แพ้มดเป็นอาการแพ้ที่เกิดขึ้นหลังจากถูกมดกัด โดยขณะที่มดกัด มดจะหลั่งกรดฟอร์มิกเข้าสู่ผิวหนังของมนุษย์เพื่อป้องกันตัวเอง บางรายอาจมีอาการแพ้ต่อกรดชนิดนี้ ระบบภูมิคุ้มกันจึงกระตุ้นให้ร่างกายปล่อยสารฮิสตามีนเพื่อกำจัดกรดฟอร์มิกออกจากร่างกาย ซึ่งจะทำให้เกิดอาการแพ้ต่าง ๆ ตามมาได้
มดมักไม่เป็นอันตรายต่อมนุษย์ โดยหลังจากการถูกมดกัด จะเกิดอาการ แดง บวม และคัน หรือที่เรียกว่าตุ่มมดกัด ซึ่งอาการอาจดีขึ้นได้เองเมื่อเวลาผ่านไป อย่างไรก็ตาม ผู้ที่ถูกมดกัดบางรายอาจมีอาการแพ้มด ซึ่งอาจมีอาการไม่รุนแรงมากและสามารถรับมือได้ด้วยตัวเองเบื้องต้น แต่บางรายอาจมีอาการรุนแรงและเป็นอันตรายต่อชีวิตได้ หากรับมือไม่ถูกวิธี
สัญญาณของอาการแพ้มดที่ไม่ควรมองข้าม
อาการแพ้มดอาจแตกต่างกันไปในแต่ละคน ซึ่งอาการแพ้มดที่พบบ่อยมีหลายอาการ เช่น
- ผื่นลมพิษทั่วร่างกาย
- คันอย่างรุนแรง
- ปวดท้อง
- คลื่นไส้ อาเจียน
- เวียนศีรษะ
ในบางกรณี ผู้ที่มีอาการแพ้มดอาจมีอาการแพ้อย่างรุนแรง (Anaphylaxis) เช่น แน่นหน้าอก หายใจลำบาก ตา คอ ปาก และลิ้นบวม ใจสั่น หรือหัวใจเต้นเร็วผิดปกติ หมดสติ หากมีอาการเหล่านี้ควรรีบไปพบแพทย์ทันที เพราะอาจเป็นอันตรายต่อชีวิตได้ หากได้รับการรักษาไม่ทันเวลา
วิธีรับมือเมื่อมีอาการแพ้มด
หากมีอาการแพ้มดไม่รุนแรงมาก สามารถดูแลตัวเองเบื้องต้นได้ด้วยวิธีการต่าง ๆ เช่น รับประทานยาแก้แพ้ทันทีหลังจากถูกมดกัด ประคบเย็นเพื่อลดอาการคันและบวม ทายาที่มีส่วนผสมของไฮโดรคอร์ติโซนเพื่อลดอาการคัน หากอาการยังคงไม่ดีขึ้น ควรไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับการรักษาอย่างเหมาะสม
แต่หากมีอาการแพ้มดอย่างรุนแรง ควรรีบไปพบแพทย์ทันทีหรือโทรเรียกรถพยาบาล โดยแพทย์จะรักษาโดยการฉีดอิพิเนฟริน (Epinephrine) หรืออะดรีนาลีน (Adrenaline) เพื่อบรรเทาอาการที่เกิดขึ้นจากการแพ้มดอย่างรุนแรง
ทั้งนี้ หากพบผู้ที่มีอาการแพ้มดอย่างรุนแรง ควรให้ผู้ที่แพ้มดนอนราบระหว่างที่รอรถพยาบาลหรือกำลังไปโรงพยาบาล หากมีอาการหายใจลำบาก ควรให้ผู้ที่แพ้มดนั่งแทนการนอน ซึ่งจะช่วยให้หายใจสะดวกขึ้น หากผู้ที่แพ้มดหมดสติและไม่หายใจ ควรรีบทำ CPR ทันทีเพื่อช่วยชีวิตผู้ที่แพ้มด
อย่างไรก็ตาม เพื่อลดโอกาสเสี่ยงในการเกิดอาการแพ้มดในอนาคต ผู้ที่มีอาการแพ้ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสมดด้วยวิธีต่าง ๆ เช่น หลีกเลี่ยงการอยู่ในบริเวณที่มีรังมดหรือมีมดเยอะ ใส่เสื้อผ้าปิดบริเวณที่อาจถูกกัดบ่อย เช่น กางเกงขายาว เสื้อแขนยาว ถุงเท้า ถุงมือ ปลอกแขน ใช้ยากำจัดแมลงเพื่อกำจัดมด
