กลีเซอรีน (Glycerine) หรือกลีเซอรอล (Glycerol) คือของเหลวหนืด ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น และมีรสหวาน มักถูกใช้เป็นส่วนประกอบในเครื่องสำอาง ผลิตภัณฑ์บำรุงผิว ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดร่างกาย อาหาร และยา นอกจากนี้ กลีเซอรีนยังถูกนำมาใช้ในการผลิตสิ่งของในอุตสาหกรรม เช่น ระเบิด กาว และน้ำหมึก
กลีเซอรีนสามารถสกัดได้จากไขมันสัตว์ ไขมันจากพืช เช่น น้ำมันมะพร้าว น้ำมันถั่วเหลือง และน้ำมันปาล์ม หรือสังเคราะห์จากปิโตรเลียม โดยกลีเซอรีนมีหลากหลายรูปแบบ เช่น ครีม โลชัน สบู่ ยาหยอดตา และยาเหน็บที่ใช้บรรเทาอาการท้องผูก
ประโยชน์ของกลีเซอรีนต่อสุขภาพ
กลีเซอรีนมีประโยชน์มากมายต่อร่างกาย เช่น
1. เพิ่มความชุ่มชื้นให้แก่ผิวและปกป้องผิว
กลีเซอรีนหรือกลีเซอรอลมักนำมาใช้เป็นส่วนผสมของผลิตภัณฑ์บำรุงผิวหลายชนิด รวมไปถึงมอยส์เจอไรเซอร์ เนื่องจากกลีเซอรีนมีคุณสมบัติช่วยให้ผิวเนียนนุ่ม ดูดซับน้ำให้แก่ผิวหนังและช่วยกักเก็บความชุ่มชื้นให้แก่ผิวได้อย่างยาวนาน จึงอาจเหมาะสำหรับการบรรเทาอาการผิวแห้งและโรคผิวหนังบางชนิด เช่น ผื่นผิวหนังอักเสบและโรคสะเก็ดเงิน ซึ่งเป็นสาเหตุให้ผิวหนังแห้ง อักเสบและคัน
นอกจากนี้ การใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของกลีเซอรีนอาจส่งผลให้สุขภาพผิวดีขึ้น โดยกลีเซอรีนอาจช่วยบรรเทาอาการระคายเคืองของผิวหนัง ป้องกันการติดเชื้อ และช่วยให้กระบวนการสมานแผลดียิ่งขึ้น
2. เพิ่มความชุ่มชื้นให้แก่เส้นผม
ถึงแม้กลีเซอรีนอาจเหมาะสำหรับผมทุกประเภท แต่มักเหมาะผมหยิก หนา ผมแตกปลาย หรือผมชี้ฟู เนื่องจากคุณสมบัติในการดูดซับความชื้นของกลีเซอรีนอาจช่วยดึงความชื้นจากอากาศเพื่อให้ความชุ่มชื้นแก่เส้นผม โดยกลีเซอรีนอาจช่วยปรับสภาพเส้นผมให้แข็งแรงและช่วยฟื้นฟูผมแห้งเสีย ส่งผลให้ผมเงางามและแตกปลายน้อยลง
3. อาจช่วยบรรเทาอาการท้องผูก
อีกหนึ่งประโยชน์ของกลีเซอรีนคือมีฤทธิ์เป็นยาระบาย ซึ่งช่วยบรรเทาอาการท้องผูก กลีเซอรีนอาจช่วยดูดซับน้ำเข้าสู่ลำไส้ ทำให้อาหารที่ย่อยเสร็จแล้วสามารถเคลื่อนที่ได้ง่ายขึ้น และช่วยให้อุจจาระนิ่มขึ้น จึงสามารถถ่ายได้ง่าย โดยกลีเซอรีนที่ใช้บรรเทาอาการท้องผูกมักอยู่ในรูปแบบยาเหน็บและยาสวนทวาร
4. อาจเพิ่มประสิทธิภาพในการเล่นกีฬา
กลีเซอรีนอาจช่วยเพิ่มการดูดซึมน้ำเข้าสู่ร่างกาย ซึ่งอาจส่งผลให้ประสิทธิภาพในการเล่นกีฬาดีขึ้น จากการศึกษาพบว่า เครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของกลีเซอรีนอาจช่วยเพิ่มปริมาณน้ำในร่างกายของนักกีฬาได้ดีกว่าน้ำเปล่าหรือเครื่องดื่มเกลือแร่
โดยภาวะขาดน้ำมักเกิดจากการสูญเสียเหงื่อขณะเล่นกีฬา และอาจก่อให้เกิดอาการต่าง ๆ ซึ่งส่งผลต่อการออกกำลังกายหรือเล่นกีฬา เช่น อุณหภูมิร่างกายสูงขึ้น หัวใจเต้นเร็ว ตะคริว และเหนื่อยง่าย
5. อาจช่วยรักษาโรคต้อหิน
โรคต้อหิน (Glaucoma) คือภาวะที่ความดันในดวงตาเพิ่มขึ้นสูง หากทิ้งไว้โดยไม่ได้รับการรักษาอาจเสี่ยงต่อการสูญเสียการมองเห็น โดยแพทย์อาจสั่งจ่ายกลีเซอรีนหรือกลีเซอรอลในรูปแบบยาสำหรับรับประทาน โดยกลีเซอรีนจะช่วยดึงน้ำออกจากดวงตา ซึ่งอาจส่งผลให้ความดันในดวงตาลดลง
ความเสี่ยงของการใช้กลีเซอรีนต่อสุขภาพ
ถึงแม้การใช้หรือรับประทานกลีเซอรีนมีความปลอดภัยต่อร่างกาย แต่ร่างกายไม่สามารถดูดซึมกลีเซอรีนได้ทั้งหมด ดังนั้น การรับประทานกลีเซอรีนมากเกินไปอาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพได้ เช่น
- กระหายน้ำ
- ท้องอืดและท้องเสีย
- ปวดศีรษะและคลื่นไส้
- น้ำตาลในเลือดสูง (Hyperglycemia)
นอกจากนี้ ไม่ควรใช้กลีเซอรีนโดยตรงบนผิวหนังแต่ควรใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของกลีเซอรีนแทน เพื่อป้องกันการระคายเคืองต่อผิว อย่างไรก็ตาม การใช้กลีเซอรีนอาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้ โดยส่วนใหญ่มักเกิดอาการผื่นระคายสัมผัส (Contact dermatitis) ซึ่งทำให้มีอาการแพ้ต่าง ๆ เช่น
- ผิวหนังระคายเคือง
- อาการคันและมีผื่นขึ้น ซึ่งกินเวลานานหลายวันหรือหลายสัปดาห์
- เนื้อเยื่อใต้ชั้นผิวหนังบวมหรืออักเสบ (Angioedema)
หากสังเกตเห็นอาการแพ้หลังจากการใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของกลีเซอรีน ควรหยุดใช้ทันที หากอาการแพ้ทวีความรุนแรงยิ่งขึ้น ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำปรึกษาและการรักษาต่อไป
