เมื่อวันคลอดใกล้เข้ามาถึง คุณแม่หลาย ๆ คนอาจเป็นกังวลและเริ่มเตรียมตัวสำหรับการคลอดลูก ซึ่งควรมีการเตรียมพร้อมในด้านต่าง ๆ ทั้งทางร่างกายและจิตใจ ตลอดจนเรียนรู้ถึงวิธีคลอดลูกและข้อดีข้อเสียของแต่ละวิธี เพื่อช่วยให้คุณแม่วางแผนการคลอดได้อย่างมั่นใจและคลายความวิตกกังวลในช่วงก่อนและระหว่างการคลอด
การคลอดลูกที่นิยมในปัจจุบันทำได้ 2 วิธี คือ การคลอดธรรมชาติ และการผ่าคลอด โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้
การคลอดแบบธรรมชาติ เป็นวิธีที่คุณแม่มักเลือกใช้ เนื่องจากค่อนข้างปลอดภัยต่อตัวแม่และเด็ก วิธีนี้จะใช้ตัวช่วยทางการแพทย์น้อยที่สุด แต่ในกรณีจำเป็นอาจต้องใช้ยาระงับปวด หรือใช้วิธีเร่งคลอดร่วมด้วย รวมทั้งอาจใช้เครื่องมือช่วยคลอด เช่น คีมคีบ เครื่องดูดศีรษะทารกด้วยสูญญากาศ เป็นต้น
นอกจากนี้ ปัจจุบันยังมีการคลอดลูกแบบธรรมชาติวิธีอื่น ๆ ที่ช่วยให้คุณแม่ผ่อนคลายในระหว่างการคลอดมากขึ้น เช่น การคลอดลูกในน้ำ เป็นต้น
ข้อดีของการคลอดแบบธรรมชาติ
- การคลอดแบบธรรมชาติโดยส่วนใหญ่เกิดอันตรายได้น้อย จึงมีความเสี่ยงหรือผลข้างเคียงต่อแม่และทารกน้อยกว่าการผ่าคลอด
- คุณแม่ที่คลอดแบบธรรมชาติมักอดทนต่อความเจ็บปวดได้มากขึ้นและรู้สึกภูมิใจเมื่อการคลอดประสบความสำเร็จ ทำให้มีแนวโน้มที่จะเลือกใช้วิธีคลอดแบบธรรมชาติในครั้งต่อไปเช่นกัน
- คุณแม่จะรู้สึกตัวอยู่ตลอดเวลา ทำให้ปรับเปลี่ยนท่าทางในระหว่างคลอดเพื่อให้รู้สึกสบายที่สุดได้ ทั้งยังช่วยให้คุณแม่รับรู้ถึงกระบวนการคลอดอยู่ตลอดเวลา
- อาจช่วยให้คุณแม่บางรายรับมือกับอาการเจ็บปวดที่เกิดขึ้นขณะคลอดได้ดียิ่งขึ้น อีกทั้งคนในครอบครัวสามารถร่วมให้กำลังใจไปพร้อม ๆ กับคุณแม่ในระหว่างคลอดได้
ข้อเสียของการคลอดแบบธรรมชาติ
- ฝีเย็บซึ่งเป็นแผลจากการทำคลอดบริเวณระหว่างช่องคลอดและทวารหนักอาจเกิดการฉีกขาดได้
- วิธีนี้อาจไม่เหมาะกับคุณแม่ที่มีปัญหาสุขภาพอันอาจส่งผลกระทบต่อการคลอดแบบธรรมชาติ
- การคลอดแบบธรรมชาติไม่เหมาะกับทารกที่ไม่ได้อยู่ในท่าเอาศีรษะลงหรือมีขนาดตัวใหญ่กว่าอุ้งเชิงกรานของมารดา รวมทั้งทารกที่อยู่ในภาวะผิดปกติ เนื่องจากอาจเป็นอันตรายต่อแม่และเด็กได้
นอกจากนี้ แพทย์มักไม่แนะนำให้ใช้วิธีคลอดแบบธรรมชาติ หากเป็นการตั้งครรภ์ที่เสี่ยงเกิดภาวะแทรกซ้อนสูง รวมถึงในกรณีที่ต้องใช้เวลาทำคลอดนานหรือต้องใช้เครื่องมือช่วย เพราะยาระงับปวดและวิธีบรรเทาอาการปวดอื่น ๆ ที่ใช้ในการคลอดธรรมชาตินั้นช่วยลดอาการปวดได้ไม่ครอบคลุมตลอดระยะเวลาในการคลอด ทำให้ส่งผลกระทบต่อการคลอดได้
การผ่าคลอด เป็นวิธีคลอดลูกโดยใช้การผ่าตัดเปิดปากแผลบริเวณหน้าท้องและมดลูก โดยวิธีนี้แบ่งออกเป็น 2 ประเภทย่อย คือ
- การผ่าคลอดแบบเลือกผ่าตัด เป็นวิธีผ่าคลอดที่คุณแม่และครอบครัวเลือกใช้ตั้งแต่ต้น ซึ่งจะต้องวางแผนและกำหนดวันผ่าคลอดล่วงหน้า โดยการผ่าคลอดนั้นอาจทำในกรณีที่ทารกในครรภ์ไม่พลิกตัว ทารกไม่อยู่ในท่าเอาศีรษะลง หรือมีการตั้งครรภ์ผิดปกติ เช่น มีภาวะรกต่ำ คุณแม่ติดเชื้อเริมหรือเอชไอวี ซึ่งอาจทำให้เด็กเสี่ยงติดเชื้อไปด้วยหากเลือกวิธีคลอดแบบธรรมชาติ
- การผ่าคลอดแบบฉุกเฉิน ในกรณีที่คุณแม่เลือกคลอดแบบธรรมชาติ แต่กลับเกิดสถานการณ์ที่ไม่คาดคิด เช่น มีอาการน้ำเดินก่อนกำหนดคลอด การคลอดธรรมชาติล่าช้ากว่าที่ควร หรือมีภาวะแทรกซ้อนระหว่างการคลอดที่อาจเป็นอันตรายหรือเสี่ยงต่อชีวิตของแม่และเด็ก แพทย์อาจพิจารณาใช้วิธีการผ่าคลอดเพื่อให้ทั้งแม่และเด็กปลอดภัยมากที่สุด
ข้อดีของการผ่าคลอด
- การผ่าคลอดแบบเลือกผ่าตัดช่วยให้คุณแม่ทราบวันคลอดล่วงหน้าและวางแผนในการเตรียมการต่าง ๆ ได้
- ช่วยให้แม่และเด็กได้รับความช่วยเหลือทางการแพทย์รวดเร็วยิ่งขึ้นในกรณีที่เกิดปัญหากับเด็ก เพราะในการผ่าคลอด แพทย์ผู้ผ่าตัดจะต้องหารือและวางแผนร่วมกับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญหลาย ๆ ฝ่าย เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับเหตุฉุกเฉิน
ข้อเสียของการผ่าคลอด
- การผ่าคลอดถือเป็นการผ่าตัดใหญ่บริเวณช่องท้องที่มีความเสี่ยงค่อนข้างสูง อีกทั้งแผลยังมีขนาดใหญ่อีกด้วย
- อาจทำให้เกิดความเสียหายต่ออวัยวะโดยรอบ มีเลือดออกมากผิดปกติ หรือเกิดติดเชื้อได้ โดยเฉพาะคุณแม่ที่เคยผ่าคลอดตั้งแต่ 3 ครั้งขึ้นไป ซึ่งจะมีความเสี่ยงสูงขึ้น
- การผ่าคลอดต้องใช้ยาระงับความรู้สึกหรือยาสลบ ซึ่งอาจทำให้คุณแม่เกิดภาวะแทรกซ้อนที่เป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้ เช่น ความดันโลหิตลดต่ำผิดปกติหลังจากการบล็อกหลัง หรือเกิดการสำลักจากการดมยาสลบ นอกจากนี้ อาจส่งผลให้ทารกที่คลอดออกมาเกิดภาวะขาดออกซิเจนและมีอาการตัวเขียวได้
- การผ่าคลอดทำให้สูญเสียเลือดเป็นจำนวนมาก คุณแม่ที่มีความผิดปกติเกี่ยวกับระบบเลือด เช่น โลหิตจาง อาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้
- การผ่าคลอดเสี่ยงติดเชื้อได้ง่ายและอาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้
- คุณแม่มีอาการเจ็บแผลหลังคลอดมากกว่าการคลอดธรรมชาติ อีกทั้งอาการเจ็บยังยาวนานกว่าและฟื้นตัวได้ช้า
หากเคยผ่าคลอดมาแล้วสามารถคลอดธรรมชาติได้หรือไม่
คุณแม่ที่เคยคลอดลูกแบบผ่าคลอดมาก่อนสามารถคลอดแบบธรรมชาติ มีคุณแม่จำนวนไม่น้อยที่คลอดแบบธรรมชาติได้สำเร็จแม้จะเคยผ่าคลอดมาแล้วก็ตาม
ทว่าการคลอดลูกวิธีนี้ไม่ได้เหมาะสำหรับคุณแม่ทุกคน เนื่องจากแผลเป็นจากการผ่าคลอดในครั้งก่อนอาจส่งผลให้เกิดภาวะมดลูกแตกจนต้องผ่าคลอดฉุกเฉินเพื่อป้องกันรักษาอาการติดเชื้อและมีเลือดออกมาก รวมถึงป้องกันความเสียหายต่อสมองของทารก ซึ่งในกรณีที่รุนแรงอาจต้องตัดมดลูกเพื่อห้ามเลือด และจะทำให้ไม่สามารถตั้งครรภ์ได้อีก
ด้วยปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ เหล่านี้ การคลอดธรรมชาติหลังจากการผ่าคลอดควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด
