การสระผมเป็นการดูแลสุขอนามัยร่างกายที่สำคัญอย่างหนึ่ง โดยเฉพาะผู้ที่อาศัยในพื้นที่ซึ่งมีสภาพอากาศร้อน ทำกิจกรรมที่มีเหงื่อออกมาก รวมถึงผู้ที่ต้องเผชิญฝุ่น มลภาวะ สิ่งสกปรก และใช้ผลิตภัณฑ์จัดแต่งทรงผมเป็นประจำ อย่างไรก็ตาม การสระผมบ่อย ๆ หรือการใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีสารเคมีรุนแรงก็อาจทำให้เกิดปัญหาตามมาได้เช่นกัน จึงควรระมัดระวังในการสระผมเพื่อรักษาสุขภาพเส้นผมและหนังศีรษะ
ทำไมต้องสระผม ?
การสระผมเป็นการทำความสะอาดร่างกายอย่างหนึ่ง ซึ่งมีหลายเหตุผลที่ทำให้ต้องสระผม ดังนี้
- ความมันบนหนังศีรษะ เป็นตัวการสำคัญที่ทำให้ต้องสระผมเพราะผมมันและเหนียว ซึ่งปริมาณการผลิตไขมันบนหนังศีรษะของแต่ละคนนั้นจะแตกต่างกันออกไป โดยขึ้นอยู่กับอายุ เพศ พันธุกรรม สิ่งแวดล้อม และการใช้ชีวิตประจำวัน โดยวัยรุ่นและผู้ที่มีอายุ 20-40 ปี จะมีการผลิตไขมันบนหนังศีรษะมากกว่าเด็กเล็กและผู้สูงอายุ
- ลักษณะของเส้นผม ผู้ที่มีผมตรงหรือผมเส้นเล็กอาจจำเป็นต้องสระผมบ่อยกว่าผู้ที่มีผมหยักศก เพราะไขมันบนหนังศีรษะจะจับตัวกับผมที่มีลักษณะเป็นเส้นตรงและทำให้ผมมันได้ง่ายกว่า ส่วนผู้ที่มีผมหนา ผมเส้นใหญ่ หรือผมหยักศกจะมีแนวโน้มของผมแห้ง เนื่องจากไขมันบนหนังศีรษะจะไม่ค่อยเกาะที่เส้นผม
- เหงื่อไคล ยิ่งมีเหงื่อออกมากก็ยิ่งทำให้ต้องสระผมมากขึ้นเท่านั้น ทั้งยังเป็นปัจจัยที่ทำให้ความมันกระจายไปทั่วหนังศีรษะ จนทำให้ผมสกปรกและมีกลิ่นเหม็นมากยิ่งขึ้น
- สิ่งสกปรก สิ่งสกปรกตกค้าง รวมถึงฝุ่นและมลภาวะเป็นอีกปัจจัยที่ทำให้เส้นผมไม่เงางาม และอาจส่งผลให้อาการภูมิแพ้แย่ลงอีกด้วย
- ผลิตภัณฑ์จัดแต่งทรงผม โดยเฉพาะผู้ที่ต้องจัดแต่งทรงผมบ่อยครั้งจำเป็นต้องสระผมเพื่อทำความสะอาดเส้นผมและหนังศีรษะ หากเกิดการสะสมของผลิตภัณฑ์เหล่านั้น อาจทำให้เกิดการระคายเคืองและทำลายเส้นผมกับหนังศีรษะได้
สิ่งที่ใช้สระผม
ผลิตภัณฑ์หลักที่จำเป็นต้องใช้ในการสระผม คือ แชมพูสระผม และครีมนวดผม ซึ่งผลิตภัณฑ์แต่ละชนิดมีส่วนผสมและส่งผลต่อเส้นผมต่างกัน ดังนี้
- แชมพูสระผม เป็นผลิตภัณฑ์พื้นฐานที่ถูกออกแบบมาสำหรับเส้นผมและหนังศีรษะโดยเฉพาะ เพื่อทำความสะอาดและกำจัดไขมัน เหงื่อ ฝุ่น สิ่งสกปรก มลภาวะ รวมถึงสารตกค้างจากผลิตภัณฑ์จัดแต่งทรงผมต่าง ๆ โดยแชมพูสระผมที่วางขายตามท้องตลาดอาจมีส่วนผสมพิเศษที่แตกต่างกันไป แต่ส่วนผสมหลักของแชมพู ได้แก่ สารชะล้าง สารเพิ่มความเข้มข้น สารทึบแสง สารลดความหยาบกระด้าง สารกันเสีย สารเพิ่มกลิ่นหอม และบางชนิดอาจมีส่วนผสมของครีมนวดผมด้วย ผู้บริโภคสามารถเลือกซื้อแชมพูสระผมได้ตามลักษณะที่ต้องการ เช่น แชมพูทั่วไปที่เหมาะสำหรับผู้ที่มีการผลิตไขมันบนศีรษะในระดับปานกลางและไม่ได้ใช้ผลิตภัณฑ์จัดแต่งทรงผม แชมพูสำหรับผมแห้งเสีย แชมพูสำหรับผมมัน แชมพูสำหรับเด็ก รวมถึงแชมพูยาสำหรับหนังศีรษะที่มีปัญหาจากโรคเซ็บเดิร์ม โรคสะเก็ดเงิน และการติดเชื้อจากแบคทีเรียหรือเชื้อรา ซึ่งอาจมีส่วนผสมของคอร์ติโคสเตียรอยด์ กรดซาลิไซลิก กำมะถัน หรือเซลิเนียมซัลไฟด์ เป็นต้น
- ครีมนวดผม เป็นผลิตภัณฑ์ที่ใช้หลังล้างแชมพูสระผมออกเรียบร้อยแล้ว โดยปกติจะใช้ชะโลมเส้นผมและหนังศีรษะทิ้งไว้ประมาณ 5 นาทีก่อนล้างออกด้วยน้ำสะอาด ซึ่งครีมนวดผมจะช่วยลดไฟฟ้าสถิตย์และแรงเสียดทานของเส้นผม ทำให้ผมมีน้ำหนัก ไม่ชี้ฟู จัดทรงง่าย เพิ่มความเงางาม ความนุ่มลื่น อาจช่วยฟื้นฟูสภาพผมเสียจากการดัด ยืด หรือทำสี ทั้งยังส่งผลดีต่อผู้ที่มีหนังศีรษะแห้งด้วย โดยส่วนผสมหลักของครีมนวดผม ได้แก่ สารลดแรงตึงผิวที่มีประจุบวก สารพอลิเมอร์ สารเพิ่มความเข้มข้น น้ำมันหรือสารหล่อลื่น และสารที่ช่วยทำให้ครีมเป็นเนื้อเดียวกัน หรืออาจมีส่วนผสมอื่นนอกจากนี้ที่แตกต่างกันไปตามแต่ละผลิตภัณฑ์
เด็กเล็กต้องสระผมทุกวันหรือไม่ ?
เด็กทารกไม่จำเป็นต้องสระผมทุกวันหรือทุกครั้งที่อาบน้ำ แต่ควรสระผมอย่างน้อยสัปดาห์ละ 1 ครั้ง เนื่องจากเป็นวัยที่มีการผลิตไขมันบนหนังศีรษะไม่มากเท่าผู้ใหญ่ หากคุณพ่อคุณแม่รู้สึกว่าเส้นผมของเจ้าตัวน้อยเริ่มเหนียวหรือมีเหงื่อออกหลังทำกิจกรรม ก็สามารถสระผมให้ได้เพื่อกำจัดสิ่งสกปรก โดยใช้แชมพูสูตรอ่อนโยนสำหรับเด็กที่มีส่วนผสมของสารชะล้างในกลุ่มแอมโฟเทริก เช่น สารเบทาอีน ซึ่งมีคุณสมบัติไม่ก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อดวงตา เป็นต้น แต่ควรใช้ด้วยความระมัดระวังไม่ให้แชมพูเข้าตาเด็ก เพราะอาจส่งผลเสียต่อเยื่อบุดวงตาได้
จะเป็นอย่างไรถ้าสระผมบ่อยหรือน้อยครั้งเกินไป ?
การสระผมบ่อย ๆ จะชะล้างไขมันที่จำเป็นต่อเส้นผมและหนังศีรษะ ทำให้มีรังแค ผมแห้งเสีย หนังศีรษะแห้ง เกิดอาการคันศีรษะ โดยเฉพาะการใช้แชมพูที่มีสารเคมีรุนแรงจะทำลายสุขภาพเส้นผมและอาจทำให้ผมร่วงได้ สำหรับผู้ที่มีผมยาวก็อาจเลือกสระด้วยแชมพูเฉพาะบริเวณโคนผมเพื่อลดการสูญเสียไขมันบนเส้นผม เพราะผมส่วนที่เหลือก็จะถูกชะล้างไปในตัวเมื่อล้างออกด้วยน้ำสะอาด
ในทางตรงกันข้าม การสระผมน้อยครั้งหรือไม่สระผมเลยก็อาจทำให้เกิดอาการคัน หรือเกิดรังแคได้เช่นกัน ซึ่งในกรณีที่รุนแรงก็อาจทำให้เกิดการอุดตันของรูขุมขนที่หนังศีรษะได้ด้วย ดังนั้น จึงควรหมั่นดูแลสุขภาพเส้นผม และสระผมบ่อยเท่าที่จำเป็น เพื่อคงสภาพผมสวย และป้องกันปัญหาสุขภาพต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้น
