วิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองจะช่วยบรรเทาอาการที่เกิดจากโรคเหงือกอักเสบ เช่น ปวดเหงือก เหงือกบวมแดง มีกลิ่นปาก และมีเลือดออกบริเวณเหงือกได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการเหงือกอักเสบในระยะแรก ๆ ที่อาการยังไม่รุนแรงมาก
เหงือกอักเสบมักเกิดจากการไม่ดูแลสุขภาพช่องปากอย่างเหมาะสม ทำให้เกิดการสะสมของพลัค (Plaque) ซึ่งอาจนำไปสู่โรคเหงือกอักเสบและฟันผุ ดังนั้น ควรรู้จักวิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองอย่างเหมาะสมและจัดการคราบพลัคสะสมตั้งแต่เนิ่น ๆ เพราะหากปล่อยไว้โดยไม่ดูแลรักษาอาจนำไปสู่โรคปริทันต์อักเสบได้
รวมวิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองที่ควรรู้
วิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเอง มีดังนี้
1. แปรงฟันให้ถูกวิธี
ใช้แปรงสีฟันที่มีขนแปรงอ่อนนุ่มหรือแปรงสีฟันไฟฟ้า และยาสีฟันที่มีส่วนผสมของฟลูออไรด์ในการแปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง คือเช้าและก่อนนอน หรือแปรงทุกครั้งหลังมื้ออาหาร โดยใช้เวลาแปรงฟันอย่างน้อย 2 นาที
วิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองด้วยการแปรงฟันให้ถูกต้องคือ วางขนแปรงเข้าหาฟันชิดกับขอบเหงือก ให้ขนแปรงเอียง 45 องศา ลงน้ำหนักพอประมาณ ไม่แปรงฟันแรงเกินไป ขยับแปรงสั้น ๆ ไปมาให้ทั่วทั้งปาก โดยแปรงฟันบนและล่างทั้งด้านนอกและด้านใน จากนั้นแปรงฟันกรามให้ครบทุกซี่ ทั้งนี้ ควรเปลี่ยนแปรงสีฟันใหม่ทุก 3–4 เดือน หรือเมื่อขนแปรงเริ่มเสื่อมสภาพ
2. ใช้ไหมขัดฟัน
การใช้ไหมขัดฟันเป็นวิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองจะช่วยทำความสะอาดเศษอาหารที่ตกค้างและแบคทีเรียที่สะสมตามซอกฟันหรือบริเวณที่ขนแปรงเข้าไม่ถึงได้ดีขึ้น ไหมขัดฟันที่วางขายทั่วไปมีหลายประเภท เช่น ไหนขัดฟันแบบปกติ ไหมขัดฟันแบบมีด้ามจับ ไหมจัดฟันสำหรับคนที่จัดฟัน บางผลิตภัณฑ์อาจมีการแต่งกลิ่น และเคลือบขี้ผึ้ง ซึ่งสามารถเลือกใช้ได้ตามความถนัดและความชอบ
ควรใช้ไหมขัดฟันอย่างน้อยวันละ 1 ครั้งหลังแปรงฟัน หากใช้ไหมขัดฟันแบบปกติ ให้ดึงไหมขัดฟันออกจากตลับยาวประมาณ 1 ไม้บรรทัด พันไหมขัดฟันกับนิ้วกลางด้านซ้ายและขวา ให้เหลือไหมความยาวประมาณ 2–3 นิ้วระหว่างนิ้วมือ จับไหมด้วยนิ้วโป้งและนิ้วชี้ สอดไหมขัดฟันเข้าที่ซอกฟันและเหงือก ให้เส้นไหมโค้งไปตามฟัน เลื่อนไหมขัดฟันขึ้นลงไปมาเบา ๆ ทำจนครบทุกซี่ แล้วบ้วนน้ำทิ้ง
3. ใช้น้ำยาบ้วนปาก
วิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองอีกวิธีหนึ่งคือการเลือกใช้น้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของเซทิลไพริดิเนียมคลอไรด์ (Cetylpyridinium Chloride) น้ำมันหอมระเหย และฟลูออไรด์ ซึ่งช่วยรักษาเหงือกอักเสบ ช่วยลดกลิ่นปาก และป้องกันฟันผุ
4. บ้วนปากด้วยน้ำเกลือหรือเบคกิ้งโซดา
การใช้น้ำเกลือบ้วนปากเป็นวิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองที่มีประสิทธิภาพและราคาถูกกว่าการใช้น้ำยาบ้วนปากทั่วไป โดยอาจช่วยลดการอักเสบของเหงือก บรรเทาอาการเจ็บปวด ลดการสะสมของแบคทีเรียในช่องปาก และลดกลิ่นปากได้
ผู้ที่มีอาการเหงือกอักเสบสามารถผสมน้ำเกลือสำหรับบ้วนปากได้เอง โดยผสมเกลือ ½–¾ ช้อนชากับน้ำอุ่น 1 แก้ว กลั้วให้ทั่วปากประมาณ 30 วินาทีแล้วบ้วนทิ้ง
5. ใช้สมุนไพร
วิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองโดยใช้สมุนไพรไทยที่หาได้ง่าย เช่น ข่า ขมิ้น กานพลู ช่วยดูแลสุขภาพเหงือกและฟัน ช่วยฆ่าเชื้อโรค ลดการอักเสบของเหงือก ป้องกันการสะสมของพลัค เช่น
- ข่า นำข่าสดมาหั่นเป็นแว่น ล้างให้สะอาด แล้วนำมาตำกับเกลือให้ละเอียด ใช้แปรงฟันและทาบริเวณเหงือก ทิ้งไว้ 5 นาที แล้วบ้วนน้ำตาม ใช้วันละ 2 ครั้ง เช้าและก่อนนอน
- ขมิ้น อาจเลือกใช้ยาสีฟันที่มีส่วนผสมของขมิ้น หรือผสมผงขมิ้น ¼ ช้อนชา กับน้ำมันมะพร้าว ⅛ ช้อนชา แล้วนำมาแปรงฟัน
- กานพลู บดกานพลูเป็นผงประมาณ 1 ช้อนชา นำสำลีก้อนที่ชุบน้ำหมาด ๆ ไปจุ่มในผงกานพลู แล้วนำมาถูเบา ๆ บริเวณเหงือก ทิ้งไว้ประมาณ 1 นาที แล้วบ้วนน้ำทิ้ง
6. กลั้วปากด้วยน้ำมันมะพร้าว
การกลั้วปากด้วยน้ำมันมะพร้าว หรือที่เรียกว่าออยล์พูลลิ่ง (Oil Pulling) เป็นวิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองที่มีแนวคิดจากการแพทย์แผนโบราณของประเทศอินเดีย โดยช่วยลดการสะสมของแบคทีเรียและการก่อตัวของพลัค ลดกลิ่นปาก ป้องกันการอักเสบของเหงือก
วิธีใช้คืออมน้ำมันมะพร้าว 1 ช้อนชาไว้ในปาก กลั้วให้ทั่วปากประมาณ 15–20 นาที แล้วบ้วนน้ำมันทิ้ง จากนั้นบ้วนน้ำตาม
7. ดูแลความสะอาดของฟันปลอมและรีเทนเนอร์
นอกจากการดูแลความสะอาดของเหงือกและฟัน วิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองที่หลายคนละเลยคือการทำความสะอาดอุปกรณ์สำหรับผู้ที่จัดฟัน เช่น เหล็กจัดฟัน รีเทนเนอร์ และฟันปลอมทั้งชนิดติดแน่นและชนิดถอดได้ เป็นวิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองที่ไม่ควรละเลย
ควรใช้แปรงสีฟันแปรงทำความสะอาดอุปกรณ์เหล่านี้ และนำไปแช่ในน้ำผสมน้ำส้มสายชู หรือเม็ดฟู่ทำความสะอาดที่หาซื้อได้ทั่วไปตามคำแนะนำของทันตแพทย์เป็นประจำ
8. ใส่ใจอาหารการกิน
อาหารและเครื่องดื่มที่เรากินและดื่มอาจส่งผลต่อสุขภาพเหงือกและฟัน ควรหลีกเลี่ยงการกินอาหารและเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูง รวมถึงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ซึ่งอาจทำให้เกิดการสะสมของพลัคและหินปูนทำลายในช่องปากมากขึ้น ซึ่งอาจนำไปสู่โรคเหงือกอักเสบตามมา
นอกจากนี้ ผู้ที่มีโรคเหงือกอักเสบควรบ้วนปากหรือแปรงฟันทุกครั้งหลังกินหรือดื่มอาหารและเครื่องดื่มเหล่านี้ นับเป็นอีกหนึ่งวิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองที่ทำได้ไม่ยาก
9. งดสูบบุหรี่
การสูบบุหรี่และยาสูบต่าง ๆ จะเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคเหงือกอักเสบและปริทันต์อักเสบ เนื่องจากสารเคมีในบุหรี่ส่งผลให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง ซึ่งจะทำให้ร่างกายไม่สามารถกำจัดเชื้อโรคที่ทำให้เกิดโรคเหงือกอักเสบได้ดีเท่าคนที่ไม่ได้สูบบุหรี่ ทำให้เกิดการติดเชื้อง่ายและหายได้ช้า วิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองที่เห็นผลคือการปรึกษาแพทย์เพื่อหาวิธีเลิกบุหรี่อย่างเหมาะสม
นอกจากนี้ ควรดูแลสุขภาพช่องปากด้วยการไปพบทันตแพทย์ปีละ 1–2 ครั้ง สำหรับผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ที่อาจเสี่ยงต่อการเกิดโรคเหงือกได้ง่าย ควรไปพบทันตแพทย์ตามนัดเป็นประจำ เพื่อป้องกันและรับการรักษาหากเกิดอาการผิดปกติใด ๆ ภายในช่องปาก
หากทำตามวิธีรักษาเหงือกอักเสบด้วยตัวเองแล้วอาการยังไม่ดีขึ้น หรือมีอาการเหงือกบวมมาก ปวดฟันหรือเหงือกอย่างรุนแรง มีกลิ่นปากแรง มีเลือดออกมาก ควรปรึกษาทันแพทย์เพื่อรับการรักษา เช่น ขูดหินปูน และอาจสั่งจ่ายยา หรือรักษาด้วยวิธีอื่นหากมีอาการเหงือกอักเสบรุนแรง
