Streptokinase (สเตรปโตไคเนส)

Streptokinase (สเตรปโตไคเนส) เป็นยาละลายลิ่มเลือดที่ผลิตจากเอนไซม์ ซึ่งช่วยสลายลิ่มเลือดที่เป็นสาเหตุทำให้หลอดเลือดอุดกั้น โดยนำมาใช้รักษาโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน โรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอด หลอดเลือดแดงและดำอุดตัน หรืออาจใช้รักษาโรคอื่น ๆ ตามดุลยพินิจของแพทย์

ยา Streptokinase มีข้อห้ามใช้และอาจเกิดผลข้างเคียงได้ ดังนั้น การใช้ยาควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์และเภสัชกรเสมอ

เกี่ยวกับยา Streptokinase

กลุ่มยา	ยาละลายลิ่มเลือด
ประเภทยา	ยาตามใบสั่งแพทย์
สรรพคุณ	รักษาโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน โรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอด และการอุดกั้นของหลอดเลือดแดงและดำ
กลุ่มผู้ป่วย	เด็ก ผู้ใหญ่
รูปแบบของยา	ยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ

คำเตือนในการใช้ยา Streptokinase

แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยา หากมีภาวะเลือดออกผิดปกติ ความดันโลหิตสูง เยื่อบุหัวใจอักเสบ เข้ารับการผ่าตัดหรือตัดเนื้อเยื่อไปตรวจ รวมถึงหากมีประวัติการแพ้ยา อาหาร หรือสารใด ๆ
แจ้งให้แพทย์ทราบเกี่ยวกับยาทุกชนิดที่กำลังใช้อยู่ เพราะยาบางชนิดอาจมีปฏิกิริยากับยานี้ เช่น ยาวาร์ฟาริน ยาไอบูโพรเฟน ยานาพรอกเซน ยาแอสไพริน เป็นต้น
ยา Streptokinase อาจเพิ่มความเสี่ยงให้มีเลือดออกได้ง่าย ผู้ป่วยควรระมัดระวังอย่างมากในการหลีกเลี่ยงการบาดเจ็บและการเกิดบาดแผล
แพทย์จะให้หญิงตั้งครรภ์ใช้ยานี้ได้ในกรณีที่จำเป็นจริง ๆ เท่านั้น ส่วนหญิงที่กำลังให้นมบุตรต้องปรึกษาแพทย์ถึงข้อดีและข้อเสียก่อนใช้ยา
ยา Streptokinase อาจทำให้มีอาการเลือดออก ซึ่งโดยทั่วไปจะไม่มีความรุนแรง และอาการเลือดออกที่รุนแรงจะเกิดขึ้นกับผู้ป่วยบางรายเท่านั้น ผู้ป่วยจึงต้องปฏิบัติตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด เคลื่อนไหวร่างกายให้น้อยที่สุด และหลีกเลี่ยงการลุกจากเตียงหากแพทย์ไม่ได้แนะนำ
หมั่นสังเกตอาการเลือดออกหรือมีเลือดซึมออกจากผิวหนัง โดยเฉพาะผิวหนังบริเวณที่ฉีดยา หรืออาการมีเลือดปนมากับปัสสาวะหรืออุจจาระ หากพบอาการดังกล่าว ต้องแจ้งให้แพทย์หรือพยาบาลทราบทันที

ปริมาณการใช้ยา Streptokinase

ปริมาณและระยะเวลาในการใช้ยาขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ผู้รักษา โดยมีตัวอย่างการใช้ยา ดังนี้

โรคกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน
ผู้ใหญ่ ทันทีที่มีอาการ ให้หยดยาทางหลอดเลือดดำ 1.5 ล้านยูนิต เป็นเวลาประมาณ 1 ชั่วโมง วันละ 1 ครั้ง

โรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอด และการอุดกั้นของหลอดเลือดแดงและดำ

ผู้ใหญ่

หยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำปริมาณเริ่มต้น 250,000 ยูนิต เป็นเวลาประมาณ 30 นาที
ปริมาณยาสำหรับควบคุมอาการ 100,000 ยูนิต/ชั่วโมง เป็นเวลา 24-72 ชั่วโมง ขึ้นอยู่กับอาการ
สำหรับภาวะหลอดเลือดดำที่จอตาอุดตัน อาจใช้เวลาเพียง 12 ชั่วโมง โดยมีการตรวจติดตามระดับยาให้อยู่ตามเกณฑ์จากการเจาะเลือดประเมินค่าการแข็งตัวของเลือด

เด็ก

ให้ยาปริมาณเริ่มต้น 2,500-4,000 ยูนิต/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม เป็นเวลาประมาณ 30 นาที ตามด้วยหยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำ 500-1,000 ยูนิต/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม/ชั่วโมง เป็นเวลาไม่เกิน 3 วัน และใช้ยาอย่างต่อเนื่องจนหลอดเลือดหัวใจเปิดออก
การประเมินปริมาณการใช้ยาเริ่มต้นอาจขึ้นอยู่กับผลการทดสอบความทนต่อยาของผู้ป่วย และมีการตรวจติดตามระดับยาให้อยู่ตามเกณฑ์จากการเจาะเลือดประเมินค่าการแข็งตัวของเลือด

การใช้ยา Streptokinase

ใช้ยาตามฉลากและตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด หากมีข้อสงสัยควรสอบถามแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยาเสมอ
ยานี้ใช้ฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ซึ่งแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญจะเป็นผู้ให้ยาที่โรงพยาบาลเท่านั้น
ยา Streptokinase จะให้ผลการรักษาดีที่สุดเมื่อใช้ทันทีหลังจากมีอาการ เช่น เจ็บหน้าอกแล้วใช้ยาภายใน 6 ชั่วโมง เป็นต้น
ก่อนใช้ยา Streptokinase ต้องแน่ใจว่าผู้ป่วยไม่มีโรคหรือภาวะ เช่น ภาวะเลือดออกในสมอง มีเนื้องอกสมองที่รุนแรง เคยมีโรคสมองขาดเลือดภายใน 3 เดือนที่ผ่านมา สงสัยว่ามีภาวะเลือดเซาะผนังหลอดเลือดแดงใหญ่ กำลังมีภาวะเลือดออก มีประวัติการบาดเจ็บที่ใบหน้าหรือศีรษะอย่างรุนแรงภายใน 3 เดือนที่ผ่านมา ได้รับการผ่าตัดภายในกะโหลกศีรษะหรือสมองภายใน 2 เดือนที่ผ่านมา ความดันโลหิตสูงรุนแรง หรือเคยได้รับยานี้ภายใน 6 เดือนที่ผ่านมา เป็นต้น
ระหว่างที่ใช้ยานี้ อาจต้องมีการติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจทุก ๆ 30 นาที เพื่อประเมินการเปิดหลอดเลือดหัวใจ
หากสงสัยว่าตนใช้ยาเกินกว่าปริมาณที่กำหนด ควรแจ้งให้แพทย์ทราบทันที
ระหว่างที่ใช้ยานี้ ผู้ป่วยอาจได้รับการทดสอบทางห้องปฏิบัติการอยู่บ่อยครั้ง เพื่อเฝ้าดูอาการและป้องกันการเกิดผลข้างเคียงจากการใช้ยานี้
ควรเก็บยาไว้ในที่เย็น ส่วนยาชนิดสารละลายควรเก็บไว้ที่อุณหภูมิ 2-8 องศาเซลเซียส หากต้องใช้ภายใน 8 ชั่วโมง หลังใช้เสร็จแล้วให้ทิ้งยาส่วนที่ไม่ได้ใช้ไป และหากพบว่ายาหมดอายุ ให้ทิ้งยาทันที
หลังจากให้ยาแล้วอาการไม่ดีขึ้น ควรส่งต่อผู้ป่วยไปยังสถานพยาบาลที่มีความพร้อมในการขยายหลอดเลือดภายใน 90-120 นาที

ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Streptokinase

การใช้ยา Streptokinase อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงที่พบได้บ่อย ได้แก่ คลื่นไส้ อาเจียน เวียนศีรษะ ความดันต่ำ มีไข้ หนาวสั่น ปวดหลัง ปวดท้อง หัวใจเต้นผิดจังหวะ มีรอยช้ำ มีผื่นขึ้น คัน เป็นต้น

หากพบผลข้างเคียงรุนแรงที่พบได้น้อยจากการใช้ยา Streptokinase ดังต่อไปนี้ ควรหยุดใช้ยาหรือไปพบแพทย์ทันที

อาการแพ้ยา เช่น มีผื่น คัน บวม เวียนศีรษะรุนแรง และหายใจผิดปกติ เป็นต้น
ช็อกจากการแพ้อย่างรุนแรง
เกิดรอยช้ำง่าย ผิวแดง
ปวดศีรษะ
หัวใจเต้นเร็ว หรือเต้นผิดปกติ
เจ็บหน้าอก
มีเลือดออก เช่น มีเลือดปนในอุจจาระ อาเจียนเป็นเลือด เลือดกำเดาไหล มีจุดแดงหรือม่วงที่ผิวหนัง และมีรอยช้ำผิดปกติ เป็นต้น