การล้างจมูกเด็กเพื่อบรรเทาภูมิแพ้จะช่วยทำความสะอาดสารก่อภูมิแพ้ที่ตกค้างในโพรงจมูก ลดปริมาณน้ำมูกที่เหนียวข้น และช่วยให้เด็กหายใจสะดวกขึ้น แต่พ่อแม่หลายคนอาจเจอปัญหาในการล้างจมูกให้ลูก เช่น ไม่ทราบวิธีที่ถูกต้อง หรือลูกไม่ให้ความร่วมมือ ซึ่งการทราบวิธีล้างจมูกที่ถูกต้องและเลือกใช้อุปกรณ์ล้างจมูกที่เหมาะสมกับเด็กจะช่วยให้บรรเทาอาการภูมิแพ้ได้ดีขึ้น
ภูมิแพ้เป็นโรคที่พบได้บ่อยในเด็ก เกิดจากความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายซึ่งไวต่อสารบางอย่างมากผิดปกติ ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการแพ้ที่ระบบทางเดินหายใจ พ่อแม่จึงควรหมั่นสังเกตอาการของลูก หากอาการไม่รุนแรงมาก การล้างจมูกให้ลูกอาจช่วยบรรเทาอาการภูมิแพ้ได้ แต่กรณีที่อาการรุนแรงอาจต้องไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษา
รู้จักโรคภูมิแพ้ในเด็ก
โรคภูมิแพ้เกิดจากการที่ร่างกายมีปฏิกิริยาไวต่อสารก่อภูมิแพ้บางชนิดมากผิดปกติ ซึ่งอาจเกิดจากพันธุกรรมหรือการได้รับสารกระตุ้นภูมิแพ้ในชีวิตประจำวัน เช่น ไรฝุ่น ละอองเกสรดอกไม้ เชื้อรา ขนสัตว์ และอาหาร ทำให้ร่างกายปล่อยสารฮิสตามีน (Histamine) ออกมา ซึ่งจะกระตุ้นทำให้เกิดอาการต่างๆ ของโรคภูมิแพ้ เช่น
- คัดจมูก น้ำมูกไหล
- คันคอ ไอ
- คันตา ตาแดง น้ำตาไหล
- ตา ปาก และลำคอบวม
- มีผื่นแดง คัน
- ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน
อาการเหล่านี้อาจเกิดขึ้นภายในระยะเวลาไม่นานหลังจากเด็กได้รับสารก่อภูมิแพ้ หรือใช้เวลาหลายวันกว่าจะเริ่มมีอาการ หากอาการรุนแรงอาจทำให้แน่นหน้าอก หายใจลำบาก หัวใจเต้นเร็ว และหมดสติได้
พ่อแม่ควรสังเกตอาการผิดปกติของลูกอยู่เสมอ หากเด็กมีอาการแพ้จากการสัมผัสสารใดให้จดบันทึกอาการ และพาเด็กไปพบแพทย์เพื่อทดสอบหาสารก่อภูมิแพ้และรับการรักษา รวมทั้งควรดูแลลูกที่มีอาการภูมิแพ้ด้วยการให้เลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ และล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ
ประโยชน์ของการล้างจมูกเด็กเพื่อบรรเทาภูมิแพ้
การล้างจมูกช่วยชะล้างเชื้อโรคและสารก่อภูมิแพ้ออกจากโพรงจมูก ซึ่งเป็นสาเหตุของอาการภูมิแพ้ในระบบทางเดินหายใจ เช่น คัดจมูก จาม และน้ำมูกไหล ทำให้หายใจได้สะดวกขึ้น ลดการอักเสบในโพรงจมูก ช่วยทำให้เยื่อบุโพรงจมูกชุ่มชื้น และเหมาะกับผู้มีโรคทางเดินหายใจที่ต้องใช้ยาพ่นหรือยาหยดในจมูก เพราะการล้างจมูกก่อนใช้ยาจะช่วยให้ยาออกฤทธิ์ได้ดีขึ้น
พ่อแม่สามารถล้างจมูกเด็กได้เมื่อลูกอายุ 6 เดือนขึ้นไป ซึ่งหากเป็นกรณีของเด็กเล็กควรทำการล้างจมูกด้วยความระมัดระวัง โดยอุปกรณ์ที่ใช้ล้างจมูกประกอบด้วยภาชนะใส่น้ำเกลือ น้ำเกลือล้างจมูก และอุปกรณ์สำหรับฉีดพ่นน้ำเกลือ ซึ่งปัญหาส่วนใหญ่ที่พ่อแม่มักพบคือลูกไม่ให้ความร่วมมือในการล้างจมูก โดยอาจเกิดจากสาเหตุต่าง ๆ เช่น
- พ่อแม่ฉีดน้ำเกลือล้างจมูกไม่ถูกจังหวะ หรือฉีดน้ำเกลือแรงเกินไป ซึ่งอาจทำให้ลูกหูอื้อ สำลักน้ำเกลือ และหากแรงดันน้ำรุนแรงมากอาจทำให้ลูกเกิดอาการหูอักเสบได้
- ลูกดิ้นระหว่างล้างจมูก และโดนพ่อแม่บังคับล้างจมูก จึงทำให้กลัวและไม่อยากล้างจมูกอีก
เทคนิคล้างจมูกเด็กเพื่อบรรเทาภูมิแพ้อย่างถูกวิธี
พ่อแม่สามารถล้างจมูกให้เด็กเพื่อบรรเทาภูมิแพ้ได้อย่างเหมาะสมและปลอดภัย โดยเริ่มจากการเลือกอุปกรณ์ฉีดพ่นน้ำเกลือและน้ำเกลือที่เหมาะสมสำหรับเด็ก และชวนลูกล้างจมูกด้วยวิธีที่ถูกต้อง ดังนี้
เลือกอุปกรณ์ฉีดพ่นน้ำเกลือที่เป็นมิตรกับเด็ก
การเลือกอุปกรณ์ล้างจมูกให้เหมาะสมกับเด็กเป็นสิ่งสำคัญ ควรเลือกอุปกรณ์ที่มีสีสันน่ารัก มีรูปทรงพอเหมาะจับถนัดมือ โดยอาจให้เด็กลองจับหรือบีบขวดอุปกรณ์ล้างจมูกเล่นก่อนเพื่อสร้างความคุ้นเคย ซึ่งจะช่วยให้เด็กยอมล้างจมูกง่ายขึ้น
เลือกน้ำเกลือสำหรับล้างจมูกที่เหมาะสม
พ่อแม่ควรเลือกน้ำเกลือปราศจากเชื้อที่มีความเข้มข้นของเกลือโซเดียมคลอไรด์ 0.9% และไม่มีส่วนผสมของสารเคมี เช่น สารกันเสีย โดยในปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์น้ำเกลือสำหรับล้างจมูกสำเร็จรูปหลายชนิด ซึ่งสามารถเลือกความเข้มข้นของน้ำเกลือได้ตามอาการของการคัดจมูก
นอกจากนี้ น้ำเกลือบางผลิตภัณฑ์อยู่ในรูปแบบผงบรรจุซองที่ใช้เกลือมาตรฐานเดียวกับที่ใช้ผลิตยา ซึ่งใช้สะดวกและผสมใช้ครั้งต่อครั้ง ทำให้มั่นใจได้ว่าน้ำเกลือที่ได้จะสะอาด ปราศจากเชื้อโรคและสิ่งสกปรกทุกครั้งที่ใช้ล้างจมูกให้ลูก
ล้างจมูกให้ลูกอย่างถูกต้องใน 3 ขั้นตอน
การล้างจมูกเด็กเพื่อบรรเทาภูมิแพ้ควรล้างวันละ 2 ครั้ง ในตอนเช้าและก่อนนอน หรือบ่อยกว่านั้นหากได้รับสารก่อภูมิแพ้ หรือมีอาการคัดจมูก และควรล้างจมูกให้เด็กก่อนใช้ยาพ่นหรือยาหยอดจมูก โดยล้างมือให้สะอาดก่อนล้างจมูกให้เด็ก จากนั้นเติมน้ำเกลือใส่กระบอกฉีดหรือขวดบรรจุน้ำเกลือจนเต็ม และล้างจมูกด้วย 3 ขั้นตอนง่าย ๆ ดังนี้
1. ให้เด็กยืนบริเวณอ่างล้างหน้า โน้มตัวและตะแคงศีรษะเหนืออ่างล้างหน้า โดยเอียงใบหน้าไปฝั่งตรงข้ามของรูจมูกด้านที่จะล้างเพื่อจะช่วยให้น้ำไหลออกทางรูจมูกอีกข้างหนึ่งได้ง่ายขึ้น เช่น เมื่อล้างรูจมูกด้านขวาให้เอียงใบหน้าไปทางด้านซ้าย
2. ให้เด็กเปล่งเสียงร้อง “อา” ซึ่งจะทำให้เด็กกลั้นหายใจอัตโนมัติ ป้องกันไม่ให้เด็กสำลักน้ำเกลือ
3. สอดปลายกระบอกฉีดหรือขวดบรรจุน้ำเกลือเข้าไปในรูจมูกข้างหนึ่ง ค่อย ๆ ฉีดน้ำเกลือ หรือบีบขวดน้ำเกลืออย่างช้า ๆ โดยฉีดพ่นน้ำเกลือให้ทั่วโพรงจมูก เพื่อชะล้างสารก่อภูมิแพ้ออกจากจมูกจนหมด
น้ำเกลือจะไหลออกจากรูจมูก ให้เด็กสั่งน้ำมูกออกมาและใช้กระดาษทิชชูซับน้ำมูกให้แห้ง ทั้งนี้ น้ำเกลือบางส่วนอาจไหลลงคอ ซึ่งไม่เป็นอันตรายหากเด็กเผลอกลืนลงไป จากนั้นให้ล้างจมูกอีกข้างหนึ่งตามขั้นตอนข้างต้น และควรล้างจมูกให้เด็กจนกว่าจะไม่มีน้ำมูกค้างในจมูก โดยสังเกตได้จากน้ำที่ไหลออกมาจากจมูก ซึ่งจะสะอาดและไม่มีสิ่งเจือปน
ภูมิแพ้ในเด็กเป็นโรคที่ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่สามารถบรรเทาและดูแลไม่ให้อาการกำเริบได้ด้วยการล้างจมูกให้ลูกอย่างถูกวิธี โดยเลือกอุปกรณ์การล้างจมูกที่สะอาดปลอดภัยเหมาะสำหรับเด็ก ควบคู่กับให้เด็กใช้ยาแก้แพ้ตามที่แพทย์สั่ง และหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ หากลูกมีอาการแพ้รุนแรง เช่น หายใจลำบากหรือมีเสียงหวีด ลิ้นและลำคอบวม ตัวซีด และหมดสติ ควรรีบพาเด็กไปพบแพทย์ทันที
