พิลาทิส (Pilates) คือ หนึ่งในการออกกำลังกายที่มีประโยชน์มากมายหลายด้าน ไม่ว่าจะในด้านสุขภาพร่างกาย หรือช่วยผ่อนคลายจิตใจ คนทุกเพศทุกวัย ผู้ป่วยโรคต่าง ๆ หรือแม้แต่ว่าที่คุณแม่ที่กำลังอุ้มท้องเจ้าตัวน้อยก็สามารถออกกำลังกายเสริมความแข็งแรงด้วยวิธีนี้ได้
การออกกำลังกายพิลาทิสมีจุดประสงค์เพื่อเน้นสร้างความแข็งแรง ความสามารถในการควบคุมกล้ามเนื้อ และช่วยให้กล้ามเนื้อทนทานมากขึ้น นอกจากนี้ ยังช่วยให้ผู้ออกกำลังกายมีบุคลิกภาพ และการเคลื่อนไหวที่สง่างามไปพร้อม ๆ กับการมีสมดุลของร่างกายที่ดี อีกทั้งยังถือเป็นการออกกำลังกายที่มีความปลอดภัย เนื่องจากท่าออกกำลังกายทำให้เกิดการกระทบกระเทือนของร่างกายน้อย การเคลื่อนไหวท่าทางต่างๆ ก็เน้นความนุ่มนวล และต่อเนื่องอย่างเป็นธรรมชาติ โดยผสานกับการหายใจเป็นจังหวะอีกด้วย
พิลาทิส เป็นการออกกำลังกายที่ทำบนเสื่อ หรืออุปกรณ์พิเศษที่มีชื่อว่าเครื่องรีฟอร์มเมอร์ (Reformer) คาดิลแลค (Cadillac) และเก้าอี้วุนดา (Wunda Chair) โดยหลักๆ แล้วอุปกรณ์จะใช้ในการดึงและยืด เพื่อต้านแรงโน้มถ่วงหรือให้ร่างกายได้ออกแรงตามแรงโน้มถ่วง และมีสายสำหรับจับหรือรัดบริเวณต่าง ๆ ของร่างกาย เพื่อป้องกันการเกิดอุบัติเหตุจากการออกกำลังกายได้
ใครเล่นพิลาทิสได้บ้าง ?
มีคนจำนวนไม่น้อยที่เข้าใจผิดว่าพิลาทิส เป็นการออกกำลังกายของนักกีฬามืออาชีพ หรือผู้ที่มีความเชี่ยวชาญทางด้านการออกกำลังกายเท่านั้น ทั้ง ๆ ที่จริงแล้ว พิลาทิสเป็นการออกกำลังกายที่สามารถเล่นได้ทุกเพศทุกวัย และไม่จำเป็นว่าจะต้องเป็นคนที่ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ หรือมีความฟิตทางร่างกายมาก เนื่องจากในการเล่นพิลาทิส อุปกรณ์ที่ใช้นั้นสามารถใช้ได้กับผู้ที่เพิ่งหัดเล่น หรือผู้ที่เล่นจนชำนาญแล้ว
นอกจากนี้ พิลาทิสยังเป็นการออกกำลังกายที่เหมาะกับผู้ที่มีปัญหาสุขภาพและไม่สามารถออกกำลังกายหนัก ๆ ได้แต่ต้องการออกกำลังกายเพื่อช่วยให้สุขภาพแข็งแรงขึ้น แต่ก่อนที่จะออกกำลังกายผู้ป่วยอาจต้องปรึกษาแพทย์โดยละเอียดก่อนเพื่อป้องกันผลกระทบเกี่ยวกับปัญหาสุขภาพที่อาจเกิดจากการเล่นพิลาทิส โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคประจำตัว ตั้งครรภ์ หรือผู้สูงอายุไม่ควรเริ่มออกกำลังกายด้วยวิธีนี้เอง
ประโยชน์ของพิลาทิส
พิลาทิสเป็นการออกกำลังกายที่ค่อนข้างปลอดภัย และมีประโยชน์มากมาย ไม่ว่าทางด้านร่างกายหรือจิตใจ โดยพิลาทิสส่งผลดีกับผู้เล่นที่อยู่ในระดับเริ่มต้นดังต่อไปนี้
- ช่วยพัฒนาบุคลิกภาพ
- เสริมสร้าง เพิ่มความสมดุลของกล้ามเนื้อ การทรงตัวและการเคลื่อนไหวของข้อต่อต่าง ๆ ในร่างกาย
- ช่วยผ่อนคลายความเครียด และความตึงของกล้ามเนื้อ
หากเป็นผู้เล่นที่มีทักษะในการออกกำลังกาย หรือนักกีฬา รวมทั้งนักเต้นที่ต้องฝึกกล้ามเนื้อเป็นประจำ พิลาทิสจะส่งผลดังนี้
- เพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อทั่วร่างกาย
- เพิ่มความยืดหยุ่นของร่างกาย
- ลดความเสี่ยงในการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา หรือการเต้น
- ช่วยบรรเทาอาการปวดหลัง
ทั้งนี้ การเล่นพิลาทิสยังมีประโยชน์กับผู้ที่ปัญหาสุขภาพอย่างเช่น โรคข้ออักเสบ ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่ได้ ปัญหาเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ อาการบาดเจ็บที่ข้อต่อ หรืออาการปวดหลัง เพราะการเล่นพิลาทิสจะช่วยเสริมความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ และบรรเทาอาการที่เกิดขึ้นได้ แต่ก็ต้องอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์ และควรเล่นโดยมีผู้เชี่ยวชาญทางด้านออกกำลังกายคอยดูแลอยู่เสมอ เนื่องจากหากเล่นผิดวิธีก็อาจทำให้อาการเจ็บป่วยยิ่งรุนแรงกว่าเดิมได้
ใครไม่ควรเล่นพิลาทิส ?
แม้จะเป็นการออกกำลังกายที่ปลอดภัย และเหมาะกับทุกเพศทุกวัย แต่ในบางกรณีอาจต้องยกเว้น เพราะพิลาทิสอาจยิ่งทำให้อาการบางอย่างหรือโรคยิ่งรุนแรงขึ้น หรือเกิดผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์ได้ ซึ่งผู้ที่ไม่ควรเล่นพิลาทิสได้แก่
- ผู้ที่มีความดันโลหิตไม่คงที่
- ผู้ที่มีความเสี่ยงในการเกิดลิ่มเลือด
- ผู้ป่วยโรคหมอนรองกระดูกเคลื่อนทับเส้นประสาท (Herniated disk)
สำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวาน หากมีภาวะแทรกซ้อนเช่น ภาวะเบาหวานขึ้นจอตา (Diabetic Retinopathy) ควรหลีกเลี่ยงการออกกำลังกายด้วยพิลาทิสจะดีที่สุด เพราะอาจทำให้เกิดผลกระทบต่ออาการป่วย
ขณะที่ผู้ป่วยโรคกระดูกพรุน หากอาการไม่รุนแรงมากก็สามารถเล่นพิลาทิสได้ แต่ควรหลีกเลี่ยงท่าออกกำลังกายที่ต้องก้มไปข้างหน้า หรือม้วนตัวหลับไปด้านหลัง และระมัดระวังท่าที่ต้องมีการหมุนเอว แต่ถ้าเป็นผู้ป่วยที่โรคกระดูกพรุนขั้นรุนแรงก็ไม่ควรเล่นพิลาทิสโดยเด็ดขาดเพราะอาจส่งผลให้เกิดอาการที่รุนแรงได้
พิลาทิสกับโยคะ แตกต่างกันอย่างไร ?
พิลาทิสและโยคะเป็นการออกกำลังกายที่ต่างก็เน้นเสริมสร้างความแข็งแรง ความสมดุล ความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อ ช่วยปรับบุคลิกภาพ ฝึกหายใจ และช่วยผ่อนคลายเหมือน ๆ กัน อีกทั้งยังเป็นการออกกำลังกายที่มีการเชื่อมโยงกันระหว่างร่างกายและจิตใจอีกด้วย ทว่าการออกกำลังกายทั้ง 2 แบบนั้นมีวิธีที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน ซึ่งสังเกตได้ดังนี้
1. อุปกรณ์การฝึก
โยคะเป็นการออกกำลังกายที่ใช้เพียงเสื่อโยคะ ขณะที่พิลาทิสจะเป็นการออกกำลังกายที่ใช้ทั้งเสื่อและอุปกรณ์พิเศษที่ผลิตเพื่อการเล่นพิลาทิสโดยเฉพาะ
2. ท่าออกกำลังกาย
อีกความแตกต่างกันที่เห็นได้ชัดคือท่าในการออกกำลังกาย โดยโยคะจะเน้นการโพสท่านิ่ง ๆ ชั่วระยะหนึ่ง และค่อย ๆ เปลี่ยนท่าไปพร้อมกับการหายใจที่เป็นจังหวะ แต่พิลาทิสจะเน้นท่าที่มีการเคลื่อนไหวร่างกายไปพร้อมกับการฝึกหายใจ
3. ประโยชน์ที่ได้รับ
ทั้งโยคะและพิลาทิสต่างก็มีประโยชน์ในด้านเสริมความแข็งแรง แต่โยคะจะเน้นที่การฝึกจิตใจไปด้วยพร้อม ๆ กันต่างจากพิลาทิสที่จะเน้นในเรื่องสุขภาพร่างกายมากกว่า
ถึงจะมีความแตกต่างที่เห็นได้ชัด แต่การออกกำลังกายทั้ง 2 ชนิดก็มีประโยชน์ที่ดีไม่แพ้กัน ทั้งนี้ในการเลือกออกกำลังกาย ควรเลือกที่เล่นได้สะดวก และเหมาะสมกับตัวเอง อีกทั้งควรอยู่ภายใต้เงื่อนไขสุขภาพโดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว เพื่อให้การออกกำลังกายได้ประโยชน์สูงสุดนั่นเอง
พิลาทิสช่วยลดน้ำหนักได้หรือไม่ ?
การออกกำลังกายด้วยพิลาทิสอาจไม่ช่วยลดน้ำหนักได้โดยตรง แต่จะช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อให้แข็งแรง และช่วยในการควบคุมน้ำหนักได้ดี ดังนั้น หากผู้เล่นต้องการลดน้ำหนัก และอยากให้เห็นผลได้อย่างชัดเจนก็ควรออกกำลังกายด้วยวิธีนี้ควบคู่ไปกับการควบคุมอาหาร และเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ และออกกำลังกายแบบแอโรบิค เช่น ว่ายน้ำ เดิน หรือปั่นจักรยานไปด้วย ก็จะช่วยให้น้ำหนักลดลงได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น
ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพเล่นพิลาทิสอย่างไรได้บ้าง ?
การออกกำลังกายพิลาทิสในผู้ป่วยที่มีปัญหาสุขภาพทำได้แต่ก็ต้องมีการปรับเปลี่ยนเพื่อให้เหมาะสมและไม่ส่งผลกระทบกับอาการของโรค โดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีปัญหาโรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง คอเลสเตอรอลสูง และโรคเบาหวาน ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเริ่มเล่นพิลาทิส เพื่อให้แพทย์ผู้เชี่ยวชาญช่วยวางแผนการออกกำลังกายที่จะไม่ส่งผลต่อสุขภาพของผู้ป่วย
ส่วนผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับข้อและกระดูกควรเล่นพิลาทิสภายใต้คำแนะนำของแพทย์ และควรแจ้งกับผู้ฝึกสอน เพื่อที่ผู้ฝึกสอนจะสามารถออกแบบท่าทางการฝึกให้เหมาะสมกับผู้ป่วย
สตรีมีครรภ์เล่นพิลาทิสได้หรือไม่ ?
พิลาทิสเป็นการออกกำลังกายที่เหมาะสมสำหรับสตรีที่มีครรภ์เป็นอย่างยิ่งเพราะการออกกำลังกายด้วยวิธีนี้จะช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงให้กับกล้ามเนื้อส่วนต่าง ๆ และช่วยยืดหยุ่นกล้ามเนื้อที่เกิดอาการตึงจากการที่คุณแม่ต้องรองรับน้ำหนักของเด็กในครรภ์ไว้ โดยเฉพาะบริเวณช่วงท้อง หลัง และอุ้งเชิงกราน ซึ่งการฝึกพิลาทิสที่เน้นกล้ามเนื้อบริเวณดังกล่าวจะช่วยให้คุณแม่คลอดทารกได้ง่ายขึ้นและไม่มีปัญหากล้ามเนื้อหย่อนคล้อยหลังจากคลอดบุตรอีกด้วย อีกทั้งยังช่วยให้คุณแม่ฝึกการหายใจได้มากขึ้น ส่งผลให้ไม่มีปัญหาเรื่องการหายใจในระหว่างการคลอดบุตร แต่ทั้งนี้ก็ต้องฝึกภายใต้คำแนะนำของแพทย์เจ้าของครรภ์ และผู้เชี่ยวชาญด้านการออกกำลังกาย เพื่อไม่ให้ส่งผลกระทบต่อเด็กในครรภ์
พิลาทิส นับเป็นตัวเลือกที่ดีในการออกกำลังกาย เพราะเป็นการออกกำลังกายที่ไม่ยาก หากสนใจอยากเริ่มออกกำลังกายแล้วยังไม่รู้ว่าจะเริ่มอย่างไรดี ลองให้การฝึกพิลาทิสเป็นปราการด่านแรกในการออกกำลังกาย อาจช่วยกระตุ้นให้อยากออกกำลังกายมากขึ้น
