่วโมงถัดไป
  

รักษาอาการเมารถ เมาเรือ
ยารับประทาน

• ผู้ใหญ่ รับประทานยา Promethazine Teoclate ปริมาณ 25 มิลลิกรัมทันที รับประทานซ้ำในมื้อเย็น และรับประทานอีกครั้งในมื้อเย็นถัดไป
• เด็กอายุ 5-10 ปี รับประทาน Promethazine Teoclate ปริมาณ 12.5 มิลลิกรัมทันที รับประทานซ้ำในมื้อเย็น และรับประทานอีกครั้งในมื้อเย็นถัดไป

การใช้ยา Promethazine

• ใช้ยาตามฉลากและตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด ไม่ใช้ยานี้ในปริมาณมากกว่า น้อยกว่า หรือติดต่อกันนานกว่าที่แพทย์แนะนำ หากมีข้อสงสัยควรสอบถามแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยาเสมอ
• ยา Promethazine ชนิดรับประทานมักใช้ในเวลาก่อนอาหารหรือก่อนนอน แต่หากใช้สำหรับรักษาอาการเมารถ เมาเรือ จะให้เริ่มใช้ภายใน 1 ชั่วโมง ก่อนเดินทาง หากใช้สำหรับการผ่าตัดมักใช้ในคืนก่อนการผ่าตัด ส่วนปริมาณและระยะเวลาในการใช้ยาจะขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วย
• ก่อนรับประทานยาชนิดสารละลาย ควรวัดปริมาณยาด้วยช้อนหรือถ้วยตวงสำหรับยาโดยเฉพาะ
• หากเด็กที่ใช้ยา Promethazine มีน้ำหนักตัวเปลี่ยนแปลง ควรแจ้งให้แพทย์ทราบทันที เพราะปริมาณการใช้ยาขึ้นอยู่กับน้ำหนักตัวของเด็ก
• หากอาการไม่ดีขึ้นหรือแย่ลงในระหว่างที่ใช้ยา ควรแจ้งให้แพทย์ทราบ
• หากสงสัยว่าตนใช้ยาเกินปริมาณที่กำหนด ควรแจ้งให้แพทย์ทราบทันที
• หากลืมรับประทานยาตามเวลาที่กำหนด ให้รับประทานยาทันทีที่นึกขึ้นได้ แต่หากใกล้ถึงเวลารับประทานยาในรอบถัดไป ให้ข้ามไปรับประทานยาในรอบถัดไป และไม่เพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า
• ควรเก็บยาไว้ที่อุณหภูมิห้อง ให้พ้นจากแสงแดด ความร้อน และความชื้น
  

ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Promethazine

การใช้ยา Promethazine อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงที่พบได้ทั่วไป ได้แก่ ปากแห้ง เวียนศีรษะ ง่วงซึม อ่อนเพลีย ได้ยินเสียงดังในหู ตามัว กระสับกระส่าย และนอนไม่หลับ หากอาการเหล่านี้ไม่หายไปหรือรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน ควรปรึกษาแพทย์

หากพบผลข้างเคียงที่รุนแรงจากการใช้ยา Cinnarizine ดังต่อไปนี้ ควรหยุดใช้ยาและไปพบแพทย์ทันที

• อาการแพ้ยา เช่น หายใจลำบาก ลมพิษ หน้าบวม ลิ้นบวม คอบวม เป็นต้น
• อาการตัวเหลืองตาเหลือง หรือดีซ่าน
• ง่วงซึมมาก อ่อนแรง หรือหายใจไม่อิ่ม
• เวียนศีรษะคล้ายจะหมดสติ
• สับสน กระสับกระส่าย ฝันร้าย หลอน
• ชัก
• หััวใจเต้นช้าหรือเร็วผิดปกติ
• ไม่สามารถควบคุมการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อใบหน้า ทำให้มีปัญหาในการเคี้ยวอาหาร ขยับลิ้น กะพริบตา หรือขยับลูกตา
• มีเลือดออกหรือเกิดรอยช้ำได้ง่าย
• มีการตอบสนองทางระบบประสาทอย่างรุนแรง อาจทำให้เกิดอาการ เช่น กล้ามเนื้อตึงมาก มีไข้สูง เหงืื่อออก สับสน หัวใจเต้นเร็วหรือเต้นผิดปกติ สั่น รู้สึกคล้ายจะเป็นลม เป็นต้น
• อ่อนเพลียกะทันหัน รู้สึกไม่สบาย มีไข้ หนาวสั่น เจ็บคอ มีแผลในปาก เหงือกบวมหรือแดง มีปัญหาในการกลืน

ทั้งนี้ การนำยานี้ไปผสมกับยาอื่น ๆ ที่มีฤทธิ์ระงับประสาทหรือยาแก้ไอเพื่อดื่มเป็นของมึนเมาอาจทำให้เกิดผลเสียต่อร่างกายอย่างรุนแรง เพราะลำพังยา Promethazine นั้นมีฤทธิ์กดประสาทส่วนกลางและทำให้ผู้ป่วยมีอาการซึมอยู่แล้ว หากใช้ร่วมกับทั้งยาระงับประสาทและยาแก้ไอจะยิ่งทำให้เกิดผลข้างเคียงที่รุนแรง บางรายอาจถึงขั้นเกิดอาการชักหรือเสียชีวิตได้