ยาสอดช่องคลอดเป็นยาประเภทหนึ่งที่ใช้โดยการสอดเข้าช่องคลอดของผู้ป่วย ซึ่งยาจะค่อย ๆ ละลายและถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดของผู้ป่วยโดยตรง การใช้ยาสอดช่องคลอดจะเหมาะสำหรับผู้ที่ไม่สามารถกลืนยาได้ และผู้ที่ต้องได้รับยาที่ออกฤทธิ์บริเวณช่องคลอดโดยตรง
ยาสอดช่องคลอดเป็นยาที่มักใช้รักษาโรคหรืออาการผิดปกติเฉพาะที่ เช่น อาการตกขาว อาการคันช่องคลอด ภาวะช่องคลอดแห้ง เชื้อราในช่องคลอด พยาธิในช่องคลอด หรือใช้คุมกำเนิด โดยประสิทธิภาพของยาสอดช่องคลอดจะไม่ต่างจากยารับประทาน และยังสามารถลดอาการเฉพาะที่ได้เร็วกว่ายารับประทานอีกด้วย
ข้อควรรู้ก่อนใช้ยาสอดช่องคลอด
ผู้ที่มีประวัติผ่าตัด หรือเข้ารับการรักษาด้วยวิธีรังสีรักษา (Radiation Therapy) บริเวณช่องคลอด ควรแจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบก่อนใช้ยาสอดช่องคลอด เพื่อความปลอดภัยต่อร่างกาย
ยาสอดช่องคลอดสามารถใช้ได้ตามปกติแม้ในวันที่มีประจำเดือน แต่ไม่ควรใช้ผ้าอนามัยแบบสอดในระหว่างใช้ยา เนื่องจากผ้าอนามัยแบบสอดอาจดูดซึมยาจนยาไม่สามารถออกฤทธิ์ได้อย่างเต็มที่
หลังจากเหน็บยาแล้วอาจพบว่ายาไหลออกมาได้เล็กน้อย ผู้ใช้อาจสวมผ้าอนามัยหรือสอดทิชชู่รองเอาไว้บริเวณช่องคลอด เพื่อป้องกันเสื้อผ้าหรือผ้าปูที่นอนเลอะคราบยา ในกรณีที่แพทย์ให้ใช้ยาติดต่อกันหลายวัน แล้วผู้ใช้ยาลืมเหน็บยา ให้ข้ามไปเหน็บยาในวันถัดไปได้เลยโดยไม่จำเป็นต้องเพิ่มยาเป็น 2 เท่า
สำหรับการเก็บยาสอดช่องคลอด ผู้ใช้ยาควรเก็บยาไว้ในที่เย็นหรือเก็บตามคำแนะนำของฉลากยา เนื่องจากยาอาจเกิดการละลายได้หากถูกความร้อน
วิธีใช้ยาสอดช่องคลอด
ผู้ที่ต้องใช้ยาสอดช่องคลอดสามารถทำตามขั้นตอนต่อไปนี้
- ล้างมือและบริเวณอวัยวะเพศด้วยน้ำเปล่าและสบู่ให้สะอาด และเช็ดให้แห้ง
- แกะยาออกจากซอง สอดยาเข้าอุปกรณ์ช่วยสอดยาที่มากับผลิตภัณฑ์ โดยให้หันยาด้านที่โค้งมนในทิศทางที่จะสอดเข้าช่องคลอด และก่อนสอดสามารถจุ่มยาในน้ำสะอาดประมาณ 2–3 วินาที เพื่อช่วยให้สอดยาได้ง่ายขึ้น หากยาสอดบางยี่ห้อไม่มีที่ช่วยสอดยามาให้ หรือตัวยาใส่เครื่องช่วยสอดมาให้พร้อมแล้ว ให้ผู้ใช้ยาข้ามไปขั้นตอนต่อไปได้เลย
- นอนหงาย ชันเข่าขึ้น และแยกขาออกเล็กน้อย หรือหากไม่สะดวก ให้นั่งยอง ๆ แทนแล้วแยกเข่าให้ห่างจากกันเล็กน้อย
- นำปลายอุปกรณ์ช่วยสอดยาสอดเข้าช่องคลอดให้ลึกพอประมาณ จากนั้นให้ใช้นิ้วกดปลายก้านสูบอุปกรณ์อีกด้าน เพื่อดันยาและนำอุปกรณ์ออกจากช่องคลอด ในกรณีที่ผู้ใช้ยาไม่มีอุปกรณ์สอดยา ให้ใช้นิ้วมือดันยาแทน โดยควรดันให้ลึกพอประมาณเช่นกัน
- ให้นอนอยู่ท่าเดิมเป็นเวลา 15 นาที เพื่อให้ร่างกายดูดซึมยาและป้องกันยาไหลออกจากช่องคลอด โดยผู้ที่นอนใส่ยาสามารถลดขาลงแล้วนอนราบกับพื้นได้เลย
- ล้างมือด้วยน้ำสะอาดและสบู่อีกครั้ง
หลังจากที่ทำตามขั้นตอนทั้งหมดแล้ว หากอุปกรณ์สอดยาเป็นชนิดใช้ครั้งเดียว ให้ทิ้งยาลงขยะ แต่หากอุปกรณ์เป็นชนิดที่สามารถใช้ซ้ำได้ ให้ทำความสะอาดตามคำแนะนำของผลิตภัณฑ์ก่อนนำไปเก็บ
โดยปกติแล้วยาสอดช่องคลอดเป็นวิธีใช้ยาที่ค่อนข้างปลอดภัย มักไม่ส่งผลให้ผู้ใช้ยาเกิดอาการผิดปกติใด ๆ หรือบางคนอาจพบเพียงอาการระคายเคืองเล็กน้อยบริเวณที่สอดยา แต่หากใช้ยาแล้วเกิดอาการผิดปกติ ควรไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจที่เหมาะสม
