การกินยาคุมฉุกเฉินบ่อยอาจทำให้หลายคนรู้สึกกังวลว่าจะก่อให้เกิดผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพหรือไม่ และสามารถกินยาคุมฉุกเฉินได้บ่อยแค่ไหน เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ไม่พร้อมสูงที่สุด
ยาคุมฉุกเฉิน (Emergency Contraception) คือยาคุมกำเนิดชนิดฉุกเฉินที่ช่วยลดความเสี่ยงของการตั้งครรภ์ในกรณีที่จำเป็นเท่านั้น โดยไม่ควรกินยาคุมฉุกเฉินบ่อย เพราะเป็นยาคนละชนิดกับยาคุมชนิดกินเป็นประจำ ผู้ใช้ยาคุมฉุกเฉินควรทราบถึงวิธีกินยาที่ถูกต้อง และผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น เพื่อประสิทธิภาพสูงสุดของตัวจากการใช้ยาและความปลอดภัยต่อสุขภาพ
รวมคำถามเกี่ยวกับการกินยาคุมฉุกเฉินบ่อย
ตอบคำถามที่หลายคนสงสัยเกี่ยวการกินยาคุมฉุกเฉินบ่อย เช่น
1. กินยาคุมฉุกเฉินบ่อยได้ไหม ควรกินตอนไหนบ้าง
ยาคุมฉุกเฉินชนิดเม็ดมีหลายชนิด แต่ในประเทศไทยนิยมใช้ชนิดที่มีเฉพาะฮอร์โมนโพรเจสติน ซึ่งมีตัวยาสำคัญคือลีโวนอร์เจสเตรล (Levonorgestrel)
การกินยาคุมฉุกเฉินชนิดนี้ไม่มีกำหนดว่าห้ามกินเกินกี่เม็ด โดยสามารถกินยาคุมฉุกเฉินบ่อยกว่า 1 ครั้งใน 1 รอบประจำเดือนได้ หากมีความจำเป็นที่ต้องกินเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ สิ่งที่ต้องพิจารณาคือมีความจำเป็นที่ต้องกินยาคุมฉุกเฉินบ่อยหรือไม่ ซึ่งโดยทั่วไป ควรกินยาคุมฉุกเฉินเพื่อลดความเสี่ยงของการตั้งครรภ์ไม่พร้อมที่เกิดจาก
- การมีเพศสัมพันธ์แบบสอดใส่โดยไม่ได้สวมถุงยางอนามัย และไม่ได้ใช้วิธีคุมกำเนิดอื่น
- การลืมกินยาคุมกำเนิดที่ต้องกินเป็นประจำทุกวัน รวมถึงคนที่ท้องเสียและอาเจียนหลังกินยาคุมกำเนิดปกติ เพราะจะไม่สามารถป้องกันการตั้งครรภ์ได้
- ความผิดพลาดจากการคุมกำเนิด เช่น ถุงยางเลื่อนหลุดหรือถุงยางแตกระหว่างมีเพศสัมพันธ์
- การถูกข่มขืนกระทำชำเรา
ควรกินยาคุมฉุกเฉินโดยทันทีภายใน 72 ชั่วโมง (3 วัน) และอย่างช้าที่สุดไม่เกิน 5 วัน หลังจากมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกัน หรือเกิดความผิดพลาดในการคุมกำเนิด หากกินช้ากว่านั้นอาจทำให้ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ลดลง
2. กินยาคุมฉุกเฉินบ่อยแทนยาคุมปกติได้หรือเปล่า
การกินยาคุมฉุกเฉินบ่อยไม่ได้ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ และไม่สามารถกินแทนยาเม็ดคุมกำเนิดปกติได้ เนื่องจากยาคุมฉุกเฉินประกอบด้วยฮอร์โมนปริมาณมากกว่ายาคุมกำเนิดปกติ จึงอาจเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงต่อร่างกายมากขึ้นด้วย
หากต้องการคุมกำเนิดในระยะยาว ไม่ควรใช้วิธีกินยาคุมฉุกเฉินบ่อย แต่ควรกินยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดปกติ หรือปรึกษาแพทย์เพื่อใช้วิธีคุมกำเนิดอื่น เช่น การใช้แผ่นแปะ ยาฝัง ยาฉีด และห่วงอนามัยคุมกำเนิดแทน
3. กินยาคุมฉุกเฉินบ่อยเป็นอันตรายไหม
คำถามที่คนสงสัยมากที่สุดคือ กินยาคุมฉุกเฉินบ่อยแล้วจะเป็นอันตรายหรือไม่ จะส่งเสียต่อสุขภาพหรือเปล่า
ซึ่งการกินยาคุมฉุกเฉินบ่อยอาจทำให้เกิดอาการผิดปกติต่อร่างกายได้ เช่น
- คัดเต้านม
- ปวดเกร็งท้องน้อย
- เลือดออกผิดปกติ เช่น ประจำเดือนมามากหรือมาน้อยผิดปกติ ประจำเดือนมากระปริบกระปรอย ประจำเดือนมาเร็วหรือช้ากว่ารอบปกติ
- อ่อนเพลีย
- เวียนหัว ปวดหัว
- คลื่นไส้ อาเจียน
โดยปกติแล้ว อาการเหล่านี้มักจะไม่รุนแรง และหายไปเองหลังจากกินยาคุมฉุกเฉินได้ 2–3 วัน แต่อาจมีเลือดออกผิดปกติได้นานประมาณ 2–3 สัปดาห์
ส่วนผลข้างเคียงต่อสุขภาพในระยะยาวจากการกินยาคุมฉุกเฉินบ่อยนั้นไม่มีผลการศึกษาที่แน่ชัด และยังไม่มีข้อมูลที่สรุปได้ว่าการกินยาคุมฉุกเฉินบ่อยจะทำให้มีลูกยาก เกิดความผิดปกติต่อพัฒนาการทารกในครรภ์ และแท้งบุตร
หากกินยาคุมฉุกเฉินแล้วพบว่าประจำเดือนไม่มาช้ากว่าปกติเกิน 3 สัปดาห์ ควรใช้ชุดทดสอบการตั้งครรภ์ที่หาซื้อได้ตามร้านขายยาหรือไปพบแพทย์เพื่อทำการตรวจเพิ่มเติม และหากมีอาการผิดปกติหลังกินยาคุมฉุกเฉินบ่อย เช่น มีเลือดออกทางช่องคลอดมากร่วมกับอาการปวดท้อง หรือมีเลือดออกไม่หยุด ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษา
