วิธีรักษาแผลสดให้หายเร็ว เป็นวิธีที่จะช่วยให้แผลถลอก แผลมีดบาด หรือแผลไหม้ที่ไม่รุนแรง หายได้เร็วขึ้น ด้วยการดูแลรักษาแผลที่เพิ่งเกิดให้สะอาด ปลอดภัย และถูกต้อง รวมถึงการหลีกเลี่ยงปัจจัยที่ทำให้แผลหายช้า และช่วยเหลือร่างกายให้ฟื้นฟูบาดแผลไวขึ้นด้วยการพักผ่อนที่เพียงพอ และกินอาหารที่มีประโยชน์
เมื่อเกิดแผลสดร่างกายจะผ่านกระบวนการ 4 อย่างเพื่อรักษาแผลให้หาย ซึ่งก็คือการทำให้เลือดแข็งตัวเพื่อป้องกันการเสียเลือด การส่งสารอาหาร ออกซิเจน และเซลล์เม็ดเลือดขาวมาฟื้นฟูและจัดการเชื้อโรค การสร้างเนื้อเยื่อใหม่ และการทำให้เนื้อเยื่อใหม่แข็งแกร่งขึ้น ซึ่งการรู้วิธีรักษาแผลสดให้หายเร็วจะช่วยให้ร่างกายผ่านกระบวนการฟื้นฟูนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นนั่นเอง
วิธีรักษาแผลสดให้หายเร็ว
วิธีรักษาแผลสดให้หายเร็วอาจแบ่งออกได้เป็นกลุ่มใหญ่ ๆ ดังนี้
วิธีรักษาแผลสดที่เกิดจากการถลอกหรือของมีคมบาด
แผลที่เกิดจากการถลอก และถูกของมีคมบาดที่ไม่ร้ายแรงนั้นสามารถรักษาด้วยตนเองที่บ้านได้ โดยใช้วิธีดังนี้
1. รักษาแผลให้สะอาดและห้ามเลือด
วิธีรักษาแผลสดให้หายเร็วที่ควรทำเป็นอย่างแรกคือการล้างแผลด้วยน้ำสะอาด โดยสามารถใช้สบู่ล้างทำความสะอาดแผลได้แต่ควรระวังไม่ให้โดนแผลตรง ๆ และสามารถใช้แผ่นเช็ดฆ่าเชื้อที่ปราศจากแอลกอฮอลล์ หรือผ้าก๊อซแบบแผ่นฆ่าเชื้อชุบน้ำด้วยก็ได้ การรักษาแผลให้สะอาดจะช่วยป้องกันการติดเชื้อซึ่งทำให้แผลหายช้าลงได้
หลังล้างแผลให้สะอาดแล้ว ควรห้ามเลือดด้วยการใช้ผ้าก๊อซหรือผ้าสะอาดกดบริเวณแผลเบา ๆ สองสามนาที จากนั้นอาจใช้ปีโตรเลี่ยมเจลลี่ (Petroleum jelly) ทาที่แผลเพื่อป้องกันไม่ให้แผลตกสะเก็ด ซึ่งจะส่งผลให้แผลหายช้าลง
2. แปะพลาสเตอร์
ใช้พลาสเตอร์ปิดแผล โดยหากเป็นแผลสดที่เกิดจากมีดบาด สามารถใช้พลาสเตอร์แบบผีเสื้อ (Butterfly Bandage) ปิดแผลเพื่อช่วยให้ผิวหนังยึดติดกันได้ ส่วนแผลถลอกที่มีขนาดใหญ่ก็สามารถเลือกใช้แผ่นแปะซิลิโคนหรือแผ่นไฮโดรเจลได้เช่นกัน การแปะพลาสเตอร์จะช่วยรักษาความชุ่มชื้นและป้องกันไม่ให้แผลตกสะเก็ดหรือมีแผลเป็น ซึ่งเป็นหนึ่งในวิธีรักษาแผลสดให้หายเร็วขึ้น
อย่างไรก็ตาม ควรเปลี่ยนพลาสเตอร์ปิดแผลทุกวัน หรือเปลี่ยนเมื่อพลาสเตอร์เปียกและสกปรกเพื่อรักษาแผลให้สะอาด รวมถึงไม่ควรแปะพลาสเตอร์ลงบนแผลเจาะ แผลถูกแทง หรือแผลถูกกัด โดยหากเกิดแผลประเภทดังกล่าวขึ้น ควรไปพบแพทย์เพื่อรับการดูแลรักษาแผลที่ถูกต้อง
3. สังเกตอาการติดเชื้อ
การสังเกตอาการติดเชื้อบ่อย ๆ หรือทุก 24 ชั่วโมง เป็นอีกหนึ่งวิธีรักษาแผลสดให้หายเร็ว เพราะช่วยให้รู้ตัวเร็วและไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษาอาการติดเชื้อได้ไว โดยแผลที่ติดเชื้ออาจมีอาการหลายอย่าง เช่น บวมแดง มีน้ำหนองสีเขียว เหลือง หรือน้ำตาล ไหลออกมา หนองมีกลิ่นเหม็น เจ็บบริเวณที่เป็นแผลอย่างมาก แผลหายช้า และมีไข้สูงกว่า 38 องศา
4. ดูแลแผลอย่างเหมาะสม
อีกหนึ่งวิธีรักษาแผลสดให้หายเร็วที่ควรทำคือการดูแลแผลที่เริ่มมีเนื้อเยื่อใหม่หรือเริ่มมีสะเก็ดแผล ด้วยการไม่แกะสะเก็ดแผลนั้น เพราะอาจส่งผลต่อการฟื้นฟูร่างกาย รวมถึงทำให้มีแผลเป็นได้ และควรทาครีมกันแดดหากต้องออกไปข้างนอกบ่อยครั้ง เพื่อช่วยป้องกันการเกิดแผลเป็นและสีผิวเปลี่ยน โดยควรเลือกใช้ครีมกันแดด SPF (Sun-Protection Factor) 30
5. กินอาหารมีประโยชน์และพักผ่อน
สารอาหารเป็นปัจจัยสำคัญต่อร่างกายที่จะช่วยให้แผลหายเร็วขึ้น วิธีรักษาแผลสดให้หายเร็วที่สำคัญอีกวิธีหนึ่งคือการกินอาหารที่มีประโยชน์ ซึ่งสารอาหารที่ควรกินเพื่อช่วยให้แผลสดหายไว ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต โปรตีน วิตามิน และแร่ธาตุ โดยคาร์โบไฮเดรตจะช่วยให้พลังงานแก่ร่างกาย โปรตีน วิตามิน และแร่ธาตุจะช่วยซ่อมแซมและสร้างเนื้อเยื่อใหม่
นอกจากการกินอาหารให้มีประโยชน์แล้วยังควรดื่มน้ำให้เพียงพอ เนื่องจากน้ำจะช่วยให้ผิวหนังมีความยืดหยุ่น ไม่แตกง่าย จึงช่วยลดความเสี่ยงที่จะเกิดแผลติดเชื้อ โดยปริมาณน้ำที่ควรดื่มต่อวันคือ 6–8 แก้ว และควรพักผ่อนให้เพียงพอเพื่อให้ร่างกายฟื้นฟูตัวเองได้อย่างเต็มที่
6. หลีกเลี่ยงปัจจัยที่ทำให้แผลหายช้า
โดยปกติแล้วเมื่ออายุมากขึ้นแผลก็จะหายช้าลง แต่บางครั้งปัจจัยบางอย่าง เช่น การติดเชื้อ และความเครียด ก็สามารถขัดขวางกระบวนการฟื้นฟูของร่างกายจนทำให้แผลหายช้าได้ โดยควรรักษาแผลให้แห้งและสะอาด เพราะแผลเปียกมักทำให้คันและเพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อ นอกจากนี้ การดื่มเหล้าและสูบบุหรี่ยังเพิ่มความเสี่ยงที่แผลจะติดเชื้อเพิ่มขึ้น รวมถึงยังชะลอการฟื้นฟูของร่างกาย จึงเป็นสิ่งที่ควรหลีกเลี่ยง
ส่วนความเครียดนั้นสามารถทำให้แผลหายช้า เนื่องจากอาการเครียดทำให้นอนไม่พอ กินอาหารมากหรือน้อยไป รวมถึงอาจทำให้ดื่มเหล้าและสูบบุหรี่มากขึ้น ซึ่งส่งผลกระทบต่อกระบวนการฟื้นฟูของร่างกาย การจัดการกับความเครียดและพักผ่อนให้เพียงพอจึงอาจช่วยให้ร่างกายฟื้นฟูได้ดีขึ้น
วิธีรักษาแผลสดที่เกิดจากไฟไหม้
แผลไหม้หรือแผลที่เกิดไฟไหม้เป็นอีกหนึ่งแผลสดที่สามารถเกิดได้ในชีวิตประจำวัน และสามารถรักษาหายได้ด้วยตนเองหากไม่ใช่แผลไหม้ร้ายแรง โดยเมื่อเกิดแผลไหม้ วิธีรักษาแผลสดให้หายเร็วที่ควรทำ ได้แก่
- ถอดเสื้อผ้าหรือเครื่องประดับที่ใกล้กับจุดที่ถูกไหม้ออก แต่ไม่ต้องถอดเครื่องประดับหรือเสื้อผ้าที่ไหม้ติดกับผิว เพราะอาจทำให้บาดเจ็บมากขึ้นได้
- ทำให้แผลไหม้เย็นลงด้วยการใช้น้ำเย็นหรือน้ำอุ่นรดลงบนจุดที่ถูกไหม้ 5–30 นาที หรือใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำซับแผลเพื่อลดอาการเจ็บปวด แต่ห้ามใช้น้ำแข็ง น้ำที่ใส่น้ำแข็ง ครีมหรือสารที่มีความมันทาลงบนผิว
- หลังราดน้ำลงบนแผลแล้ว ให้ใช้พลาสเตอร์ปิดแผลให้สะอาด และหลีกเลี่ยงไม่ให้แผลถูกกดทับหรือถูกเสียดสี
- ใช้ยาพาราเซตามอล (Paracetamol) หรือยาไอบูโพรเฟน (Ibuprofen) เพื่อบรรเทาอาการปวด
หากเกิดแผลไหม้รุนแรง หรือแผลไหม้ที่ใหญ่กว่ามือ แผลไหม้สีขาวหรือสีดำ แผลไหม้ที่มีสาเหตุจากสารเคมีหรืออุปกรณ์อิเล็กครอนิกส์ รวมถึงมีสัญญาณของอาการช็อก เช่น มึนหัว มีไข้ เหงื่อออก ไร้เรี่ยวแรง ผิวเย็นหรือชื้น ควรไปพบแพทย์ในทันที
ถึงแม้ว่าวิธีรักษาแผลสดให้หายเร็วจะช่วยให้รักษาแผลถลอก แผลถูกบาด หรือแผลไหม้เล็กน้อยได้ แต่หากเกิดแผลสดจากการถูกของมีคมบาดที่ลึกกว่าครึ่งนิ้ว หรือเป็นแผลที่เลือดไหลไม่หยุดแม้จะห้ามเลือดมากว่า 10 นาทีแล้ว รวมถึงแผลมีการติดเชื้อ มีไข้ มีอาการเจ็บที่ใช้ยารักษาไม่หาย ก็ควรไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสม
