ผลิตภัณฑ์อาหารต่าง ๆ ที่เรารับประทานกันอยู่ทุกวันมักมีนมวัวเป็นส่วนประกอบ ไม่ว่าจะเป็นโยเกิร์ต ชีส ครีม และเนย ซึ่งเป็นที่รู้กันดีว่านมวัวนั้นมีประโยชน์ อุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุที่สำคัญต่อร่างกายมากมาย แต่คุณค่าทางสารอาหารในนมวัวจะมีอะไรบ้างนั้น ศึกษาได้จากข้อมูลต่อไปนี้
สารอาหารในนมวัว
นมวัวอุดมไปด้วยสารอาหารที่มีคุณประโยชน์หลายชนิด โดยนมวัว 1 ถ้วยที่หนักประมาณ 244 กรัม จะให้คุณค่าทางโภชนาการเป็นพลังงาน 146 แคลอรี่ โปรตีน 8 กรัม ไขมัน 8 กรัม และยังประกอบไปด้วยสารอาหารต่าง ๆ ดังนี้
- แคลเซียม ประมาณ 28 เปอร์เซ็นต์ของปริมาณที่แนะนำในแต่ละวัน
- วิตามินบี 2 ประมาณ 26 เปอร์เซ็นต์ของปริมาณที่แนะนำในแต่ละวัน
- วิตามินดี ประมาณ 24 เปอร์เซ็นต์ของปริมาณที่แนะนำในแต่ละวัน
- ฟอสฟอรัส ประมาณ 22 เปอร์เซ็นต์ของปริมาณที่แนะนำในแต่ละวัน
- วิตามินบี 12 ประมาณ 18 เปอร์เซ็นต์ของปริมาณที่แนะนำในแต่ละวัน
- ซีลีเนียม ประมาณ 13 เปอร์เซ็นต์ของปริมาณที่แนะนำในแต่ละวัน
- โพแทสเซียม ประมาณ 10 เปอร์เซ็นต์ของปริมาณที่แนะนำในแต่ละวัน
ทั้งนี้ ปริมาณของสารอาหารในนมวัวนั้นขึ้นอยู่กับหลายปัจจัยด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็นการเลี้ยงดูหรืออาหารที่วัวกิน โดยนมจากวัวที่กินหญ้าเป็นอาหารส่วนใหญ่จะมีกรดไขมันไลโนเลอิก (Linoleic Acid) และกรดไขมันโอเมก้าในปริมาณสูง ส่วนนมจากวัวที่กินหญ้าและพืชออร์แกนิกจะมีสารต้านอนุมูลอิสระในปริมาณสูง เช่น วิตามินอี และเบต้าแคโรทีน เป็นต้น ซึ่งมีส่วนช่วยลดอาการอักเสบและช่วยป้องกันการเกิดความเสียหายในเซลล์จากสารอนุมูลอิสระ
นมวัวกับประโยชน์ต่อสุขภาพ
เนื่องจากนมวัวมีคุณค่าทางโภชนาการสูง จึงมีการค้นคว้าเกี่ยวกับประโยชน์ของนมวัวในด้านต่าง ๆ มากมาย โดยมีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์บางส่วนได้พิสูจน์ประสิทธิภาพของนมวัวไว้ ดังนี้
นมวัวช่วยเสริมสร้างกระดูกให้แข็งแรง นมวัวอุดมไปด้วยสารอาหารต่าง ๆ มากมาย ทั้งโปรตีน แคลเซียม ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม และวิตามินเค 2 ซึ่งสารอาหารเหล่านี้ล้วนเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยทำให้กระดูกแข็งแรง โดยงานวิจัยชิ้นหนึ่งพบว่า นมวัวและผลิตภัณฑ์จากนมวัวอาจช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคกระดูกพรุนและภาวะกระดูกหักได้โดยเฉพาะในผู้สูงอายุ ดังนั้น การดื่มนมและผลิตภัณฑ์จากนมอย่างสม่ำเสมออาจช่วยป้องกันโรคที่เกี่ยวข้องกับกระดูกอย่างโรคกระดูกพรุนได้ นอกจากนี้ โปรตีนในนมวัวอาจช่วยเพิ่มปริมาณมวลกระดูกและปริมาตรกระดูกได้อีกด้วย ซึ่งหลักฐานทางวิทยาศาสตร์พบว่าการได้รับโปรตีนในปริมาณที่เพิ่มมากขึ้นอาจช่วยป้องกันการสูญเสียมวลกระดูกได้ โดยเฉพาะในหญิงที่บริโภคอาหารที่มีแคลเซียมไม่เพียงพอ
นมวัวอาจช่วยป้องกันโรคอ้วน นมวัวมีสารอาหารสำคัญหลายชนิดที่อาจช่วยลดน้ำหนักและป้องกันการมีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นด้วย เช่น ไขมัน โปรตีน และแคลเซียม เป็นต้น โดยงานวิจัยหนึ่งที่สำรวจการบริโภคนมของหญิงวัยกลางคนและหญิงสูงวัยกว่า 18,000 ราย พบว่าการดื่มนมวัวและการบริโภคผลิตภัณฑ์จากนมวัวที่มีไขมันสูงอาจช่วยป้องกันการมีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นและอาจช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคบางชนิดได้ ส่วนงานวิจัยอีกชิ้นก็พบว่า การดื่มนมที่มีโปรตีนสูงอาจช่วยป้องกันการรับประทานอาหารมากเกินไปได้ เนื่องจากโปรตีนจะช่วยทำให้รู้สึกอิ่มท้องนานขึ้น นอกจากนี้ การศึกษาบางส่วนยังพบว่าผู้ที่รับประทานอาหารแคลเซียมสูงอย่างนมวัวมีความเสี่ยงเผชิญภาวะน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นหรือป่วยเป็นโรคอ้วนน้อยลงด้วย
นมวัวอาจช่วยป้องกันภาวะความดันโลหิตสูง ภาวะความดันโลหิตสูงเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่อาจทำให้เกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด โดยมีงานวิจัยหนึ่งที่ศึกษาความสัมพันธ์ของการดื่มนมวัวกับภาวะความดันโลหิตสูง พบว่าการดื่มนมวัวอาจช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดภาวะความดันโลหิตสูง เนื่องจากในน้ำนมวัวมีส่วนประกอบของแคลเซียม โพแทสเซียม และแมกนีเซียมที่นักวิจัยเชื่อว่าอาจมีประสิทธิภาพในด้านดังกล่าว ดังนั้น การรับประทานอาหารที่มีแร่ธาตุอย่างนมวัวและผลิตภัณฑ์จากนมวัวอย่างโยเกิร์ต อาจส่งผลดีต่อสุขภาพและอาจป้องกันภาวะความดันโลหิตสูงได้ด้วย
ควรดื่มนมวัวมากเพียงใด ?
การดื่มนมวัววันละ 1-2 ถ้วยควบคู่กับการรับประทานอาหารที่หลากหลายและให้สารอาหารอย่างครบถ้วนก็เพียงพอต่อความต้องการของร่างกายแล้ว เพราะการดื่มนมวัวในปริมาณมากเกินไปไม่ได้ช่วยลดความเสี่ยงของโรคต่าง ๆ ได้ และอาจก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกายด้วย เนื่องจากนมวัวมีไขมันอิ่มตัวสูง ซึ่งอาจเป็นปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจได้
ทางเลือกสำหรับคนที่ดื่มนมวัวไม่ได้
แม้ว่านมวัวจะมีคุณค่าทางโภชนาการสูง แต่เด็กและผู้ใหญ่หลายรายกลับไม่สามารถดื่มนมวัวหรือรับประทานผลิตภัณฑ์จากนมวัวได้ เนื่องจากอาจแพ้นมวัว ซึ่งความรุนแรงของอาการจะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล บางรายอาจมีอาการแพ้ทันทีหลังจากดื่มนมวัวหรือรับประทานอาหารที่มีนมวัวเป็นส่วนประกอบ ในขณะที่บางรายอาจแสดงอาการเมื่อเวลาผ่านไปแล้วหลายชั่วโมง โดยมีอาการที่อาจเกิดขึ้น เช่น เป็นลมพิษ หายใจดังวี้ด อาเจียน อุจจาระเหลวหรืออาจมีเลือดปน ท้องเสีย ไอ น้ำมูกน้ำตาไหล มีผดผื่นคันบริเวณรอบปาก เป็นต้น
นอกจากนี้ ยังมีคนอีกไม่น้อยที่ประสบปัญหาภาวะย่อยแลคโตสผิดปกติ ซึ่งเกิดจากร่างกายไม่ย่อยน้ำตาลแลคโตสในนม จนส่งผลให้เกิดอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ปวดท้อง และท้องเสีย โดยประชากรทั่วโลกกว่า 65 เปอร์เซ็นต์ต้องเผชิญกับภาวะนี้
อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันมีนมทางเลือกที่ไม่มีส่วนประกอบของนมวัวมากมายในท้องตลาด ซึ่งเหมาะสำหรับผู้ที่แพ้นมวัว ผู้ที่ประสบภาวะย่อยแลคโตสผิดปกติ หรือผู้ที่ไม่ชอบดื่มนมวัว เช่น นมอัลมอนด์ นมเม็ดมะม่วงหิมพานต์ นมถั่วเหลือง และนมข้าว เป็นต้น โดยก่อนเลือกซื้อนมทางเลือกเหล่านี้ ผู้บริโภคควรอ่านฉลากโภชนาการให้แน่ใจก่อนว่าไม่มีส่วนประกอบที่เป็นน้ำตาล สารให้กลิ่นรสสังเคราะห์ สารกันบูด และสารเพิ่มความเข้มข้นที่มากเกินไป รวมถึงอาจเลือกรับประทานอาหารที่อุดมไปด้วยแคลเซียมจากแหล่งอาหารอื่น ๆ แทนนมวัว เช่น ถั่วเมล็ดแห้ง และผักใบเขียวอย่างคะน้า เป็นต้น
