เครื่องดื่มเกลือแร่ เลือกอย่างไรให้ปลอดภัยต่อร่างกาย

แม้ว่าเครื่องดื่มเกลือแร่จะเป็นที่รู้จักกันโดยทั่วไปว่าใช้สำหรับรักษาภาวะขาดน้ำในร่างกายได้ แต่ก็อาจมีคนที่ยังไม่ทราบว่าเครื่องดื่มเกลือแร่บางประเภทนั้นใช้สำหรับผู้ที่ออกกำลังกาย และเครื่องดื่มเกลือแร่บางประเภทใช้สำหรับผู้ที่มีอาการท้องเสียหรืออาเจียน ด้วยเหตุนี้จึงเกิดการเลือกดื่มผิดประเภท ซึ่งอาจทำให้เกิดผลเสียต่อร่างกายตามมา

เมื่อร่างกายสูญเสียน้ำ ไม่ว่าจะเป็นการเสียเหงื่อจากการออกกำลังกาย เสียน้ำจากอาการท้องเสียหรืออาเจียน ร่างกายไม่ได้สูญเสียเพียงแค่น้ำเท่านั้น แต่ยังสูญเสียแร่ธาตุที่คอยช่วยควบคุมกลไกต่าง ๆ ภายในร่างกายและทำให้ร่างกายทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพออกไปด้วย เครื่องดื่มเกลือแร่จึงเป็นสิ่งที่จะมาช่วยทดแทนน้ำและแร่ธาตุที่ร่างกายสูญเสียไป 

บทความนี้จะพาไปทำความรู้จักกับเครื่องดื่มเกลือแร่ประเภทต่าง ๆ และข้อควรระวังในการดื่มเครื่องดื่มเกลือแร่ให้มากขึ้น เพื่อที่จะได้เลือกดื่มได้อย่างถูกต้องและปลอดภัยต่อร่างกาย

เครื่องดื่มเกลือแร่มีกี่ประเภท และควรเลือกดื่มอย่างไร

เครื่องดื่มเกลือแร่เป็นเครื่องดื่มที่ประกอบไปด้วยน้ำ น้ำตาล และแร่ธาตุที่สำคัญต่อร่างกาย เช่น โซเดียม โพแทสเซียม และแมกนีเซียม โดยปริมาณของน้ำตาลและแร่ธาตุต่าง ๆ จะแตกต่างกันออกไปตามประเภทของเครื่องดื่มเกลือแร่ เครื่องดื่มเกลือแร่สามารถพบได้หลากหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นแบบเม็ดฟู่สำหรับละลายน้ำ แบบผงบรรจุซองสำหรับละลายน้ำ และแบบขวดพร้อมดื่ม

เครื่องดื่มเกลือแร่แบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท ดังนี้

1. เครื่องดื่มเกลือแร่สำหรับผู้ที่เสียเหงื่อจากการออกกำลังกาย เครื่องดื่มประเภทนี้จะมีน้ำตาลเป็นส่วนประกอบมากกว่า มักพบในรูปแบบของขวดพร้อมดื่มที่ขายตามร้านสะดวกซื้อทั่วไป อาจรู้จักในอีกชื่อหนึ่งคือ Sport drink

2. เครื่องดื่มเกลือแร่สำหรับผู้ป่วยท้องเสีย (Oral Rehydration Salts หรือ ORS) ใช้เพื่อทดแทนการเสียน้ำจากอาการท้องเสียหรืออาเจียน เครื่องดื่มประเภทนี้จะมีโซเดียมเป็นส่วนประกอบมากกว่า มักพบในรูปแบบผงบรรจุซอง เครื่องดื่มเกลือแร่ ORS เป็นยาที่แพทย์จะสั่งจ่ายให้แก่ผู้ป่วยหรือสามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป

แม้ว่าเครื่องดื่มเกลือแร่ทั้งสองประเภทจะมีส่วนประกอบที่ใกล้เคียงกัน แต่ไม่สามารถใช้ดื่มแทนกันได้ เนื่องจากว่าการเสียเหงื่อจากการออกกำลังกายกับการเสียน้ำจากอาการท้องเสียหรืออาเจียนนั้นร่างกายจะสูญเสียน้ำและแร่ธาตุแตกต่างกัน 

เมื่อออกกำลังกาย ร่างกายจะเสียน้ำและน้ำตาลเป็นส่วนใหญ่ จึงเหมาะกับเครื่องดื่มเกลือแร่สำหรับผู้ที่เสียเหงื่อจากการออกกำลังกายซึ่งมีน้ำตาลเป็นส่วนประกอบมากกว่า ในขณะที่เมื่อท้องเสียหรืออาเจียน ร่างกายจะเสียน้ำและเกลือแร่เป็นส่วนใหญ่ จึงต้องใช้เครื่องดื่มเกลือแร่ ORS ที่มีโซเดียมเป็นส่วนประกอบมากกว่า

แต่หากนำเครื่องดื่มเกลือแร่สำหรับการออกกำลังกายมาดื่มเพื่อรักษาอาการขาดน้ำจากท้องเสีย อาจทำให้ถ่ายเหลวมากขึ้นได้ และหากใช้เครื่องดื่มเกลือแร่ ORS เพื่อรักษาอาการเสียเหงื่อจากการออกกำลังกาย ก็อาจทำให้ได้รับปริมาณโซเดียมมากเกินไปจนส่งผลให้เกิดภาวะโซเดียมในเลือดสูง (Hypernatremia)

ข้อควรระวังในการดื่มเครื่องดื่มเกลือแร่ รู้ก่อนปลอดภัยกว่า

• การดื่มเครื่องดื่มเกลือแร่ต้องเลือกดื่มให้ถูกประเภทจึงจะสามารถรักษาอาการขาดน้ำจากแต่ละสาเหตุได้อย่างถูกต้องและปลอดภัย
• ควรค่อย ๆ จิบเครื่องดื่มเกลือแร่ทุก 5 นาที ถ้าหากว่าดื่มปริมาณมากในครั้งเดียวอาจทำให้รู้สึกคลื่นไส้หรืออาเจียน
• การดื่มเครื่องดื่มเกลือแร่อาจทำให้เกิดผลข้างเคียง เช่น คลื่นไส้ อาเจียน อ่อนเพลีย และเบื่ออาหาร ส่วนใหญ่แล้วจะมีอาการไม่รุนแรงและสามารถหายได้เอง แต่ถ้าหากอาการเหล่านี้ไม่หายไปหรือมีอาการรุนแรงขึ้นควรปรึกษาแพทย์เพิ่มเติม
• เครื่องดื่มเกลือแร่ ORS ควรผสมกับน้ำอุณหภูมิห้องในปริมาณที่ถูกกำหนดไว้บนฉลาก และสารละลายต้องไม่ถูกนำไปผ่านความร้อนก่อนการดื่ม
• เครื่องดื่มเกลือแร่ ORS ไม่แนะนำให้บริโภคในผู้ที่เป็นโรคไต โรคเบาหวาน โรคหัวใจ และผู้ที่รับประทานยาลดความดันโลหิต จึงควรระมัดระวังในการบริโภคและจำเป็นต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพิ่มเติม
• เครื่องดื่มเกลือแร่สำหรับผู้เสียเหงื่อจากการออกกำลังกายมีปริมาณน้ำตาลสูง ผู้ที่ต้องควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดจึงควรระมัดระวังในการบริโภค โดยอาจปรึกษาแพทย์เพิ่มเติมก่อนเพื่อความปลอดภัย

แม้ว่าเครื่องดื่มเกลือแร่จะมีประโยชน์และสามารถช่วยรักษาอาการขาดน้ำในร่างกายได้ แต่หากเลือกดื่มผิดประเภทก็อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อร่างกายได้เช่นกัน ดังนั้นผู้บริโภคจึงควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับการดื่มเครื่องดื่มเกลือแร่ที่ถูกต้องก่อนการบริโภคเพื่อความปลอดภัยต่อร่างกาย