กัวราน่ากับข้อเท็จจริงด้านสุขภาพที่ควรรู้ก่อนเลือกใช้

กัวราน่าเป็นพืชพื้นเมืองของประเทศบราซิล ทำให้คนไทยส่วนใหญ่อาจไม่คุ้นเคยกับพืชชนิดนี้ แต่บางส่วนก็อาจเคยได้ยินสรรพคุณของกัวราน่าที่ช่วยกระตุ้นร่างกายและสมองให้กระปรี้กระเปร่า ซึ่งพบได้บ่อยในเครื่องดื่มชูกำลัง ชาสมุนไพร และอาหารเสริม

กัวราน่าประกอบไปด้วยสารออกฤทธิ์ที่น่าสนใจหลายชนิด เช่น คาเฟอีนที่มีปริมาณมากกว่ากาแฟ 4–6 เท่า สารแทนนิน (Tannins) และสารแคทีชิน (Catechin) ที่เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidants) ซึ่งช่วยในการต้านการอักเสบของร่างกาย และสารทีโอฟิลลีน (Theophylline) ที่มีสรรพคุณทางยา เป็นต้น

แม้ว่าส่วนประกอบของกัวราน่าที่ได้กล่าวไปจะดูมีประโยชน์ แต่งานวิจัยเกี่ยวกับสรรพคุณต่อสุขภาพของกัวราน่าโดยตรงนั้นยังค่อนข้างจำกัด เพื่อการใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีกัวราน่าเป็นส่วนประกอบอย่างปลอดภัย มาดูข้อเท็จจริงด้านสุขภาพก่อนใช้กัวราน่ากันก่อน

ประโยชน์ของกัวราน่ากับข้อเท็จจริง

กัวราน่าเป็นพืชที่มีปริมาณคาเฟอีนสูงที่สุด โดยกัวราน่ามีปริมาณคาเฟอีน 3.6–5.8% ของน้ำหนัก ในขณะที่คาเฟอีนในกาแฟอยู่ 2% ของน้ำหนัก จึงคาดว่าการบริโภคกัวราน่าอาจกระตุ้นการทำงานของสมอง ระบบประสาท หัวใจ และระบบอื่น ๆ ในร่างกายให้ตื่นตัวได้เหมือนหรือมากกว่ากาแฟ ซึ่งอาจส่งผลให้รู้สึกตื่นตัว กระปรี้กระเปร่า กระตุ้นอารมณ์ให้สดชื่น แจ่มใส และช่วยให้เลือดสูบฉีดได้ดี

การศึกษาชิ้นหนึ่งชี้ว่า การบริโภคกัวราน่าอาจช่วยกระตุ้นสมองและร่างกายได้มากกว่ากาแฟ เพราะนอกจากคาเฟอีนแล้ว กัวราน่ายังมีสารอาหารอื่น ๆ ที่อาจเสริมการออกฤทธิ์ ทำให้อาจรู้สึกตื่นตัวมากกว่าการดื่มกาแฟที่มีคาเฟอีนเพียงอย่างเดียว แต่ยังไม่สามารถสรุปผลที่แน่ชัดได้ เพราะเป็นเพียงการศึกษาในสัตว์เท่านั้น 

ในขณะเดียวกันการทดลองอื่น ๆ กลับให้ข้อมูลว่า กัวราน่าไม่ได้ช่วยกระตุ้นหรือพัฒนาอารมณ์เหมือนกับคาเฟอีนจากกาแฟ อีกทั้งการศึกษาเกี่ยวกับกัวราน่าโดยตรงนั้นยังคงอยู่ในวงจำกัดและเป็นการศึกษาในสัตว์ทดลองเป็นส่วนใหญ่ จึงควรรอผลการศึกษาทางวิทยาศาสตร์เพิ่มเติม โดยเฉพาะการศึกษาในมนุษย์

นอกจากสรรพคุณกระตุ้นการทำงานของร่างกายและระบบประสาทแล้ว ข้อมูลบางส่วนชี้ว่า กัวราน่าอาจช่วยบรรเทาอาการท้องผูกและท้องเสีย ช่วยต้านการอักเสบ และเสริมสุขภาพโดยรวม แต่ข้อมูลเหล่านี้ก็ควรได้รับการศึกษาเพิ่มเติมในระยะยาวเช่นเดียวกัน

ข้อควรระวังและวิธีใช้ผลิตภัณฑ์กัวราน่า

การใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของกัวราน่ามักปลอดภัยต่อคนส่วนใหญ่ แต่ควรทราบข้อควรระวังต่อไปนี้ก่อนใช้ผลิตภัณฑ์กัวราน่า เพื่อความปลอดภัย

• คุณแม่ที่กำลังให้นมลูกไม่ควรใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของกัวราน่า เพราะสารจากกัวราน่าสามารถส่งผ่านน้ำนมได้
• คุณแม่ที่ตั้งครรภ์และคนที่มีโรคประจำตัว โดยเฉพาะโรคเกี่ยวกับการนอน โรคความดันสูง โรคต้อหิน โรคเกี่ยวกับกระเพาะปัสสาวะ ภาวะเลือดออกผิดปกติ ภาวะลำไส้แปรปรวน ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ผลิตภัณฑ์จากกัวราน่า
• คนที่อยู่ระหว่างการรักษาตัวหรือระหว่างการใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือด ยาต้านเศร้า และยาลิเทียม (Lithium) ควรปรึกษาแพทย์ก่อน
• หากอยู่ระหว่างการใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีกัวราน่าเป็นส่วรประกอบ ควรหลีกเลี่ยงหรือลดปริมาณเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนลง 
• กัวราน่าอาจส่งผลให้นอนไม่หลับ วิตกกังวล ปวดท้อง ปวดปัสสาวะบ่อย คลื่นไส้ และอาเจียนได้
• บางคนอาจเกิดอาการแพ้กัวราน่า หลังใช้กัวราน่าหากพบอาการผื่นแดงขึ้นตามร่างกาย ผิวหนังบวม ปากบวม คอบวม หายใจไม่ออก หายใจมีเสียง หน้ามืด เวียนศีรษะ ควรไปพบแพทย์ทันที

สุดท้ายนี้ กัวราน่าและสรรพคุณต่อสุขภาพนั้นยังจำเป็นต้องได้รับการศึกษาและยืนยันประโยชน์ให้แน่ชัด หากต้องการใช้ผลิตภัณฑ์จากกัวราน่า ควรเลือกผลิตภัณฑ์ที่ได้รับการรับรองจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) และใช้ตามวิธีใช้ที่ระบุบนฉลากเสมอเพื่อลดความเสี่ยงของผลข้างเคียง