เสริมความแข็งแรงข้อต่อด้วยคอลลาเจน

คอลลาเจนเป็นสารอาหารที่เชื่อกันว่ามีประโยชน์ต่อร่างกายในหลายด้าน หนึ่งในนั้น คือ การช่วยบรรเทาอาการจากโรคข้อเสื่อม โดยเฉพาะอาการปวดข้อซึ่งมักเป็นอาการเรื้อรัง กำเริบขึ้นเป็นครั้งคราว ส่งผลต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน อาจทำให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยลดลงได้

อาการปวดข้อนั้น เกิดจากการที่ข้อต่อเกิดความผิดปกติ อาจมีการสึกหรอของกระดูกอ่อนที่มีหน้าที่รับน้ำหนักและแรงกระแทกที่มักเกิดกับข้อเข่า รวมทั้งการอักเสบของเยื่อหุ้มข้อที่ส่งผลต่อปริมาณน้ำในข้อ ซึ่งความผิดปกติเหล่านี้เกิดได้จากหลายสาเหตุ อย่างเช่นโรคข้อเสื่อม โรคข้ออักเสบอื่น ๆ โดยมีปัจจัยเสี่ยงหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นการมีอายุที่เพิ่มขึ้นทำให้ร่างกายผลิตคอลลาเจนลดลง น้ำหนักตัวที่มากเกินไปจนเกิดการกดทับของกระดูกข้อต่อ การบาดเจ็บ โรคประจำตัว เป็นต้น

ด้วยเหตุนี้ การใช้คอลลาเจนร่วมกับการรักษาจึงเป็นอีกทางเลือกหนึ่งสำหรับผู้กำลังเผชิญกับอาการปวดข้อ หากอยากทราบว่าคอลลาเจนช่วยบรรเทาอาการปวดข้อได้อย่างไร? และร่างกายสามารถได้รับจากแหล่งใด? ติดตามได้จากบทความนี้

คอลลาเจนคืออะไร

คอลลาเจนจัดเป็นโปรตีนชนิดหนึ่งซึ่งประกอบไปด้วยกรดอะมิโนมากมาย เป็นส่วนประกอบของร่างกายสิ่งมีชีวิต โดยพบได้ในกระดูก ผิวหนัง เส้นผม และเล็บ คอลลาเจนนั้นมีหลากหลายประเภท แต่ละประเภทก็ทำหน้าที่ในเซลล์ของร่างกายแตกต่างกันออกไป 

หนึ่งในคุณสมบัติสำคัญของคอลลาเจน คือการเสริมสร้างความแข็งแรงกล้ามเนื้อ กระดูกอ่อน เนื้อเยื่อเกี่ยวพัน และข้อต่อ  และยังอาจช่วยฟื้นฟูร่างกายจากการออกกำลังกายและการบาดเจ็บได้ด้วย โดยคอลลาเจนที่นำมาเป็นส่วนประกอบของอาหาร ยา และอาหารเสริม มักมาจากการนำชิ้นส่วนของสัตว์มาผ่านกระบวนการสกัดเพื่อนำคอลลาเจนออกมาและนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ

นอกจากนี้ สำหรับผู้ที่ต้องการบริโภคอาหารเสริมคอลลาเจน พิจารณาเลือกคอลลาเจนที่ร่างกายสามารถดูดซึมได้ง่าย เพื่อให้ร่างกายได้รับประโยชน์สูงสุด เนื่องจากคอลลาเจนที่ได้รับจากอาหารมักเป็นคอลลาเจนที่มีขนาดใหญ่ เป็นสายโปรตีนยาว ทำให้ย่อยสลายยากในร่างกาย ปัจจุบันจึงมีการผลิตอาหารเสริมคอลลาเจนให้มีขนาดเล็กลง ส่งผลให้ร่างกายดูดซึมและนำไปใช้ได้สะดวกขึ้น โดยคอลลาเจนที่ผ่านกระบวนการนี้เรียกว่า Hydrolyzed collagen หรือคอลลาเจนสายสั้น ตัวอย่างเช่น คอลลาเจนสายสั้นชนิดไดเปปไทด์ (Dipeptide) ที่ประกอบด้วยกรดอะมิโนเพียง 2 ตัว

ประโยชน์ของคอลลาเจนกับข้อต่อ

คอลลาเจนเป็นสารอาหารที่หลายคนเชื่อว่าช่วยรักษาอาการปวดข้อได้ ทั้งยังมีการใช้กันในผู้ที่เป็นโรคข้อเสื่อมและโรคข้ออักเสบ โดยเฉพาะคอลลาเจนสายสั้น อย่างคอลลาเจนไดเปปไทด์ เนื่องจากมีงานวิจัยหลายงานพบว่าการบริโภคคอลลาเจนประเภทนี้ติดต่อกันในระยะเวลาหนึ่งอาจช่วยปกป้องกระดูกอ่อน รวมถึงลดอาการปวดข้อได้อีกด้วย 

งานวิจัยชิ้นหนึ่งที่ศึกษาความผิดปกติของข้อต่อในนักกีฬา 2 กลุ่ม โดยให้กลุ่มหนึ่งรับประทานอาหารเสริม คอลลาเจนสายสั้น ต่อเนื่องกัน 24 สัปดาห์เปรียบเทียบกับอีกกลุ่มหนึ่ง พบว่ากลุ่มที่รับประทานคอลลาเจนช่วยบรรเทาอาการปวดข้อมากกว่าอย่างชัดเจน

นอกจากนี้ งานวิจัยในหนูทดลอง โดยให้คอลลาเจนไดเปปไทด์ ซึ่งเป็นคอลลาเจนสายสั้นชนิดหนึ่ง พบว่า คอลลาเจนไดเปปไทด์ที่ประกอบด้วยกรดอะมิโนโพรลีน และไฮดรอกซีโพรลีน (Proline-Hydroxyproline) มีส่วนช่วยป้องกันการสูญเสียเซลล์คอนโดไซด์ที่มีหน้าที่สร้างซ่อมแซมกระดูกอ่อน และอาจช่วยให้กระดูกอ่อนข้อต่อแข็งแรงขึ้น 

อย่างไรก็ตาม งานวิจัยเหล่านี้ยังมีข้อจำกัด จึงต้องการการศึกษาวิจัยเพิ่มเติม เช่น เพิ่มจำนวนผู้ป่วย เพิ่มการศึกษาในมนุษย์ ศึกษาระยะเวลาเห็นผลและปริมาณการใช้ที่แน่นอน รวมทั้งศึกษาข้อถกเถียงเกี่ยวกับประโยชน์ที่แท้จริงของคอลลาเจน ซึ่งจะช่วยยืนยันถึงสรรพคุณของคอลลาเจนในการรักษาอาการปวดข้อ รวมทั้งเพิ่มความมั่นใจให้กับผู้ป่วยที่ต้องการบริโภคคอลลาเจนมากขึ้นในอนาคต

สามารถได้รับคอลลาเจนจากแหล่งใด ?

มีหลายปัจจัยที่อาจส่งผลให้ร่างกายผลิตคอลลาเจนได้น้อยลง อย่างอายุ ความเครียด และการสูบบุหรี่ การรับประทานคอลลาเจนอาจช่วยลดความเสี่ยงและบรรเทาอาการของโรคข้อ โดยอาจเสริมคอลลาเจนให้ร่างกายได้ด้วยวิธีการ ดังนี้

• รับประทานอาหารประเภทโปรตีน
  คอลลาเจนสามารถพบได้ในอาหารประเภทโปรตีน อย่างเนื้อสัตว์ ไม่ว่าจะเป็น เนื้อไก่ เนื้อปลา เนื้อหมู และเนื้อวัว นมและผลิตภัณฑ์จากนม ถั่ว สาหร่าย และยังพบมากในกระดูกสัตว์ ซึ่งสามารถนำมาทำเป็นน้ำซุปกระดูกเพื่อรับประทานได้ด้วยตนเอง แต่จะเป็นคอลลาเจนโมเลกุลใหญ่ซึ่งร่างกายอาจดูดซึมได้ช้าเนื่องจากต้องผ่านกระบวนการย่อยให้มีขนาดเล็กก่อน

• รับประทานอาหารเสริมคอลลาเจน
  อาหารเสริมคอลลาเจนมีทั้งในรูปแบบเม็ด ผงสำหรับชง หรือเป็นส่วนประกอบในอาหารเสริมรูปแบบอื่น ซึ่งอาจสกัดมาจากผลิตภัณฑ์จากสัตว์ อย่างหนังปลา เกล็ดปลา หนังวัว หนังหมู และกระดูกวัว โดยสามารถเลือก Hydrolyzed collagen หรือคอลลาเจนสายสั้น อย่างเช่น คอลลาเจนไดเปปไทด์ ซึ่งร่างกายดูดซึมได้ง่ายและรวดเร็วกว่าคอลลาเจนแบบสายยาว

การรับประทานคอลลาเจนอาจมีส่วนช่วยเสริมความแข็งแรงของข้อต่อ และช่วยบรรเทาอาการจากโรคข้อเสื่อมได้ แต่ก็ยังไม่มีวิจัยที่บ่งบอกว่าคอลลาเจนสามารถบรรเทาการอักเสบของข้อได้อย่างชัดเจน นอกจากนี้ การบริโภคคอลลาเจนก็อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียง อย่างอาการแน่นท้องได้เช่นกัน ดังนั้น ผู้ที่ต้องการใช้อาหารเสริมนี้เพื่อสุขภาพ อย่างผู้ป่วยโรคข้อเสื่อม และโรคข้ออักเสบต่าง ๆ หรือผู้ที่มีความเสี่ยงของโรคดังกล่าวสูงอาจพิจารณาการใช้คอลลาเจนเพื่อฟื้นฟูและปกป้องสุขภาพของข้อต่อ ร่วมกับการดูแลตนเอง ควบคุมน้ำหนัก ออกกำลังกาย และการรักษาทางการแพทย์ รวมทั้งเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ที่มีมาตรฐานรับรองความปลอดภัย แต่ในผู้ที่มีโรคประจำตัว อยู่ในช่วงตั้งครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้อาหารเสริมทุกชนิด