อาหารคนจัดฟันคืออาหารที่ผู้ที่ใส่อุปกรณ์จัดฟันควรเลือกอย่างเหมาะสม โดยควรเลือกรับประทานอาหารอ่อน ๆ ที่เคี้ยวง่าย เพราะผู้ที่ใส่อุปกรณ์จัดฟันจะเคี้ยวอาหารบางชนิดได้ลำบาก หรือเกิดความเจ็บปวดหากต้องออกแรงเคี้ยวมาก นอกจากนี้ ควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีลักษณะแข็งและเหนียว เพราะอาจทำให้อุปกรณ์จัดฟันในช่องปากเกิดความเสียหายได้
การจัดฟันเป็นการรักษาทางทันตกรรมชนิดหนึ่ง มักใช้เพื่อรักษาภาวะฟันที่ไม่เรียงซี่สบกันอย่างเหมาะสม เช่น ฟันเก ฟันเหยิน หรือฟันห่าง การจัดฟันจะช่วยให้ฟันเรียงซี่สวยงาม ช่วยปรับโครงสร้างของรูปหน้า และช่วยเสริมสร้างความมั่นใจ นอกจากนี้ ยังช่วยให้สามารถเคี้ยวอาหาร พูดคุย หรือทำความสะอาดช่องปากได้อย่างเหมาะสมมากขึ้นด้วย
อาหารที่คนจัดฟันควรรับประทาน
ผู้ที่ใส่อุปกรณ์จัดฟันภายในช่องปากมักจะเคี้ยวอาหารบางชนิดได้ลำบาก โดยเฉพาะในช่วงที่เริ่มใส่อุปกรณ์จัดฟันใหม่ อาจเกิดอาการปวดฟันหากออกแรงเคี้ยวอาหารมาก หรือเกิดแผลในปากจากการถูกอุปกรณ์จัดฟันเกี่ยวหรือบาด นอกจากนี้ ยังทำความสะอาดช่องปากและฟันได้ยากขึ้นด้วย ดังนั้น คนที่จัดฟันอาจเลือกรับประทานอาหารดังต่อไปนี้
1. อาหารอ่อนที่ง่ายต่อการเคี้ยว
ผู้ที่ใส่อุปกรณ์จัดฟันควรเลือกรับประทานอาหารที่อ่อนนุ่มและเคี้ยวง่าย โดยเฉพาะในวันแรก ๆ หลังจากใส่อุปกรณ์จัดฟันอาจเลือกรับประทานข้าวต้มหรือโจ๊กเป็นหลัก และหลังจากนั้นแม้อาการเจ็บปวดจะหายไปและเริ่มรู้สึกชินกับอุปกรณ์ในช่องปากแล้ว แต่ก็ควรเลือกรับประทานอาหารที่เคี้ยวง่ายเสมอ
ตัวอย่างอาหารอ่อนที่ง่ายต่อการเคี้ยว เช่น เนื้อปลา เนื้อไก่สับหรือเนื้อหมูสับที่ไม่ติดมัน ไข่ตุ๋น เต้าหู้ ต้มซุป หรือมันฝรั่งบด รวมถึงการรับประทานผักก็ควรเลือกรับประทานผักที่ผ่านการต้มหรือนึ่งให้มีความนิ่มและหั่นเป็นชิ้นพอดีคำ แทนการรับประทานผักสดที่มีความกรอบและแข็งด้วย
2. นมและผลิตภัณฑ์จากนม
นมวัว นมถั่วเหลือง รวมถึงผลิตภัณฑ์จากนม เช่น โยเกิร์ต กรีกโยเกิร์ต และคีเฟอร์ เป็นทางเลือกที่ดีสำหรับอาหารคนจัดฟัน เพราะเป็นแหล่งของโปรตีนที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย มีแคลเซียมสูงซึ่งช่วยบำรุงกระดูกและฟันให้แข็งแรง อีกทั้งยังเป็นอาหารที่รับประทานง่าย ไม่ทำให้เกิดอาการเจ็บปวดภายในช่องปาก และไม่ทำให้อุปกรณ์จัดฟันเสียหายด้วย
3. ผลไม้เนื้ออ่อนหั่นเป็นชิ้นพอดีคำ
ผู้ที่จัดฟันควรเลือกรับประทานผลไม้เนื้ออ่อนที่หั่นเป็นชิ้นพอดีคำหรือผลไม้ที่มีขนาดเล็ก เช่น กล้วย ส้ม องุ่น มะม่วงสุก แตงโม หรือผลไม้ตระกูลเบอร์รี่ เพราะสามารถเคี้ยวได้ง่ายโดยใช้ฟันกราม ซึ่งจะส่งผลกระทบต่ออุปกรณ์จัดฟันได้น้อย รวมถึงควรหลีกเลี่ยงการรับประทานผลไม้เนื้อแข็งอย่างแอปเปิ้ล หรือมะม่วงดิบ โดยเฉพาะการใช้ฟันคู่หน้ากัดผลไม้
4. อาหารหรือเครื่องดื่มที่มีความเย็น
การรับประทานอาหารหรือเครื่องดื่มเย็น เช่น ไอศกรีม น้ำแข็งไสชนิดเกล็ดละเอียด (Bingsu) รวมถึงน้ำเปล่าเย็นๆ สามารถช่วยบรรเทาความเจ็บปวดในช่องปากหลังจากการจัดฟันได้ แต่ควรระมัดระวังในการรับประทาน เพราะในบางกรณีอาหารและเครื่องดื่ที่มีลักษณะเย็นจัด อาจทำให้เกิดอาการเสียวฟันได้ง่ายโดยเฉพาะในผู้ที่เริ่มจัดฟันใหม่ ๆ
ทั้งนี้ ควรหลีกเลี่ยงเครื่องดื่มเย็นที่ใส่น้ำแข็งก้อนใหญ่ เพราะผู้ที่จัดฟันอาจเผลอเคี้ยวหรือกัดน้ำแข็ง และทำให้อุปกรณ์จัดฟันเสียหายได้
นอกจากนี้ ผู้ที่จัดฟันควรดื่มน้ำเปล่าให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกายในแต่ละวัน โดยใช้วิธีการจิบน้ำทีละน้อย แต่จิบน้ำบ่อย ๆ เพราะการดื่มน้ำเปล่าจะช่วยชะล้างเศษอาหารและคราบสกปรก เช่น คราบกรดจากอาหารบางชนิดที่สามารถกัดกร่อนฟันและทำให้ฟันเสียหายได้ จึงช่วยรักษาความสะอาดของช่องปาก และช่วยเพิ่มความชุ่มชื้นให้ร่างกายด้วย
อาหารที่คนจัดฟันไม่ควรรับประทาน
ผู้ที่จัดฟันควรหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารดังต่อไปนี้
1. อาหารที่เคี้ยวยาก
ผู้ที่จัดฟันควรหลีกเลี่ยงอาหารที่เคี้ยวยาก โดยเฉพาะอาหารที่มีลักษณะแข็งกรอบ เช่น เนื้อไก่ที่มีกระดูก เนื้อหมูส่วนกระดูกอ่อน แคบหมู หมูกรอบ ถั่ว ขนมปังกรอบ หรือขนมขบเคี้ยว อาหารที่มีลักษณะเหนียว เช่น ข้าวเหนียว เนื้อปลาหมึก หรือหนังหมู รวมถึงอาหารที่มีชิ้นใหญ่และต้องกัดด้วยฟันหน้า เช่น ข้าวโพดทั้งฝักด้วย
2. อาหารรสเผ็ดและอาหารรสเปรี้ยว
ผู้ที่จัดฟันควรหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารรสเผ็ดจัดและอาหารรสเปรี้ยวจัด เช่น ต้มยำ ยำ หรือส้มตำ เพราะผู้ที่จัดฟันมักจะมีแผลในช่องปากได้ง่ายจากการเสียดสีของอุปกรณ์จัดฟัน การรับประทานอาหารเหล่านี้จึงอาจทำให้เกิดดอาการระคายเคืองในช่องปากตามมา นอกจากนี้ อาหารที่มีรสเปรี้ยวจัดจะมีความเป็นกรดและอาจกัดกร่อนฟันให้เสียหายได้ด้วย
3. อาหารและเครื่องดื่มที่มีรสหวาน
อาหารและเครื่องดื่มที่มีรสหวาน เช่น ช็อกโกแลต ขนมเบเกอร์รี่ ขนมไทยต่าง ๆ ชานมไข่มุก หรือน้ำอัดลม เป็นอาหารที่คนจัดฟันควรหลีกเลี่ยงเช่นกัน เพราะเมื่อน้ำตาลจากอาหารเหล่านี้ผสมกับน้ำลายในช่องปาก จะทำให้เกิดคราบจุลินทรีย์สะสมในช่องปาก ซึ่งหากแปรงฟันไม่สะอาดก็อาจส่งผลให้เกิดอาการฟันผุตามมาได้
4. ลูกอมและหมากฝรั่ง
ลูกอมและหมากฝรั่งมักมีลักษณะแข็ง เหนียว มีรสชาติหวาน และมีน้ำตาลในปริมาณมาก ซึ่งลักษณะแข็งและเหนียวทำให้เคี้ยวได้ยาก หรืออาจทำให้หมากฝรั่งติดตามซอกของอุปกรณ์จัดฟันได้ อีกทั้งปริมาณน้ำตาลในลูกอมและหมากฝรั่งยังก่อให้เกิดการสะสมของคราบจุลินทรีย์ในช่องปากด้วย ผู้ที่จัดฟันจึงควรหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารเหล่านี้
นอกจากการเลือกรับประทานอาหารคนจัดฟันอย่างเหมาะสมแล้ว ควรดูแลสุขภาพช่องปากให้สะอาดโดยการแปรงฟันอย่างน้อยวันละ 3 ครั้งหลังมื้ออาหาร เลือกใช้แปรงสีฟันที่มีขนแปรงนุ่มเพื่อลดการระคายเคืองในช่องปาก ใช้ไหมขัดฟันทำความสะอาดซอกฟันและซอกของอุปกรณ์จัดฟัน และไปพบทันตแพทย์ตามนัดอย่างสม่ำเสมอด้วย
