ในช่วงการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือโควิด-19 (COVID-19) ทำให้เราต้องล้างมือให้สะอาดอยู่เสมอ เพราะเป็นวิธีสำคัญที่ช่วยป้องกันการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสได้ดี แต่การล้างมือบ่อยอาจทำให้เกิดอาการมือแห้ง คัน หรือลอก หากมีอาการรุนแรงก็อาจมีแผลเลือดออกและเสี่ยงต่อการติดเชื้อที่ผิวหนังได้มากขึ้น
จากข้อมูลขององค์การอนามัยโลก (WHO) และศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค (CDC) ของสหรัฐอเมริกาแนะนำให้ล้างมือให้สะอาดเป็นประจำด้วยสบู่และน้ำอย่างน้อย 20 วินาที หรือใช้เจลล้างมือที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์อย่างน้อย 60 เปอร์เซ็น โดยเฉพาะในช่วงที่มีการระบาดของโรค ทำให้เราต้องล้างมือบ่อยอย่างเลี่ยงไม่ได้ ดังนั้น การหาวิธีป้องกันอาการมือแห้งหรือมือลอกก็เป็นอีกเรื่องที่ไม่ควรละเลย
ทำไมล้างมือบ่อยทำให้มือแห้ง ?
เซลล์ชั้นบนสุด (Horny Cell) ของผิวหนังชั้นนอกหรือชั้นหนังกำพร้าจะถูกปกคลุมด้วยชั้นฟิล์มของน้ำและไขมัน (Hydro-Lipid) ซึ่งทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกันผิวหนังจากการติดเชื้อและป้องกันสารก่อภูมิแพ้ไม่ให้เข้าสู่ผิวหนัง การล้างมือบ่อย ๆ ด้วยสบู่และน้ำหรือใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดมือที่มีส่วนประกอบของแอลกอฮอล์จะทำให้ชั้นฟิล์มของน้ำและไขมันถูกชะล้างออกไป ส่งผลให้ผิวแห้งกร้านหรือระคายเคืองได้ง่าย เนื่องจากสูญเสียเกราะป้องกันผิวและอาจทำให้เกิดโรคผื่นระคายสัมผัส (Contact Dermatitis) ซึ่งเป็นหนึ่งในโรคผิวหนังอักเสบ ที่เกิดจากการสัมผัสสารเคมีอย่างสบู่อยู่บ่อยครั้งหรือเป็นเวลานาน
นอกเหนือจากการล้างมือบ่อย ยังมีสาเหตุอื่นที่อาจทำให้มือลอกได้เหมือนกัน เช่น ล้างมือด้วยน้ำที่ร้อนเกินไป อยู่ในสถานที่ที่มีอากาศแห้งหรือมีความชื้นต่ำ ใช้ผ้าขนหนูเช็ดมือที่มีเนื้อผ้าหยาบเกินไป หรือไม่ใช้ผลิตภัณฑ์เพิ่มความชุ่มชื้นของผิว อย่างโลชั่นหรือครีมทามือ
4 วิธีป้องกันมือแห้งจากการล้างมือบ่อย
ปัญหามือแห้งนั้นอาจไม่ได้รุนแรงนัก แต่คงไม่มีใครอยากให้มือแห้งกร้านอย่างแน่นอน มาดูวิธีป้องกันสุขภาพผิวให้กลับมาเนียนนุ่มอีกครั้ง
1. ล้างมือด้วยน้ำเย็นหรือน้ำอุ่น
การล้างมือด้วยน้ำที่มีอุณหภูมิสูงจนเกินไปไม่ได้มีผลในการฆ่าเชื้อไวรัส แต่อาจเป็นการทำลายผิวเสียมากกว่าโดยทำให้ผิวแห้งมากขึ้น เนื่องจากน้ำร้อนอาจไปชะล้างไขมันที่มีตามธรรมชาติบนผิวหนังออกไป การล้างมือด้วยสบู่และน้ำอุ่นหรือน้ำเย็นถือว่าเพียงพอต่อการทำความสะอาดมือ และยังช่วยป้องกันมือแห้งหรือลอกได้อีกทาง
องค์การอนามัยโลกแนะนำให้ล้างมือให้สะอาด รวมถึงบริเวณข้อมือ นิ้วมือและเล็บ ด้วยสบู่และน้ำเป็นเวลาอย่างน้อย 20 วินาที เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อไวรัสโคโรนาหรือขจัดสิ่งสกปรกที่ติดตามมือ หากไม่สะดวกในการล้างมือด้วยน้ำและสบู่ หรือมีอาการมือลอกจนไม่สามารถล้างมือด้วยน้ำและสบู่ได้ สามารถใช้เจลล้างมือที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ทดแทนได้ชั่วคราว อย่างไรก็ตาม ควรล้างมือให้สะอาดด้วยสบู่และน้ำทุกครั้งหลังเข้าห้องน้ำ ไปในสถานที่สาธารณะ หลังการไอจาม รวมทั้งก่อนการรับประทานอาหาร
2. เลือกใช้สบู่ที่ให้ความชุ่มชื้นแก่ผิว
แม้ว่าจะสามารถใช้สบู่ชนิดใดก็ได้ในการล้างมือให้สะอาด แต่ควรเลือกใช้สบู่เหลวในการล้างมือแทนการใช้สบู่ก้อน เนื่องจากจะให้ความชุ่มชื้นได้มากกว่า และควรเลือกใช้สบู่ที่มีส่วนผสมของสารให้ความชุ่มชื้นต่าง ๆ อย่างกลีเซอรีน (Glycerin) ลาโนลิน (Lanolin Acid) เซราไมด์ (Ceramides) หรือกรดไฮยาลูรอนิค (Hyaluronic Acid) หรือมีส่วนผสมที่ได้จากธรรมชาติ เช่น น้ำมันมะพร้าว เชียบัตเตอร์ (Shea Butter) หรือโจโจบาออยล์ (Jojoba Oil) สามารถให้ความชุ่มชื้นและป้องกันอาการมือแห้งหรือลอกได้
สำหรับผู้ที่มีผิวแพ้ง่าย มีอาการผิวหนังอักเสบ (Eczerma) หรือแพ้เครื่องสำอาง ควรเลือกใช้สบู่ที่อ่อนโยนและหลีกเลี่ยงการใช้สบู่ที่ผสมน้ำหอม สารกันเสีย สารลดแรงตึงผิว หรือสารปรุงแต่งอื่น ๆ ในสบู่ที่อาจกระตุ้นให้เกิดอาการแพ้ได้ง่าย
3. เช็ดมือให้แห้งหลังล้างมือ
โดยปกติแล้ว เชื้อโรคจะสามารถแพร่กระจายได้ดีกว่าบนมือที่เปียก จึงควรใช้กระดาษเช็ดมือชนิดใช้แล้วทิ้งหรือใช้ผ้าขนหนูที่สะอาดค่อย ๆ ซับน้ำออกจากมือให้แห้ง ไม่ควรเช็ดมือด้วยการขัดถูอย่างแรงจนเกินไป ทั้งนี้ หากใช้ผ้าขนหนูก็ไม่ควรใช้ปะปนกัน ควรแยกใช้ผ้าขนหนูส่วนตัวจากบุคคลอื่น และเปลี่ยนผ้าผืนใหม่เพื่อความสะอาดทุก ๆ 3 วัน
4. ทาครีมบำรุงผิวป้องกันมือแห้ง
การทาครีมบำรุงผิวทันทีหลังล้างมือจะช่วยป้องกันมือแห้งหรือมือลอกได้ หากไม่ทาครีมบำรุงผิวที่ช่วยกักเก็บความชุ่มชื้นเอาไว้ น้ำที่อยู่บนผิวหนังจะดูดความชุ่มชื้นจากผิวชั้นในและระเหยออกไปในอากาศจนทำให้ผิวแห้งมากขึ้น จึงควรทาครีมบำรุงผิวสำหรับมือโดยเฉพาะ หรือใช้ผลิตภัณฑ์ชนิดขี้ผึ้งในรูปแบบหลอดหรือขวดปั๊มที่มีส่วนประกอบของมิเนอรัล ออยล์ (Mineral Oil) หรือปิโตรลาทัม (Petrolatum) และไม่มีน้ำหอมหรือสารแต่งสี
ในผู้ที่มีสภาพผิวแห้ง ผิวอาจแตกลอกและทำให้เชื้อโรคสามารถเข้าสู่ผิวหนังได้ง่าย ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อเพิ่มขึ้น การทาครีมบำรุงผิวจะช่วยเพิ่มความชุ่มชื้นของผิวโดยช่วยกักเก็บน้ำไว้ในผิว ทำให้เกราะป้องกันผิวแข็งแรง และผิวเนียนนุ่มขึ้น โดยสามารถทาครีมบำรุงได้ทุกครั้งหลังล้างมือด้วยสบู่และน้ำ หลังใช้เจลแอลกอฮอล์ ก่อนนอน หรือทุกครั้งที่รู้สึกว่ามือแห้ง
แม้ว่าการล้างมือบ่อย ๆ อาจทำให้มือลอก แห้ง หรือระคายเคือง แต่การล้างมือให้สะอาดอย่างสม่ำเสมอนั้นถือเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพที่สุดในการป้องกันการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 และสามารถกำจัดเชื้อโรคชนิดอื่น ๆ ที่อยู่บนมือได้ นอกจากนี้ หลังล้างมือไม่ควรลืมทาครีมบำรุงผิวเพื่อช่วยป้องกันมือแห้งหรือลอกได้ อีกทั้งหากผิวมีความชุ่มชื้นเพียงพอก็จะสามารถป้องกันผิวจากเชื้อโรคได้ดียิ่งขึ้น อย่างไรก็ตาม หากพบว่ามือลอก แสบ คัน หรือมีตุ่มขึ้นผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการรักษาอย่างถูกวิธี
