น้ำคาวปลา เป็นของเหลวที่ถูกขับออกผ่านทางช่องคลอด มีลักษณะคล้ายประจำเดือนและอาจมีกลิ่นเหม็น ซึ่งถือเป็นการเปลี่ยนแปลงหนึ่งที่พบได้ในผู้หญิงทุกคนหลังคลอดลูก แต่ปริมาณน้ำคาวปลาที่ถูกขับออกมาของแต่ละคนอาจแตกต่างกันไปตามวิธีคลอดและปัจจัยต่าง ๆ ดังนั้น ควรดูแลตนเองด้วยการรักษาความสะอาดมากขึ้นในช่วงเวลาหลังคลอด เพื่อลดโอกาสการติดเชื้อและปัญหาสุขภาพอื่น ๆ
น้ำคาวปลา คือ อะไร ?
น้ำคาวปลา คือ ของเหลวที่ถูกขับออกมาทางช่องคลอดหลังจากคลอดลูก มีลักษณะคล้ายกับประจำเดือน และอาจมีกลิ่นเหม็นอับ โดยลักษณะและสีของน้ำคาวปลาอาจแตกต่างกันไปตามช่วงวันหลังคลอด ดังนี้
- วันที่ 1-3 สีแดงเข้ม ลักษณะคล้ายลิ่มเลือดขนาดเล็ก มีขนาดใหญ่ไม่เกินผลลูกพลัม
- วันที่ 4-10 สีค่อนไปทางชมพูหรือน้ำตาล เริ่มมีความเหลวมากขึ้น
- วันที่ 7-14 สีค่อนไปทางเหลือง มีลักษณะคล้ายครีม
ในช่วงแรก น้ำคาวปลาส่วนใหญ่อาจมีลักษณะคล้ายเลือด แต่หลังจากนั้น 3-4 วัน หรือ 1 สัปดาห์อาจเริ่มเปลี่ยนไปมีลักษณะคล้ายเมือกแทน โดยภายในช่วง 24 ชั่วโมงหลังคลอด คุณแม่ที่คลอดธรรมชาติอาจมีน้ำคาวปลามากกว่าคุณแม่ที่ผ่าคลอด
น้ำคาวปลาหลังคลอดเป็นเรื่องปกติหรือไม่ ?
น้ำคาวปลาเป็นการเปลี่ยนแปลงตามธรรมชาติหลังคลอดของผู้หญิงซึ่งเป็นเรื่องปกติ โดยในช่วงวันแรก ๆ หลังคลอดอาจมีน้ำคาวปลาในลักษณะคล้ายเลือดออกมาค่อนข้างมาก เพราะช่วงที่ตั้งครรภ์ ปริมาณเลือดในร่างกายจะเพิ่มสูงขึ้นถึง 50 เปอร์เซ็นต์ เพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับการสูญเสียเลือดตอนคลอด
ควรทำอย่างไร เมื่อมีน้ำคาวปลา ?
วิธีการดูแลตนเองเมื่อมีน้ำคาวปลา มีดังนี้
- ใช้ผ้าอนามัยชนิดใหญ่พิเศษของโรงพยาบาลที่เหมาะสำหรับผู้หญิงหลังคลอด เพราะในช่วงแรกจะมีน้ำคาวปลาลักษณะคล้ายเลือดไหลออกมาค่อนข้างมาก
- ซื้อผ้าอนามัยเตรียมไว้เผื่อใช้ในจำนวนมาก หรืออาจเปลี่ยนไปใช้ผ้าอนามัยสำหรับผู้หญิงหลังคลอดโดยเฉพาะ
- ล้างมือให้สะอาดก่อนเปลี่ยนผ้าอนามัยทุกครั้ง เพื่อลดโอกาสการติดเชื้อ
- อาบน้ำอย่างน้อยวันละครั้ง
- หากมีแผลฝีเย็บ ควรดูแลบริเวณดังกล่าวเป็นพิเศษ เพื่อป้องกันการติดเชื้อ
- ห้ามใช้ผ้าอนามัยแบบสอดหรือถ้วยอนามัยจนกว่าจะถึงเวลานัดตรวจหลังคลอด 6 สัปดาห์ เพราะช่องคลอดและมดลูกอาจยังไม่ฟื้นตัวหรือหายดี ซึ่งอาจเพิ่มโอกาสติดเชื้อได้ง่าย
เมื่อไหร่น้ำคาวปลาจะหมดไป ?
น้ำคาวปลาควรลดน้อยลงภายใน 2-3 สัปดาห์ และหมดไปภายใน 4-6 สัปดาห์หลังคลอด แต่อาจมีปัจจัยบางอย่างทำให้น้ำคาวปลาถูกขับออกมามากกว่าปกติในบางช่วง เช่น
- ขณะให้นมลูก เพราะเป็นช่วงที่ร่างกายผลิตฮอร์โมนออกซิโทซิน (Oxytocin) ออกมา ซึ่งอาจช่วยเร่งการรักษาและกระตุ้นการหดตัวของมดลูก
- ตื่นนอนตอนเช้า
- ออกกำลังกาย
- ขับถ่ายปัสสาวะหรืออุจจาระ
ทั้งนี้ คุณแม่อาจพบลิ่มเลือดเป็นก้อนขนาดเล็กกว่าลูกกอล์ฟปนออกมากับน้ำคาวปลา ซึ่งอาจไม่ใช่เรื่องน่ากังวล แต่ก็ควรระวังและสังเกตอาการตนเองอยู่ตลอดเวลา เพราะความผิดปกติต่าง ๆ ของน้ำคาวปลา อาจบ่งบอกถึงภาวะแทรกซ้อนจากการคลอดอย่างการตกเลือดหรือการติดเชื้อได้
อาการผิดปกติที่ควรไปพบแพทย์
หากพบความผิดปกติใด ๆ เกี่ยวกับน้ำคาวปลา คุณแม่ควรไปปรึกษาแพทย์ หรือรีบไปพบแพทย์ทันทีหากมีอาการ ดังต่อไปนี้
- น้ำคาวปลาไหลออกมามากจนต้องเปลี่ยนผ้าอนามัยเกือบทุกชั่วโมง
- มีน้ำคาวปลาไหลออกมาเรื่อย ๆ นานเกิน 4-6 สัปดาห์
- มีน้ำคาวปลาในลักษณะเป็นลิ่มเลือดขนาดใหญ่กว่าลูกกอล์ฟไหลออกมานานหลายชั่วโมง
- น้ำคาวปลามีกลิิ่นเหม็นมากขึ้น
- น้ำคาวปลากลับมาเป็นสีแดงสดอีกครั้งหลังจากเริ่มจางได้ 2-3 วันแล้ว
- น้ำคาวปลามีสีแดงสดตลอด 4 วันหลังคลอดหรือนานกว่านั้น และอาการไม่ดีขึ้นแม้นอนหรือพักผ่อนแล้ว
- เป็นไข้ หรือปวดท้องส่วนล่าง
- หัวใจเต้นผิดปกติ หรือรู้สึกเวียนศีรษะเหมือนจะเป็นลม
