บอแรกซ์ เป็นสารอันตรายที่อาจถูกนำมาประกอบอาหารเพื่อเพิ่มความกรอบและเหนียวนุ่ม กระทรวงสาธารณสุขไทยได้กำหนดข้อบังคับห้ามใช้สารดังกล่าวในอาหารไว้อย่างเคร่งครัด เนื่องจากสารบอแรกซ์อาจส่งผลเสียต่อสุขภาพร่างกายด้านต่าง ๆ ได้ อย่างทำให้ระคายเคืองระบบทางเดินอาหาร ไตทำงานล้มเหลว หรือเสียชีวิตได้ อย่างไรก็ตาม จากการสุ่มตรวจตลอดช่วงหลายปีที่ผ่านมา ก็ยังคงตรวจพบอาหารที่ปนเปื้อนสารบอแรกซ์อยู่มาก ผู้บริโภคจึงควรตระหนักและระมัดระวังถึงอันตรายจากบอแรกซ์ที่ปนเปื้อนในอาหารอยู่เสมอ
บอแรกซ์ คือ อะไร ?
บอแรกซ์ เป็นสารเคมีชนิดหนึ่งที่เรียกว่า โซเดียมโบเรท (Sodium Borate) หรือที่รู้จักกันในชื่อทั่วไปว่า ผงกรอบหรือน้ำประสานทอง บอแรกซ์มีลักษณะเป็นผงละเอียดสีขาว ไม่มีกลิ่น ละลายน้ำได้ และมักถูกนำไปเจือปนในอาหารต่าง ๆ เพื่อสร้างความกรอบและความเหนียวนุ่ม
โดยอาหารที่มักตรวจพบส่วนประกอบของบอแรกซ์ ได้แก่
- เนื้อสัตว์ เช่น เนื้อสด หมูสด หมูบด หรือปลาบด เป็นต้น
- ผลิตภัณฑ์จากเนื้อสัตว์ เช่น ทอดมัน ลูกชิ้น ไส้กรอก หรือหมูยอ เป็นต้น
- ผลไม้แช่อิ่ม ผลไม้ดอง หรือผักดอง
อันตรายจากบอแรกซ์
แม้กลไกในร่างกายสามารถขับสารบอแรกซ์ออกมาได้ แต่ขั้นตอนดังกล่าวอาจต้องใช้เวลาประมาณ 1 สัปดาห์ ซึ่งหากบริโภคอาหารที่ปนเปื้อนสารบอแรกซ์ติดต่อกันเป็นประจำ ร่างกายอาจกำจัดสารชนิดนี้ออกมาไม่ทัน จนบอแรกซ์อาจสะสมอยู่ในร่างกายมากขึ้นและเป็นอันตรายต่อสุขภาพด้านต่าง ๆ ได้
โดยอันตรายที่อาจเกิดขึ้นต่อร่างกายเมื่อบริโภคอาหารที่ปนเปื้อนสารบอแรกซ์ มีดังนี้
- คลื่นไส้
- ปวดท้องรุนแรง
- ระคายเคืองทางเดินอาหาร
- อาเจียนเป็นเลือด
- บอแรกซ์สะสมอยู่ในไตและสมอง จนทำลายเนื้อเยื่ออวัยวะ
- เป็นพิษต่อไต ไตอักเสบ หรือเกิดภาวะไตวาย
- หากร่างกายได้รับสารบอแรกซ์ในปริมาณ 5-15 กรัม ก็อาจทำให้ถึงขั้นเสียชีวิตได้
วิธีหลีกเลี่ยงอาหารที่ปนเปื้อนสารบอแรกซ์
- เลือกรับประทานอาหารที่หลากหลาย หลีกเลี่ยงอาหารประเภทเดิม ๆ เพื่อลดการสะสมพิษในร่างกาย
- ล้างเนื้อสัตว์ก่อนนำไปปรุงอาหาร เพื่อลดปริมาณหรือขจัดสารบอแรกซ์ออกไป รวมถึงกำจัดสิ่งสกปรกอื่น ๆ ที่ติดค้างอยู่บนเนื้อสัตว์ออกไปด้วย
- หากต้องการรับประทานเนื้อสัตว์บด ให้เลือกซื้อเนื้อสัตว์จากแหล่งที่สะอาด มีคุณภาพ และปลอดภัยปลอดสาร ก่อนนำมาบดด้วยตนเอง เนื่องจากหากเป็นเนื้อสัตว์บดสำเร็จรูปจะนำมาล้างทำความสะอาดได้ค่อนข้างยาก
- ตรวจสารบอแรกซ์ในอาหาร ซึ่งเป็นวิธีที่ทราบผลได้เร็ว สะดวก และมีความแม่นยำสูง โดยตรวจวัดได้ทั้งอาหารสุกและอาหารสดด้วยการนำตัวอย่างอาหารที่คาดว่าปนเปื้อนบอแรกซ์มาหั่นหรือบดเป็นชิ้นเล็ก ๆ ใส่ในภาชนะที่เตรียมไว้ และเติมสารละลายกรดไฮโดรคลอริก (Hydrochloric) จนชุ่ม ก่อนใช้กระดาษขมิ้นสีเหลืองจุ่มลงไปครึ่งแผ่นแล้วนำขึ้นมาทิ้งไว้ให้แห้ง หากสังเกตพบว่ากระดาษส่วนที่จุ่มลงไปในน้ำเปลี่ยนจากสีเหลืองเป็นสีแดง แสดงว่าอาหารดังกล่าวมีการปนเปื้อนสารบอแรกซ์ และไม่ควรนำมารับประทาน
ทั้งนี้ การใช้สารบอแรกซ์ปรุงแต่งอาหารเป็นเรื่องผิดกฎหมาย หากพบเห็นหรือตรวจพบอาหารที่ปนเปื้อนสารบอแรกซ์ ควรแจ้งให้เจ้าหน้าที่สาธารณสุขทราบ เพื่อเก็บตัวอย่างส่งตรวจที่ห้องปฏิบัติการและตรวจสอบดำเนินการตามขั้นตอนต่อไป
