หลังจากที่ประเทศไทยเริ่มฉีดวัคซีนโควิด-19 และทยอยอนุมัติการนำเข้าวัคซีนทางเลือกเข้ามาแล้ว หลายคนอาจเกิดข้อสงสัยเกี่ยวกับการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น ทั้งในแง่ของความสำคัญ ระยะห่างของการฉีดแต่ละเข็ม และความปลอดภัยในการฉีด
กระทรวงสาธารณสุขของประเทศไทยได้ระบุว่า ผู้ที่ฉีดวัคซีนโควิด-19 เชื้อตาย อย่างวัคซีนซิโนแวคหรือวัคซีนซิโนฟาร์มครบ 2 เข็มแล้ว ควรเว้นระยะห่างการฉีดเข็มกระตุ้นเป็นเวลา 4 สัปดาห์ ใขณะที่ผู้ที่ฉีดวัคซีนสูตรไขว้ระหว่างวัคซีนแอสตร้าเซนเนก้าหรือไฟเซอร์ร่วมกับซิโนแวคหรือซิโนฟาร์ม และผู้ที่ฉีดวัคซีนแอสตร้าเซนเนก้าครบ 2 เข็มแล้ว ควรเว้นระยะห่างการฉีดเข็มกระตุ้นเป็นเวลา 3 เดือน
ส่วนผู้ที่ฉีดวัคซีนไฟเซอร์ วัคซีนโมเดอร์นา หรือสูตรไขว้แบบวัคซีนแอสตร้าเซนเนก้ากับไฟเซอร์ครบ 2 เข็มแล้ว ควรเว้นระยะห่างการฉีดเข็มกระตุ้นเป็นเวลา 6 เดือน มาดูกันว่าการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นนั้นสำคัญอย่างไร และวัคซีนโควิด-19 ที่ปลอดภัยต่อการกระตุ้นภูมิคุ้มมีอะไรบ้าง
ทำไมจึงต้องฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น ?
โดยทั่วไปแล้ว วัคซีนต้านไวรัสชนิดต่าง ๆ จะมีประสิทธิภาพในการป้องกันลดลงเรื่อย ๆ ตามระยะเวลา การฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นจะช่วยให้ร่างกายฟื้นฟูการต้านเชื้อไวรัสได้อย่างเต็มประสิทธิภาพหลังการฉีดวัคซีนครบแล้วทั้ง 2 เข็ม ซึ่งระยะห่างของการฉีดวัคซีนโควิด-19 เข็ม 2 และการรับวัคซีนเข็มกระตุ้นจะแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับชนิดของวัคซีนที่ได้รับในแต่ละบุคคล
โดยผู้ที่จำเป็นต้องรับการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น ได้แก่ ผู้สูงอายุ ผู้ที่ภูมิคุ้มกันในร่างกายไม่ตอบสนองต่อการทำงานของวัคซีนได้มากเท่าที่ควร ผู้ที่ภูมิคุ้มกันจากการฉีดวัคซีนเข็มก่อนลดลงแล้ว ผู้ที่อยู่ในพื้นที่ที่มีการระบาดของไวรัสโควิด-19 สายพันธุ์เดลต้า (Delta) และไวรัสโควิด-19 สายพันธุ์โอมิครอน (Omicron) ผู้ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อโควิด-19 ผู้ที่ป่วยด้วยโรคประจำตัวที่อาจมีอาการรุนแรงเมื่อติดเชื้อโควิด-19 และผู้ที่อยู่ในสถานพยาบาลหรือมีผู้ป่วยติดเตียงอยู่ภายในบ้าน
การฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นสำหรับวัคซีนแต่ละยี่ห้อ
เนื่องจากในปัจจุบัน วัคซีนโควิด-19 ที่ใช้ในประเทศไทยนั้นมีอยู่หลายยี่ห้อ หลายคนอาจสับสนถึงชนิดของวัคซีนเข็มกระตุ้นที่เหมาะสมต่อหลังจากร่างกายได้รับวัคซีนครบทั้ง 2 เข็มแล้ว ซึ่งรายละเอียดของวัคซีนเข็มกระตุ้นสำหรับวัคซีนแต่ละยี่ห้อ มีดังนี้
- ผู้ที่รับวัคซีนซิโนแวคหรือซิโนฟาร์ม ซึ่งเป็นวัคซีนเชื้อตายครบแล้วทั้ง 2 เข็ม สามารถรับวัคซีนเข็มกระตุ้นเป็นวัคซีนแอสตร้าเซนเนก้า หรือวัคซีนชนิด mRNA อย่างวัคซีนโมเดอร์นาและไฟเซอร์
- ผู้ที่รับวัคซีนแอสตร้าเซนเนก้าครบแล้วทั้ง 2 เข็ม สามารถรับวัคซีนเข็มกระตุ้นเป็นวัคซีนชนิด mRNA หรือวัคซีนแอสตร้าเซนเนก้า
- ผู้ที่รับวัคซีนโมเดอร์นาหรือวัคซีนไฟเซอร์ครบแล้วทั้ง 2 เข็ม สามารถรับวัคซีนเข็มกระตุ้นเป็นยี่ห้อเดิมหรือสลับยี่ห้อตามกำหนด
- ผู้ที่รับวัคซีนสูตรไขว้ ครบแล้วทั้ง 2 เข็ม โดยวัคซีนเชื้อตายเป็นเข็มที่ 1 และวัคซีนแอสตร้าเซนเนก้าเข็มที่ 2 จะได้รับวัคซีนไฟเซอร์เป็นเข็มที่ 3 ตามประกาศของกระทรวงสาธารณสุข
ในกรณีที่ไม่เคยได้รับวัคซีนมาก่อนและผู้ที่ได้รับวัคซีนมาแล้ว 1 เข็ม ให้ติดตามประกาศจากกระทรวงสาธารณสุขเกี่ยวกับชนิดของวัคซีนและระยะเวลาที่จะได้รับวัคซีนเข็มกระตุ้นต่อไป
ผลข้างเคียงจากการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น
หลังฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นเพื่อป้องกันโควิด-19 แล้ว อาจมีอาการข้างเคียงต่าง ๆ เกิดขึ้นชั่วคราว อาทิ รู้สึกปวด บวม หรือเป็นรอยแดงในบริเวณที่ฉีด รวมทั้งอาจปวดหัว รู้สึกอ่อนเพลีย ต่อมน้ำเหลืองบวม หนาวสั่น มีไข้ ปวดตามกล้ามเนื้อหรือคลื่นไส้เป็นเวลา 1–2 วัน
แต่หากหลังจากฉีด 24 ชั่วโมงแล้วรอยแดงในบริเวณที่ฉีดรุนแรงขึ้น อาการที่เกิดขึ้นหลังการฉีดรุนแรงจนน่าเป็นห่วง หรือมีอาการแพ้ยา ผู้รับการฉีดวัคซีนกระตุ้นควรไปพบแพทย์ทันทีเพื่อความปลอดภัย
แม้จะรับการฉีดวัคซีนกระตุ้นเพื่อป้องกันการติดเชื้อโควิด-19 แล้ว เราทุกคนก็ยังต้องป้องกันการติดเชื้อด้วยวิธีอื่น ๆ ไม่ว่าจะเป็นการสวมหน้ากากอนามัยเมื่ออยู่ในพื้นที่สาธารณะ หลีกเลี่ยงการสัมผัสปาก จมูก หรือบริเวณอื่น ๆ บนใบหน้า ปิดปากและจมูกทุกครั้งเมื่อไอหรือจาม ล้างมือด้วยสบู่และน้ำเปล่าหรือเจลแอลกอฮอล์ เว้นระยะห่างทางสังคม และหากอยู่ในห้อง ควรเปิดหน้าต่างเพื่อให้สามารถระบายอากาศภายในห้องได้มากที่สุด
ข้อมูล ณ วันที่ 16 ธันวาคม 2564
