การนวดเป็นหนึ่งในวิธีบำบัดและผ่อนคลายที่ได้รับความนิยมอย่างสูง เพราะช่วยบรรเทาความเครียด ลดอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย และอีกสารพัดประโยชน์ที่มีงานวิจัยสนับสนุน ทว่าผู้ที่ชื่นชอบการนวดก็ควรทราบถึงความเสี่ยงที่ควรระมัดระวังด้วยเช่นกัน โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคประจำตัว เพราะแทนที่การนวดจะให้ผลดี แต่กลายเป็นส่งผลเสียต่อสุขภาพได้
การนวดเป็นอย่างไร ?
การนวดเป็นวิธีกดหรือลูบบนผิวหนังเพื่อผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น ซึ่งวิธีการและจุดประสงค์ในการนวดแต่ละประเภทอาจแตกต่างกันไป ดังนี้
การนวดแบบสวีดิช เป็นวิธีนวดแบบใช้แรงไม่มาก เน้นช่วยผ่อนคลายกล้ามเนื้อชั้นบนสุดและข้อต่อตามบริเวณต่าง ๆ และช่วยให้รู้สึกกระปรี้กระเปร่ายิ่งขึ้น รวมทั้งอาจช่วยบรรเทาอาการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อและข้อต่อได้อีกด้วย
การนวดสำหรับนักกีฬา เป็นวิธีที่คล้ายกับการนวดแบบสวีดิช แต่จะเน้นใช้กับผู้ที่เล่นกีฬา มีจุดประสงค์เพื่อป้องกันและรักษาอาการบาดเจ็บที่เกิดขึ้นจากการเล่นกีฬาเป็นหลัก
การนวดแบบกดจุด เน้นกดนวดบริเวณกล้ามเนื้อที่มีความหดตัวมากผิดปกติ ซึ่งเกิดจากการใช้งานกล้ามเนื้ออย่างหนัก หรือเกิดการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อ
การนวดระดับลึก เป็นการนวดที่เน้นผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อในระดับลึก ซึ่งมักใช้นวดเพื่อบรรเทาอาการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อเป็นหลัก โดยเทคนิคการนวดชนิดนี้จะต้องใช้แรงมาก และค่อย ๆ นวดอย่างช้า ๆ เพื่อให้กล้ามเนื้อชั้นลึกได้ผ่อนคลาย
การนวดกดจุดแบบญี่ปุ่น เป็นวิธีการนวดโดยใช้นิ้วกดลงไปบริเวณจุดฝังเข็ม ซึ่งเชื่อว่าจะช่วยให้ลมปราณภายในร่างกายไหลเวียนได้ดียิ่งขึ้น
การนวดแผนไทย เป็นวิธีการนวดแบบดั้งเดิมของไทย ผู้ถูกนวดจะถูกจัดให้อยู่ในท่าทางต่าง ๆ เพื่อคลายกล้ามเนื้อและข้อต่อ ซึ่งการนวดจะช่วยให้รู้สึกสบายตัวมากขึ้น
การนวดด้วยหินร้อน ผู้นวดจะนำหินอุ่น ๆ มาวางตามบริเวณต่าง ๆ ของร่างกายควบคู่ไปกับการนวด เช่น จุดฝังเข็ม เป็นต้น เพื่อช่วยให้ผู้ถูกนวดรู้สึกผ่อนคลายยิ่งขึ้น
การนวดเท้า เป็นการนวดโดยใช้มือ นิ้วหัวแม่มือ และนิ้วอื่น ๆ นวดที่เท้าและฝ่าเท้า โดยมีความเชื่อว่าเท้าเป็นบริเวณที่สัมพันธ์กับการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ ภายในร่างกาย การนวดเท้าจึงอาจส่งผลดีต่อสุขภาพได้
การนวดสำหรับหญิงตั้งครรภ์ ผู้หญิงท้องอาจนวดได้เช่นกัน แต่ต้องอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์เท่านั้น โดยการนวดจะช่วยผ่อนคลายกล้ามเนื้อและข้อต่อบริเวณต่าง ๆ ลดอาการบวมจากการตั้งครรภ์ และช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายขึ้นได้
การนวดด้วยเก้าอี้นวด เป็นการใช้เก้าอี้นวดไฟฟ้า ซึ่งส่วนใหญ่จะนวดได้ทั้งคอ ไหล่ หลัง แขน ไปจนถึงมือ และใช้เวลาน้อยกว่าการนวดทั่วไป
การนวดมีประโยชน์อย่างไร ?
นอกจากจะช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายและลดความตึงเครียดแล้ว การนวดยังนับเป็นการรักษาทางเลือกที่อาจช่วยบรรเทาอาการบางอย่างได้ โดยมีการศึกษาบางส่วนพบว่าการนวดอาจมีประโยชน์ในบางด้าน ดังต่อไปนี้
บรรเทาอาการปวดหลัง งานวิจัยบางชิ้นชี้ว่าการนวดอาจเป็นวิธีบรรเทาอาการปวดหลังที่มีประสิทธิภาพ ทั้งยังมีงานวิจัยที่พบว่าการนวดช่วยลดอาการปวดหลังได้ดีกว่าการฝังเข็มด้วย
บรรเทาอาการปวดศีรษะ งานค้นคว้าบางส่วนพบว่าการนวดช่วยลดอาการปวดศีรษะได้ โดยเฉพาะการปวดศีรษะไมเกรน และอาจช่วยให้นอนหลับได้ดียิ่งขึ้น
บรรเทาอาการข้อเสื่อม มีการศึกษาพบว่าการนวดแบบสวีดิชช่วยลดอาการเจ็บปวดหรืออาการเข่าติดแข็งที่เกิดจากโรคข้อเสื่อมได้ และยังช่วยให้การทำงานของเข่าดีขึ้น
ลดความวิตกกังวล ไม่เพียงช่วยส่งเสริมสุขภาพร่างกาย แต่การนวดยังส่งผลดีต่อสุขภาพจิตด้วย โดยมีการศึกษาพบว่า การนวดช่วยลดระดับฮอร์โมนคอร์ติซอลได้ถึง 50 เปอร์เซ็นต์ และช่วยเพิ่มสารสื่อประสาทในสมอง ทำให้ผู้ถูกนวดมีความวิตกกังวลและอารมณ์ซึมเศร้าลดลงได้
บรรเทาผลข้างเคียงจากการรักษาโรคมะเร็ง การนวดอาจช่วยลดอาการปวด บวม อ่อนเพลีย คลื่นไส้ หรือภาวะซึมเศร้าที่เป็นผลข้างเคียงจากการรักษามะเร็งได้ และอาจช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานได้ดีขึ้นด้วย
อย่างไรก็ตาม ผลการศึกษาข้างต้นยังไม่เพียงพอที่จะนำมาเป็นข้อสรุปอย่างชัดเจนเกี่ยวกับประโยชน์ของการนวดได้ จึงจำเป็นต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมต่อไปอีกมาก
ความเสี่ยงจากการนวดที่ควรระวัง
การนวดอาจช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายและส่งผลดีต่อสุขภาพ ทว่าไม่ใช่ทุกคนที่จะได้รับประโยชน์จากการนวด โดยเฉพาะผู้ที่มีปัญหาสุขภาพหรืออยู่ในภาวะต่าง ๆ ที่อาจได้รับผลกระทบจากการนวด ดังต่อไปนี้
- ผู้ที่เพิ่งรับประทานอาหารหรือยังรู้สึกอิ่มอยู่
- หญิงตั้งครรภ์ ซึ่งควรปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอหากต้องการนวด เพื่อความปลอดภัยของทารกและตัวคุณแม่เอง
- ผู้ที่มีแผลไหม้หรือแผลยังไม่หายดี
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น ความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน เป็นต้น
- ผู้ที่ใส่อวัยวะเทียม
- ผู้ป่วยภาวะหลอดเลือดดำอุดตัน เป็นโรคเลือดต่าง ๆ มีภาวะเกล็ดเลือดต่ำอย่างรุนแรง หรืออยู่ในช่วงรับประทานยาละลายลิ่มเลือด
- ผู้ป่วยโรคกระดูกพรุนขั้นรุนแรง มีภาวะข้อต่อหลวม ภาวะกระดูกบาง มีการแตกหักของกระดูก หรือเพิ่งได้รับการผ่าตัดกระดูกมาไม่นาน
- ผู้ป่วยโรคมะเร็งหรือผู้ที่มีเนื้องอกในร่างกาย ซึ่งควรหลีกเลี่ยงการนวดกดจุด โดยควรได้รับการยืนยันจากแพทย์ก่อนว่าสามารถนวดได้โดยไม่ส่งผลกระทบใด ๆ
สิ่งที่ควรคำนึงเกี่ยวกับการนวด
ผู้ที่ต้องการนวดควรคำนึงถึงความปลอดภัยต่อสุขภาพด้วยเสมอ โดยเฉพาะผู้ที่มีปัญหาสุขภาพและหญิงตั้งครรภ์ ควรปรึกษาแพทย์ให้แน่ใจก่อนทุกครั้งว่าสามารถรับการนวดได้ และห้ามใช้การนวดทดแทนการรักษาทางการแพทย์ เพราะอาจทำให้อาการแย่ลงได้ โดยควรเข้ารับการตรวจรักษาอย่างถูกต้องจากแพทย์ และสอบถามแพทย์หากต้องการใช้การรักษาทางเลือกอย่างการนวด รวมถึงการใช้อาหารเสริมหรือสมุนไพรใด ๆ ร่วมกับการนวดรักษาควบคู่ไปด้วย
นอกจากนี้ ควรรับการนวดจากผู้ที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญเท่านั้น เพราะการนวดที่ไม่ถูกต้องอาจทำให้รู้สึกปวดเมื่อยหลังจากนวดหรือเป็นอันตรายต่อร่างกายได้ และหากขณะนวดรู้สึกเจ็บปวดผิดปกติ ควรรีบแจ้งให้ผู้ที่นวดทราบ ส่วนผู้ป่วยที่นวดแล้วมีอาการเจ็บตามมาในภายหลังก็ควรรีบไปพบแพทย์ เพราะหากปล่อยไว้อาจทำให้อาการยิ่งรุนแรงขึ้นได้
