ซุปไก่สกัด เป็นเครื่องดื่มสีน้ำตาลเข้มที่สกัดจากเนื้อไก่ ได้รับความนิยมอย่างมากในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เพราะเชื่อว่าซุปไก่อุดมไปด้วยสารอาหารที่เป็นประโยชน์มากมาย และอาจมีสรรพคุณช่วยฟื้นฟูอาการเหนื่อยล้าทางสมองและร่างกาย และยังอาจช่วยกระตุ้นความจำได้ด้วย
ซุปไก่สกัด 1 ขวดที่มีปริมาณ 42 มิลลิลิตรให้โปรตีน 3.2 กรัม ซึ่งเทียบเท่ากับโปรตีนที่ได้จากไข่ไก่ ½ ฟอง หรือจากนมสดรสจืดประมาณ ½ กล่อง และยังให้ธาตุเหล็กประมาณ 0.2 กรัม ซึ่งเทียบเท่ากับธาตุเหล็กที่ได้จากนมสดรสจืด 1 กล่อง โดยในซุปไก่สกัดยังมีส่วนประกอบของสารไดเปปไทด์ เช่น สารคาร์โนซีน (Carnosine) ที่อาจช่วยฟื้นฟูอาการเหนื่อยระหว่างออกกำลังกายโดยลดการสะสมของกรดแลคติกในกล้ามเนื้อ และสารแอนเซอรีน (Anserine) ที่อาจช่วยลดความเครียดและกระตุ้นการทำงานของสมอง
ในปัจจุบัน มีผลิตภัณฑ์ซุปไก่สกัดมากมายที่มักกล่าวอ้างสรรพคุณดังกล่าวข้างต้นเพื่อการโฆษณา อย่างไรก็ตาม มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์บางส่วนที่พิสูจน์คุณประโยชน์ด้านต่าง ๆ ของซุปไก่สกัดไว้ ดังต่อไปนี้
ฟื้นฟูอาการเหนื่อย การออกกำลังกาย หรือการทำกิจกรรมที่ต้องใช้แรงมาก อาจทำให้ร่างกายรู้สึกเหนื่อย อ่อนล้า หรือหมดแรงได้ ซึ่งในซุปไก่สกัดมีโปรตีนจากเนื้อไก่ซึ่งช่วยสร้างความแข็งแรงแก่ร่างกาย บำรุงกระดูกและกล้ามเนื้อ หลายคนจึงเชื่อว่าโปรตีนจากซุปไก่สกัดอาจช่วยฟื้นฟูอาการเหนื่อยล้าของร่างกายได้ด้วย ซึ่งมีงานวิจัยบางส่วนศึกษาในด้านนี้แล้วพบว่า ซุปไก่สกัดอาจช่วยให้ร่างกายฟื้นตัวหลังการออกกำลังกาย โดยการลดปริมาณของเสียจำพวกแลคเตท (Lactate) และแอมโมเนีย (Ammonia) ที่เกิดขึ้นระหว่างการออกกำลังกาย ซึ่งเป็นสาเหตุของอาการเหนื่อยล้าและเป็นตะคริว
โดยมีงานวิจัยที่ให้ผู้ทดลองกลุ่มหนึ่งดื่มซุปไก่สกัด และให้อีกกลุ่มดื่มเครื่องดื่มชนิดอื่นก่อนวิ่งบนลู่เป็นเวลา 30 นาที ซึ่งจากการวัดค่าแลคเตทและแอมโมเนียในเลือดทั้งก่อนและหลังออกกำลังกายพบว่า ระดับแลคเตทที่ทำให้ร่างกายเหนื่อยล้าและเป็นตะคริวของกลุ่มที่ดื่มซุปไก่สกัดลดลงมากกว่าอีกกลุ่มอย่างมีนัยสำคัญ
ส่วนอีกงานวิจัยหนึ่งได้ให้ซุปไก่สกัดกับหนูทดลองเพศผู้แล้วให้หนูทำกิจกรรมต่าง ๆ เพื่อทดสอบสมรรถภาพร่างกาย เช่น ว่ายน้ำทุกวันเป็นเวลา 4 สัปดาห์ พบว่าซุปไก่สกัดอาจช่วยต้านอาการเหนื่อยล้าโดยการลดปริมาณแลคเตทและแอมโมเนีย และซุปไก่สกัดยังอาจช่วยเพิ่มปริมาณไกลโคเจนในเนื้อเยื่อซึ่งเป็นแหล่งพลังงานสำหรับการออกกำลังกายได้ด้วย
แม้ผลการทดลองจากงานวิจัยบางส่วนจะเผยว่า ซุปไก่สกัดอาจช่วยต้านอาการเหนื่อยล้าจากการออกกำลังกายได้ แต่งานวิจัยบางชิ้นเป็นเพียงการทดลองในสัตว์หรือในกลุ่มทดลองขนาดเล็กเท่านั้น จึงไม่สามารถสรุปประสิทธิผลของซุปไก่สกัดในด้านนี้ได้อย่างชัดเจน ดังนั้น ควรค้นคว้าในมนุษย์เพิ่มเติม โดยขยายกลุ่มทดลองให้มีผู้เข้ารับการทดลองจำนวนมากและหลากหลายขึ้น เพื่อนำหลักฐานที่ได้มายืนยันสมมติฐานดังกล่าวต่อไป
ช่วยให้สมองฟื้นตัวจากความเหนื่อยล้า การทำงานหรือการเรียนหนังสือเป็นเวลานานอาจทำให้สมองทำงานหนักจนเกิดอาการล้าได้ ซึ่งในซุปไก่สกัดมีสารแอนเซอรีนที่อาจช่วยลดความเครียดและกระตุ้นการทำงานของสมองได้ หลายคนจึงเชื่อว่าการบริโภคซุปไก่อาจช่วยบำรุงสมองและบรรเทาความเหนื่อยล้าหลังสมองทำงานหนักมาเป็นเวลานานได้
มีงานวิจัยหนึ่งให้ผู้ทดลองเพศชายที่มีสุขภาพดีจำนวน 20 คน ดื่มซุปไก่สกัดปริมาณ 70 มิลลิลิตร และเครื่องดื่มชนิดอื่นในปริมาณที่เท่ากันวันละ 2 ครั้ง นาน 4 สัปดาห์ โดยในช่วงสัปดาห์ที่ 1 และ 4 ผู้ทดลองจะถูกกำหนดให้ทำงานที่ส่งผลให้เกิดความเครียดและทำให้สมองเกิดความเหนื่อยล้า ผลการทดลองพบว่า กลุ่มที่ดื่มซุปไก่สกัดมีอาการอ่อนเพลียลดลงและทำงานที่ต้องใช้สมาธิได้ดีขึ้นเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มที่ดื่มเครื่องดื่มชนิดอื่น ซึ่งมีแนวโน้มว่าซุปไก่สกัดอาจเป็นอาหารที่ช่วยให้สมองฟื้นตัวจากความเหนื่อยล้าได้ด้วย
ส่วนอีกงานวิจัยหนึ่งได้ให้ผู้ชายสุขภาพดีที่ไม่เคยดื่มซุปไก่สกัดมาก่อนจำนวน 20 คน ทดลองดื่มซุปไก่สกัดปริมาณ 140 มิลลิลิตร วันละครั้งตอนเช้าติดต่อกันเป็นเวลา 7 วัน จากการทดสอบความเหนื่อยล้าของสมองในวันที่ 7 โดยการให้ผู้ทดลองคำนวณโจทย์เลข 1,600 ข้อในระยะเวลา 40 นาที พบว่าซุปไก่สกัดอาจช่วยให้ร่างกายฟื้นฟูอาการเหนื่อยล้าทางสมองได้ โดยการเผาผลาญสารต่าง ๆ ในเลือดที่เกี่ยวข้องกับความเครียดซึ่งเกิดขึ้นระหว่างทำการทดสอบ
อย่างไรก็ตาม งานวิจัยดังกล่าวเป็นเพียงการศึกษาจากกลุ่มทดลองขนาดเล็กเท่านั้น ทำให้ยังไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่ชัดเจนเพียงพอยืนยันประสิทธิภาพของซุปไก่สกัดในการฟื้นฟูอาการเหนื่อยล้าทางสมองได้ จึงควรศึกษาค้นคว้าในกลุ่มทดลองขนาดใหญ่เพิ่มเติม เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ชัดเจนและเป็นประโยชน์ต่อไปในอนาคต
กระตุ้นความจำ ความเครียดจากการทำงานหรือจากสาเหตุต่าง ๆ อาจทำให้รู้สึกวิตกกังวลและเหนื่อยล้า หากมีความเครียดสะสมเป็นเวลานานก็อาจส่งผลเสียต่อประสิทธิภาพการทำงานของสมองด้วย โดยเฉพาะสมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับความจำ ซึ่งในซุปไก่สกัดมีสารแอนเซอรีนที่อาจช่วยลดความเครียดและกระตุ้นการทำงานของสมองได้ หลายคนจึงบริโภคซุปไก่สกัดเพื่อหวังสรรพคุณในด้านนี้
มีงานวิจัยหนึ่งให้ผู้ทดลองวัยทำงานอายุเฉลี่ย 32-34 ปีที่มีภาวะเครียดจำนวน 102 คนแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม กลุ่มแรกให้ดื่มซุปไก่สกัด ส่วนกลุ่มที่ 2 ให้ดื่มเครื่องดื่มชนิดอื่นในปริมาณวันละ 70 มิลลิลิตรเท่ากันเป็นเวลา 2 สัปดาห์ แล้วให้ผู้ทดลองทำแบบทดสอบการทำงานของสมองในส่วนของความจำระยะสั้นด้านต่าง ๆ ผลการทดลองพบว่า กลุ่มที่ดื่มซุปไก่สกัดได้คะแนนการทดสอบสูงกว่าอีกกลุ่ม จึงอาจกล่าวได้ว่า ซุปไก่สกัดอาจช่วยเพิ่มความสามารถในการเรียนรู้แบบจดจำ โดยเฉพาะในกลุ่มคนวัยทำงานที่มีภาวะเครียดและมีความวิตกกังวลสูง
นอกจากนี้ ยังมีอีกงานวิจัยหนึ่งที่แบ่งกลุ่มผู้ทดลองวัยสูงอายุที่มีสุขภาพดีจำนวน 12 คน เป็น 2 กลุ่ม โดยให้กลุ่มแรกดื่มซุปไก่สกัด และให้อีกกลุ่มดื่มโปรตีนสกัดจากนมทุกวันติดต่อกันเป็นระยะเวลา 7 วัน แล้วให้ผู้ทดลองทำแบบทดสอบด้านความจำและการทำงานต่าง ๆ ของสมองทั้งก่อนและหลังการทดลอง ผลลัพธ์พบว่ากลุ่มที่ดื่มซุปไก่สกัดมีระดับสารออกซีฮีโมโกลบินในสมองเพิ่มขึ้น ซึ่งเป็นสารที่มีส่วนช่วยในกระบวนการคิดและความจำ จึงอาจกล่าวได้ว่าซุปไก่สกัดอาจช่วยเพิ่มความสามารถในการจำ โดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุ
แม้มีผลลัพธ์การทดลองที่แสดงประสิทธิผลของซุปไก่สกัดต่อสมองในทางบวก แต่บางงานวิจัยเป็นเพียงการทดลองขนาดเล็กและทดลองในกลุ่มคนบางช่วงอายุเท่านั้น จึงต้องศึกษาวิจัยถึงประสิทธิภาพของซุปไก่สกัดในกลุ่มทดลองขนาดใหญ่ที่มีความแตกต่างหลากหลายเพิ่มเติมต่อไป เพื่อนำผลการทดลองที่ได้มาปรับใช้ให้เกิดประโยชน์ในอนาคต
ข้อควรระวังในการบริโภคซุปไก่สกัด
แม้มีงานวิจัยที่เผยว่า ซุปไก่สกัดไม่ทำให้เกิดพิษหรือเป็นอันตรายใด ๆ ต่อหนูทดลอง และคนส่วนใหญ่อาจบริโภคซุปไก่สกัดได้โดยไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ แต่ในปัจจุบันยังไม่มีงานค้นคว้าใดสามารถระบุปริมาณการบริโภคซุปไก่สกัดที่ปลอดภัยได้อย่างแน่ชัด ดังนั้น ผู้บริโภคจึงควรรับประทานซุปไก่สกัดในปริมาณที่เหมาะสมเสมอ เพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายต่อร่างกาย
ด้านกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุขประเทศไทย ได้แนะนำให้ผู้บริโภครับประทานซุปไก่สกัดโดยคำนึงถึงปัจจัยต่าง ๆ ดังนี้
- โรคเก๊าท์ การบริโภคซุปไก่สกัดในปริมาณมากอาจทำให้มีการสะสมกรดยูริกส่วนเกินจากสัตว์ปีกไว้ในร่างกาย หากกรดยูริกตกตะกอนอยู่ตามข้อ ผนังหลอดเลือด ไต และอวัยวะต่าง ๆ อาจทำให้ป่วยเป็นโรคเก๊าท์ได้
- ไข้หวัดนก เป็นโรคติดต่อที่อาจแพร่กระจายผ่านอาหารแปรรูปจากเนื้อไก่อย่างซุปไก่สกัดได้ ผู้บริโภคจึงควรเลือกผลิตภัณฑ์ซุปไก่สกัดที่อยู่ในบรรจุภัณฑ์ที่ปิดสนิท และต้องมีเครื่องหมายรับรองจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา หรือ อย.
- คุณค่าทางโภชนาการ จากการวิเคราะห์คุณค่าทางโภชนาการของซุปไก่สกัด พบว่าซุปไก่สกัดอาจให้พลังงาน โปรตีน แคลเซียม และธาตุเหล็กใกล้เคียงกับที่ได้จากไข่ไก่และนมสดรสจืด แต่ผู้บริโภคควรอ่านฉลากโภชนาการ พิจารณาส่วนประกอบ สารอาหาร และราคา แล้วเปรียบเทียบกับผลิตภัณฑ์อาหารอื่น ๆ ก่อนตัดสินใจเลือกซื้อซุปไก่สกัดชนิดใด ๆ หรืออาหารชนิดต่าง ๆ เพื่อให้ได้ผลิตภัณฑ์ที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพในราคาที่คุ้มค่า
