โซดาไฟ หรือโซเดียมไฮดอกไซด์ (Sodium Hydroxide) เป็นสารเคมีที่มีลักษณะเป็นของแข็งสีขาวในรูปแบบเกล็ด เม็ด แผ่น หรือแท่ง ไม่มีกลิ่น มีฤทธิ์กัดกร่อนมาก เมื่อสัมผัสกับผิวหนังอาจทำให้เกิดการไหม้อย่างรุนแรง สามารถดูดซับความชื้นจากอากาศได้ดี และเมื่อไปละลายน้ำอาจทำให้เกิดความร้อนได้ หลายคนอาจคุ้นเคยว่าสารดังกล่าวถูกนำมาใช้ในการทำความสะอาดท่อระบายน้ำ แต่รู้หรือไม่ว่าโซดาไฟยังถูกใช้อย่างแพร่หลายในด้านอุตสาหกรรมด้วย เช่น การผลิตสบู่ ผลิตภัณฑ์ขจัดคราบ กระดาษ กระดาษแก้ว เส้นใยเรยอน อลูมิเนียม และเคมีภัณฑ์ การชุบมันผ้าฝ้าย การกลั่นปิโตรเลียม อุตสาหกรรมอาหาร เป็นต้น
อันตรายจากโซดาไฟ
พิษจากโซดาไฟสามารถเข้าสู่ร่างกายได้จากหลายวิธีทั้งการสัมผัสกับผิวหนัง เข้าสู่ดวงตา สูดดมไอระเหยของสาร หรือรับประทานโดยไม่รู้ตัว ซึ่งอาจทำให้เกิดผลกระทบต่อส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ดังนี้
ผลกระทบต่อระบบทางเดินหายใจ
- หายใจลำบาก
- ปอดอักเสบ หรือมีภาวะน้ำในช่องเยื่อหุ้มปอด
- มีเสียงหวีดขณะหายใจ
- ระคายเคืองเนื้อเยื่อบริเวณจมูก คอ ระบบทางเดินหายใจ
- ลำคอ หรือกล่องเสียงบวมซึ่งอาจนำไปสู่การอุดตันของทางเดินหายใจส่วนบนหรือภาวะขาดอากาศหายใจได้
ผลกระทบต่อผิวหนัง
- แสบร้อนที่ผิวหนัง
- ลมพิษ
- ผิวหนังระคายเคือง
- ผิวหนังไหม้อย่างรุนแรงจนเกิดเป็นแผลลึก
ผลกระทบต่อหู ตา คอ และจมูก
- ระคายเคืองตา
- เส้นเลือดในตาเกิดการอุดตัน มีของเหลวภายในลูกตา
- มีแผลที่กระจกตา หรือกระจกตาถูกทำลาย
- สูญเสียการมองเห็น
- เจ็บคออย่างรุนแรง
- แสบร้อนในจมูก ตา หู ริมฝีปาก หรือลิ้น
ผลกระทบต่อระบบทางเดินอาหาร
- อาเจียน โดยอาจมีเลือดปนออกมาได้
- กลืนลำบากและมีน้ำลายไหล
- ปาก คอ หลอดอาหาร และกระเพาะอาหารถูกกัดกร่อนอย่างรุนแรง
- เจ็บหน้าอก และปวดท้องอย่างรุนแรง
- แสบร้อนในลำไส้และกระเพาะอาหาร
- ท้องเสีย ถ่ายอุจจาระเป็นเลือด
ทั้งนี้ การรับโซดาไฟเข้าไปในร่างกายในระยะยาวอาจก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกายเป็นอย่างมากโดยเฉพาะในเด็ก ซึ่งผู้ที่สูดดมฝุ่นควันจากสารนี้อาจทำให้เกิดแผลภายในจมูก หากสัมผัสผ่านผิวหนังก็อาจป่วยเป็นโรคผิวหนัง และเมื่อรับประทานเข้าไปเป็นประจำก็อาจทำให้ระบบทางเดินอาหารทะลุ ส่งผลต่อระบบสืบพันธุ์และพัฒนาการของร่างกาย รวมทั้งก่อให้เกิดโรคมะเร็งอีกด้วย
วิธีรับมือเมื่อร่างกายได้รับโซดาไฟ
หากได้รับโซดาไฟเข้าสู่ร่างกายหรือสัมผัสกับสารดังกล่าว ผู้ป่วยหรือบุคคลรอบข้างอาจปฏิบัติตามคำแนะนำดังต่อไปนี้ เพื่อช่วยปฐมพยาบาลเบื้องต้นก่อนจะถึงมือแพทย์ต่อไป
- ห้ามทำให้ผู้ป่วยอาเจียน นอกเสียจากจะเป็นคำสั่งจากแพทย์โดยตรง
- หากสัมผัสกับโซดาไฟที่ผิวหนังหรือเข้าสู่ดวงตา ควรเปลี่ยนเสื้อผ้าหรือรีบขจัดสารเคมีออกจากเสื้อผ้า ผิวหนัง และเส้นผมของผู้ป่วย จากนั้นให้ล้างบริเวณดังกล่าวด้วยน้ำสะอาดในปริมาณมากเป็นเวลาอย่างน้อย 15 นาที
- หากรับประทานโซดาไฟเข้าไป ควรให้ผู้ป่วยดื่มน้ำสะอาดหรือนมทันที แต่ในกรณีที่มีอาการบางอย่างซึ่งอาจทำให้กลืนลำบากอย่างอาเจียนหรือชัก ห้ามผู้ป่วยดื่มน้ำหรือนมโดยเด็ดขาด
- ผู้ป่วยที่สูดดมฝุ่นควันจากโซดาไฟควรออกไปยังที่ที่มีอากาศบริสุทธิ์ทันที
ทั้งนี้ เนื่องจากโซดาไฟเป็นสารเคมีที่อันตรายและยังส่งผลเสียต่อสุขภาพหากรับสารดังกล่าวเข้าสู่ร่างกาย ทุกคนจึงควรระมัดระวังในการใช้งานสารนี้มากเป็นพิเศษและยังควรเก็บไว้ในที่มิดชิด ห่างจากมือบุตรหลานหรือสัตว์เลี้ยง เพื่อให้เกิดความปลอดภัยต่อตนเองและคนรอบข้างมากที่สุด
