Statins (กลุ่มยาสแตติน)

Statins (กลุ่มยาสแตติน) เป็นกลุ่มยาที่ใช้ลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือด โดยช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดี (Low–Density Lipoproteins: LDL) และระดับไตรกลีเซอร์ไรด์ รวมถึงช่วยเพิ่มระดับคอเลสเตอรอลชนิดดีในเลือด (High–Density Lipoproteins: HDL) ซึ่งระดับคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดีที่ลดลงจะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคต่าง ๆ เช่น โรคหัวใจ ภาวะหัวใจขาดเลือด และโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) เป็นต้น

นอกจากนี้ การใช้ยาสแตตินยังช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดหลอดเลือดแดงอุดตันที่อาจเป็นอีกสาเหตุหนึ่งของภาวะหัวใจขาดเลือด ตัวอย่างยาในกลุ่ม Statins ที่แพทย์มักใช้ในไทย เช่น ยาซิมวาสแตติน (Simvastatin) และยาอะทอร์วาสแตติน (Atorvastatin) เป็นต้น

คำเตือนในการใช้ยา Statins

เพื่อความปลอดภัยในการใช้ยา ผู้ป่วยควรระมัดระวังและปฏิบัติตามคำแนะนำต่อไปนี้

แจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบทุกครั้งหากมีประวัติการแพ้ยาต่าง ๆ โดยเฉพาะยาในกลุ่ม Statins
แจ้งให้แพทย์ทราบหากกำลังใช้ยาบางชนิด เนื่องจากอาจเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียง เช่น ยาอะมิโอดาโรน (Amiodarone) ยาซาควินาเวียร์ (Saquinavir) ยาริโทนาเวียร์ (Ritonavir) ยาคลาริโทรมัยซิน (Clarithromycin) ยาไอทราโคนาโซล (Itraconazole) ยาไซโคลสปอริน (Cyclosporine) ยาวาร์ฟาริน (Warfarin) ยาดานาซอล (Danazol) ยาเวอราปามิล (Verapamil) ยาดิลไทอะเซม (Diltiazem) หรือยากลุ่มไฟเบรต (Fibrates) เป็นต้น

ผู้ที่กำลังตั้งครรภ์หรืออยู่ระหว่างให้นมบุตรไม่ควรใช้ยานี้

ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานเกรปฟรุต (Grapefruit) ขณะใช้ยานี้ เนื่องจากสารบางอย่างในเกรปฟรุตอาจส่งผลให้กระบวนการดูดซึมยาของร่างกายถูกรบกวน
ผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยากลุ่ม Statins เนื่องจากเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์อาจเพิ่มความเสี่ยงให้ผู้ที่ใช้ยาเกิดผลข้างเคียงที่รุนแรง
ผู้ป่วยโรคตับขั้นรุนแรงหรือการทำงานของตับมีปัญหาไม่ควรใช้ยานี้ โดยแพทย์อาจให้ตรวจเลือดเพื่อดูสุขภาพตับก่อนเริ่มใช้ยาและอาจนัดตรวจระหว่างใช้ยาเป็นระยะ ๆ เช่น 3 เดือนหลังจากใช้ยา และอาจตรวจซ้ำหลังใช้ยาครบ 12 เดือน
การใช้ยากลุ่ม Statins อาจส่งผลให้เกิดอาการผิดปกติทางกล้ามเนื้อ จึงควรแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยาหากเสี่ยงต่อการเกิดอาการดังกล่าว เช่น อายุมากกว่า 70 ปี มีประวัติเป็นโรคตับ ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ เคยเกิดอาการผิดปกติทางกล้ามเนื้อจากการใช้ยาชนิดอื่นในกลุ่ม Statins หรือยากลุ่มไฟเบรต หรือคนในครอบครัวมีประวัติความผิดปกติทางกล้ามเนื้อหรือภาวะกล้ามเนื้อลายสลาย (Rhabdomyolysis) เป็นต้น
ผู้ที่มีระดับคอเลสเตอรอลสูงจากภาวะขาดไทรอยด์ (Hypothyroidism) อาจไม่จำเป็นต้องใช้ยากลุ่ม Statins ในการรักษา เนื่องจากตัวยาอาจส่งผลให้ผู้ป่วยกล้ามเนื้อเสียหาย และการรักษาภาวะขาดไทรอยด์มักทำให้ระดับคอเลสเตอรอลของผู้ป่วยกลับสู่ภาวะปกติได้เอง

ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Statins

โดยส่วนมาก ผู้ที่ใช้ยาในกลุ่ม Statins มักไม่พบผลข้างเคียงใด ๆ หรืออาจเกิดอาการเพียงเล็กน้อยเท่านั้น และอาการจะค่อย ๆ ดีขึ้นหลังจากที่ร่างกายเริ่มปรับตัวกับยา โดยอาการที่อาจพบได้ เช่น ปวดศีรษะ คลื่นไส้ ปวดกล้ามเนื้อหรือข้อต่อ นอนหลับยาก ผิวแดง ผื่นขึ้น ง่วงซึม เวียนศีรษะ อาเจียน ปวดท้อง ท้องอืด ท้องเสีย ท้องผูก เกล็ดเลือดต่ำ เป็นต้น

ในบางกรณี การใช้ยาในกลุ่ม Statins อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงบางอย่างที่รุนแรง เช่น

เซลล์กล้ามเนื้อเกิดความเสียหาย โดยอาจพบอาการเจ็บกล้ามเนื้อหรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง ซึ่งความรุนแรงอาจแตกต่างกันไปในแต่ละคน นอกจากนี้ การใช้ยาในกลุ่ม Statins ร่วมกับยาบางชนิด หรือใช้มากเกินไป อาจส่งผลให้เกิดอาการทางกล้ามเนื้อที่รุนแรง โดยเฉพาะภาวะกล้ามเนื้อลายสลาย ซึ่งเป็นภาวะที่ผู้ป่วยควรไปพบแพทย์ทันที โดยอาจสังเกตได้จากอาการบางอย่าง เช่น ปวดกล้ามเนื้อขั้นรุนแรง ปวดน่องขณะเดิน อ่อนเพลีย หรือปัสสาวะเป็นสีคล้ำ เป็นต้น
ตับเกิดความเสียหาย ยาในกลุ่ม Statins อาจส่งผลให้ระดับเอนไซม์ตับมากขึ้น และเกิดอาการต่าง ๆ เช่น ผิวหนังหรือตาเหลือง ปวดท้องส่วนบน ปัสสาวะมีสีคล้ำ อุจจาระสีซีด อ่อนแรงผิดปกติ เบื่ออาหาร เป็นต้น
ระดับน้ำตาลในเลือดเพิ่มขึ้น เป็นภาวะที่พบได้น้อย โดยผู้ที่มีระดับน้ำตาลในเลือดสูงอยู่ก่อนแล้วอาจมีโอกาสในการเกิดภาวะดังกล่าวมากขึ้น ซึ่งระดับน้ำตาลในเลือดที่สูงขึ้นอาจส่งผลให้ผู้ป่วยเสี่ยงต่อการเกิดโรคเบาหวานประเภทที่ 2 ตามมา
อาการทางระบบประสาท แม้จะอยู่ระหว่างการศึกษาวิจัย แต่ทางการแพทย์พบว่าผู้ที่ใช้ยาในกลุ่ม Statins อาจเกิดอาการทางระบบประสาทบางอย่างหลังจากใช้ยา เช่น สูญเสียความจำ สับสน หรือมีปัญหาในการใช้ความคิด เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม แม้ผลข้างเคียงส่วนใหญ่จากยากลุ่มสแตตินอาจไม่รุนแรง แต่ควรไปพบแพทย์หากพบอาการในข้างต้นหลังจากใช้ยาและไม่ควรหยุดใช้ยาเอง โดยแพทย์อาจปรับปริมาณยาหรือเลือกให้ยาชนิดอื่นในกลุ่มนี้แทน