กรดอะมิโนจำเป็นคืออะไร สำคัญต่อร่างกายอย่างไร

กรดอะมิโนเป็นส่วนประกอบของโปรตีนที่สำคัญต่อการทำงานของระบบต่าง ๆ ในร่างกาย ซึ่งมีทั้งหมด 20 ชนิด โดยแบ่งเป็นกรดอะมิโนจำเป็น (Essential Amino Acids) 9 ชนิดที่ร่างกายไม่สามารถสังเคราะห์ได้และจะได้รับจากการรับประทานอาหารเท่านั้น ส่วนกรดอะมิโนชนิดอื่นร่างกายสามารถสร้างได้ การได้รับกรดอะมิโนจำเป็นจากอาหารจึงเป็นสิ่งสำคัญ

หลังจากรับประทานอาหารประเภทโปรตีน ร่างกายจะย่อยสลายให้กลายเป็นกรดอะมิโน เพื่อนำไปใช้ประโยชน์อย่างซ่อมแซมเนื้อเยื่อ ช่วยให้เซลล์เจริญเติบโต ช่วยในการย่อยอาหาร และใช้เป็นพลังงานในร่างกาย กรดอะมิโนจำเป็นทั้ง 9 ชนิดสำคัญอย่างไรต่อร่างกาย และพบในอาหารชนิดใดบ้าง บทความนี้มีคำตอบ 

ประโยชน์ของกรดอะมิโนจำเป็น 9 ชนิด

กรดอะมิโนจำเป็นทั้ง 9 ชนิดมีความสำคัญต่อร่างกายต่างกัน ดังนี้

• ฮิสตีดีน (Histidine) มีส่วนช่วยสร้างสารฮิสตามีน (Histamine) ที่เป็นสารสื่อประสาท ซึ่งจะช่วยเสริมสร้างการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน ระบบย่อยอาหาร การนอนหลับ และพัฒนาการทางเพศ นอกจากนี้ ฮิสตีดีนยังช่วยป้องกันความเสียหายของปลอกหุ้มเส้นประสาทมัยอิลิน (Myelin Sheath) อีกด้วย
• ลิวซีน (Leucine) เป็นหนึ่งในกลุ่มกรดอะมิโนที่สำคัญต่อการเสริมสร้างกล้ามเนื้อ (Branch Chain Amino Acids: BCAAs) มีบทบาทในการสังเคราะห์โปรตีน และโกรทฮอร์โมน (Growth Hormones) ช่วยเสริมสร้างและซ่อมแซมกล้ามเนื้อที่สึกหรอ ฟื้นฟูบาดแผล และรักษาระดับน้ำตาลในเลือด
• ไอโซลิวซีน (Isoleucine) จัดอยู่ในกลุ่ม BCAAs เป็นส่วนประกอบสำคัญในเนื้อเยื่อกล้ามเนื้อ ช่วยในกระบวนการเปลี่ยนแปลงพลังงานในกล้ามเนื้อ (Muscle Metabolism) และการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน 
• วาลีน (Valine) เป็นกรดอะมิโนอีกตัวในกลุ่ม BCAAs ที่ช่วยในการสร้างพลังงาน เสริมสร้างการเจริญเติบโตของกล้ามเนื้อและการสร้างเนื้อเยื่อใหม่
• ทรีโอนีน (Threonine) ช่วยสร้างโปรตีนสำคัญอย่างคอลลาเจนและอีลาสติน ซึ่งเป็นองค์ประกอบในผิวหนังและเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน (Connective Tissue) ช่วยในการเผาผลาญไขมัน การทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน และช่วยให้เลือดแข็งตัว ป้องกันเลือดออกผิดปกติ
• ไลซีน (Lysine) มีส่วนช่วยสร้างพลังงาน ฮอร์โมน คอลลาเจน และอีลาสติน รวมทั้งช่วยในการสังเคราะห์โปรตีน การดูดซึมของแคลเซียม และเสริมการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน 
• เมไธโอนีน (Methionine) ช่วยในการทำงานของระบบเผาผลาญ การกำจัดสารพิษออกจากร่างกาย และการเจริญเติบโตของกล้ามเนื้อ รวมทั้งช่วยในการดูดซึมแร่ธาตุในร่างกาย เช่น ซีลีเนียมและสังกะสี (Zinc)
• ฟีนีลอะลานีน (Phenylalanine) จำเป็นต่อการสร้างสารสื่อประสาทในสมองหลายชนิด เช่น โดพามีน (Dopamine) นอร์เอพิเนฟริน (Norepinephrine) และอิพิเนฟริน (Epinephrine) รวมถึงมีส่วนสำคัญในโครงสร้างของโปรตีนและช่วยในการผลิตกรดอะมิโนชนิดอื่น ๆ
• ทริปโตเฟน (Tryptophan) เป็นสารตั้งต้นในการสร้างเซโรโทนิน (Serotonin) ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ควบคุมความอยากอาหาร การนอนหลับ และอารมณ์ รวมทั้งช่วยรักษาสมดุลของไนโตรเจนในร่างกาย

การขาดกรดอะมิโนจำเป็น

การขาดโปรตีนอาจทำให้สูญเสียมวลกล้ามเนื้อ การเจริญเติบโตไม่เป็นไปตามเกณฑ์ การทำงานของหัวใจ ภูมิคุ้มกัน และระบบทางเดินหายใจอ่อนแอ อย่างไรก็ตาม คนทั่วไปที่รับประทานอาหารที่มีโปรตีนอย่างเพียงพอจะได้รับกรดอะมิโนจำเป็นมากพอและไม่มีภาวะขาดโปรตีน

สาเหตุสำคัญของการขาดโปรตีนคือ ได้รับอาหารที่มีปริมาณโปรตีนไม่เพียงพอจากความยากจน ความผิดปกติในการดูดซึมสารอาหาร การผ่าตัด และการขาดความเข้าใจในการลดน้ำหนักที่ถูกต้อง ผู้ที่ลดน้ำหนักบางคนรับประทานอาหารน้อยลงเพื่อลดปริมาณพลังงานที่ได้รับในแต่ละวัน จึงทำให้ได้รับโปรตีนไม่เพียงพอ

นอกจากนี้ กลุ่มเสี่ยงที่จะได้รับกรดอะมิโนจำเป็นไม่เพียงพอคือหญิงตั้งครรภ์ เนื่องจากขณะที่ตั้งครรภ์ร่างกายจะต้องการกรดอะมิโนจำเป็นเพิ่มขึ้น เช่น ทรีโอนีน ไลซีน ไอโซลิวซีน และทริปโตเฟน โดยเฉพาะช่วงไตรมาสที่ 3 ของการตั้งครรภ์ ซึ่งเป็นช่วงที่ทารกเติบโตเร็วที่สุด ร่างกายของคุณแม่จึงต้องได้รับสารอาหารอย่างเพียงพอเพื่อการเติบโตของทารกในครรภ์

โปรตีนช่วยเสริมสร้างกระดูก กล้ามเนื้อ ผิวหนัง ผม และเล็บของทารก และยังช่วยรักษาสมดุลของน้ำในร่างกาย ป้องกันอาการบวมจากการคั่งของของเหลว และรักษาระดับความดันโลหิตของคุณแม่ที่ตั้งครรภ์ให้อยู่ในระดับปกติ

อาหารที่มีกรดอะมิโนจำเป็น และปริมาณที่ควรรับประทาน

กรดอะมิโนจำเป็นพบในอาหารประเภทโปรตีน ซึ่งได้จากพืชและเนื้อสัตว์ต่าง ๆ เช่น เนื้อวัว เนื้อไก่ เนื้อปลา หอย ไข่ นมและผลิตภัณฑ์จากนม ถั่วเหลือง เต้าหู้ ควินัว เมล็ดเจีย (Chia Seeds) และบักวีต (Buckwheat)

ปริมาณโปรตีนที่แนะนำให้บริโภคสำหรับผู้ใหญ่ทั้งชายและหญิงคือ 1 กรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมต่อวัน โดยพลังงานจากโปรตีนเทียบกับพลังงานทั้งหมดที่ควรได้รับต่อวันควรอยู่ระหว่าง 10–15% 

การรับประทานอาหารที่มีโปรตีนในปริมาณที่เหมาะสมจะทำให้ร่างกายได้รับกรดอะมิโนจำเป็นที่เพียงพอต่อความต้องการในแต่ละวัน ส่วนผู้ที่เป็นมังสวิรัติหรือไม่รับประทานเนื้อสัตว์ ควรได้รับโปรตีนจากธัญพืชและถั่วในปริมาณที่เหมาะสม เพื่อช่วยเสริมโปรตีนให้เพียงพอทดแทนการไม่ได้รับประทานโปรตีนที่มาจากเนื้อสัตว์

กรดอะมิโนจำเป็นมีความสำคัญต่อร่างกายหลายด้าน เช่น สังเคราะห์โปรตีน เสริมสร้างและซ่อมแซมเนื้อเยื่อ และเสริมการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน โดยคนทั่วไปจะได้รับกรดอะมิโนจำเป็นอย่างเพียงพอโดยไม่จำเป็นต้องรับประทานอาหารเสริม หากมีข้อสงสัยหรือไม่สามารถรับประทานอาหารที่มีโปรตีนได้ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำ