การผ่าตัดส่องกล้องถือได้ว่าเป็นเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่มีประโยชน์เป็นอย่างมาก เพราะช่วยลดการผ่าตัดเปิดหน้าท้อง ซึ่งมักสร้างแผลขนาดใหญ่ที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อและใช้เวลาพักฟื้นค่อนข้างนาน แต่บางครั้งการผ่าตัดส่องกล้องอาจฝากรอยแผลเป็นไว้ จึงอาจส่งผลต่อความมั่นใจในรูปลักษณ์ของผู้ป่วยภายหลังจากการรักษา
ในปัจจุบันเทคโนโลยีการผ่าตัดส่องกล้องนั้นได้พัฒนาไปอีกขั้น คือ การผ่าตัดส่องกล้องแบบไร้แผลหรือ NOTES (Natural Orifice Transluminal Endoscopic Surgery) โดยการผ่าตัดในรูปแบบนี้จะใช้กล้องและเครื่องมือผ่าตัดสอดเข้าไปตามช่องรูเปิดตามธรรมชาติภายในร่างกาย เช่น ปาก รูทวาร และช่องคลอด ทำให้ไม่มีรอยแผลบริเวณผิวหนังภายนอก จึงอาจเป็นประโยชน์สำหรับผู้ที่ไม่อยากมีรอยแผลเป็นภายหลังการผ่าตัด อย่างไรก็ตาม NOTES ยังคงมีข้อจำกัดบางอย่างที่ควรทราบก่อนเข้ารับการรักษา
NOTES ใช้ผ่าตัดโรคใดได้บ้าง ?
การผ่าตัดส่องกล้องไร้แผลด้วยเทคนิค NOTES มักใช้ในกรณีที่ตำแหน่งของโรคนั้นอยู่ใกล้กับช่องเปิดธรรมชาติ ซึ่งการผ่าตัดส่วนใหญ่จึงเน้นไปที่การรักษาโรคต่อไปนี้
- โรคลำไส้อักเสบ
- เนื้องอกในมดลูก (Uterine Fibroids) ที่มีขนาดไม่ใหญ่มาก
- เนื้องอกและติ่งเนื้องอกในโพรงมดลูก
- เนื้องอกในรังไข่บางชนิด
- เยื่อบุมดลูกหนาตัวผิดปกติ (Endometrial Hyperplasia)
- เซลล์บริเวณปากมดลูกผิดปกติที่อาจกลายเป็นเซลล์มะเร็ง
- โรคเกี่ยวกับตับอ่อน
- โรคนิ่วในถุงน้ำดี
- โรคไส้ติ่งอักเสบ
นอกจากนี้ ยังมีอีกหลายโรคที่แพทย์อาจเลือกใช้วิธีนี้ ซึ่งการรักษาต้องขึ้นอยู่กับตำแหน่งของโรคและดุลยพินิจของแพทย์ร่วมด้วย
ก่อนการผ่าตัดวิสัญญีแพทย์จะทำการวางยาสลบ จากนั้นจะส่องกล้องและเครื่องมือเข้าไปในช่องเปิดตามร่างกาย โดยแพทย์อาจใช้เครื่องมือกรีดผนังของอวัยวะช่องเปิดเป็นรอยแผลขนาดเล็ก เพื่อเป็นทางผ่านเข้าไปยังอวัยวะที่ต้องรักษา โดยกล้องที่สอดเข้าไปนั้นเป็นกล้องเฉพาะทางที่มีความละเอียดสูง จึงช่วยให้ศัลยแพทย์มองเห็นร่องรอยและตำแหน่งของโรคได้อย่างชัดเจน ทำให้การผ่าตัดส่องกล้องไร้แผลด้วยเทคนิค NOTES มีความแม่นยำและมีประสิทธิภาพไม่ต่างจากการผ่าตัดเปิดแบบปกติ เมื่อแพทย์ผ่าตัดอวัยวะดังกล่าวเรียบร้อยแล้วก็จะทำการเย็บปิดรอยแผลขนาดเล็กของผนังอวัยวะที่เจาะผ่านเข้าไป สำหรับระยะเวลาในการผ่าตัดนั้นอาจขึ้นอยู่กับชนิดของโรคและความพร้อมของร่างกายผู้ป่วย
การพักฟื้นหลังผ่าตัดส่องกล้องแบบ NOTES
ภายหลังการผ่าตัดเสร็จสิ้น แพทย์อาจสั่งจ่ายยาปฏิชีวนะหรือยาฆ่าเชื้อเพื่อป้องกันการติดเชื้อ และผู้ป่วยอาจต้องพักฟื้นในโรงพยาบาลสักระยะหนึ่ง แต่การพักฟื้นจากการผ่าตัดส่องกล้องไร้แผลนั้นใช้เวลาค่อนข้างน้อยเมื่อเทียบกับการผ่าตัดเปิดแผลแบบปกติ ซึ่งอาจใช้เวลาเพียง 2-3 วันในการพักฟื้นในโรงพยาบาลและ 2-3 สัปดาห์สำหรับการพักฟื้นที่บ้าน โดยในระหว่างนี้ก็สามารถทำงานหรือดำเนินชีวิตได้ปกติ ยกเว้นบางกิจกรรมเท่านั้น
ข้อดีและข้อจำกัดของ NOTES
การผ่าตัด NOTES อาจเป็นประโยชน์สำหรับผู้ที่ไม่อยากหยุดงานเป็นเวลานานและยังช่วยลดค่าใช้จ่ายการรักษาตัวในโรงพยาบาลได้ด้วย อีกทั้งขนาดแผลผ่าตัดที่เล็กกว่าจึงทำให้มีอาการปวดแผลหลังยาชาหมดฤทธิ์น้อยกว่าการผ่าตัดเปิดหน้าท้อง นอกจากนี้ ยังส่งผลในด้านความสวยงาม เนื่องจากเป็นการผ่าตัดจากภายในร่างกาย จึงมั่นใจได้ว่าจะไม่หลงเหลือรอยแผลเป็นทิ้งไว้บริเวณผิวภายนอก
อย่างไรก็ตาม การจะเข้ารับการผ่าตัดส่องกล้องแบบไร้แผลก็ยังมีข้อจำกัดบางประการ เช่น ตำแหน่งของอวัยวะนั้นอยู่ใกล้ช่องเปิดหรือไม่ ในกรณีของการผ่าตัดเนื้องอกก็จำเป็นต้องดูขนาดของเนื้องอกว่าสามารถนำออกทางแผลผ่าตัดที่อยู่ภายในร่างกายได้หรือไม่ เป็นต้น นอกจากนี้ การผ่าตัด NOTES ก็ยังคงมีผลข้างเคียงคล้ายกับการผ่าตัดอื่น อย่างเลือดออกภายในและความเสี่ยงในการติดเชื้อ เพียงแต่มีความเสี่ยงและความรุนแรงที่น้อยกว่า หลังเข้ารับการผ่าตัด ผู้ป่วยควรใช้ยาฆ่าเชื้อตามที่แพทย์สั่งและดูแลตนเองตามที่แพทย์แนะนำอย่างเคร่งครัด เพื่อลดความเสี่ยงจากการติดเชื้อและช่วยให้แผลหายเร็วขึ้น
สุดท้ายนี้ การผ่าตัดด้วยเทคนิค NOTES จึงเป็นอีกทางเลือกในการผ่าตัดที่ค่อนข้างตอบโจทย์คนหลายกลุ่ม เพราะไม่ทิ้งรอยแผลเป็นสำหรับคนที่กลัวเรื่องความสวยงาม เจ็บน้อยกว่าสำหรับคนที่กลัวการผ่าตัด รวมไปถึงผู้ที่ไม่ต้องการเสียค่าใช้จ่ายในการพักฟื้นหรือต้องหยุดงานเป็นเวลานาน แต่เพื่อความปลอดภัย ผู้ป่วยควรปรึกษาแพทย์ถึงประโยชน์ ความเสี่ยง และข้อจำกัดของการผ่าตัดโดยละเอียด เพื่อเลือกวิธีการรักษาให้เหมาะสมกับแต่ละคน
